Ferdousi: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
+ link do Wikiźródeł |
|||
Linia 3:
'''Ferdousi''' (albo '''Firdausi''', właściwie: '''Abol Ghasem Ferdousi''', [[język perski|pers.]] ابوالقاسم فردوسی), (ur. 940 w pobliżu [[Tus]]u, zm. tamże 1020 albo 1025) – [[Iran|perski]] poeta [[Epika|epicki]], autor ''[[Szahname]]'', narodowego [[epos]]u [[Persowie|Persów]] i [[Tadżycy|Tadżyków]].
Poza jego "kunją" Abol Ghasem i literackim pseudonimem ("tachallos") Ferdousi nie wiemy nic pewnego o jego imieniu i tożsamości jego rodziny. W różnych źródłach jego imię jest podawane jako Mansur, Hasan, lub Ali. Spośród rozmaitych stwierdzeń tego rodzaju za najbardziej wiarygodne należy uznać to poczynione przez [[Fath-e Ali Bondari|Fath-e Alego Bondariego]], który przełożył ''Szahname'' na [[język arabski|arabski]] w latach 1223 – 1226. Według niego Ferdousi nazywał się "al-Amir al-Hakim Abol Ghasem Mansur-e al-Hasan al-Ferdousi at-Tusi". Nie wiemy, czemu poeta przyjął pseudonim Ferdousi ("[człowiek] z Raju"). Według jednej z późniejszych legend miał mu go nadać [[Mahmud z Ghazny]] (998 – 1030), zachwycony jego poezją. Według [[Nezami Aruzi|Nezamiego Aruziego]] (XI–XII w.) Ferdousi miał się urodzić w wiosce Baż, w dystrykcie Tabaran w pobliżu [[Tus]]u. Wszystkie źródła zgadzają się co do jego pochodzenia z Tusu (dzis. [[Meszhed]]). Wzmianki w ''Szahname'' pozwalają stwierdzić, że Ferdousi urodził się w roku 940. Pochodził z zamożnej rodziny miejscowych [[dehkan]]ów i był [[szyizm|szyitą]], chociaż nie jest jasne, do którego z odłamów szyizmu należał<ref name="Iranica">{{cytuj stronę| url = http://www.
W roku 970 Ferdousiemu urodził się syn, więc musiał się ożenić jakiś czas wcześniej. Żadne informacje o jego żonie jednak do nas nie dotarły. Według własnych słów Ferdousiego rozpoczął on pracę nad ''Szahname'' po śmierci [[Abu Mansur Daghighi|Daghighiego]], zamierzając kontynuować pozostawione przez niego dzieło. Musiało to być zatem w roku 976/977. Z pewnością Ferdousi pisał poezję już wcześniej i zachowało się wiele przypisywanych mu wierszy [[Liryka|lirycznych]], ale ich autentyczność jest wątpliwa. Przy swojej pracy poeta wykorzystywał kopię napisanej [[proza|prozą]] ''Szahname'' sporządzonej pod nadzorem [[Mohammad-e Abd ar-Razzagh]]a (zm. 961), [[Samanidzi|samanidzkiego]] namiestnika Tusu. Syn Mohammada, Mansur, wspierał Ferdousiego finansowo w jego przedsięwzięciu, dopóki w roku 987 nie został aresztowany i skazany na śmierć. Mimo starań Ferdousi nie znalazł żadnego kolejnego patrona i stopniowo popadał w coraz większą biedę. W roku 994 udało mu się ukończyć pierwszą wersję ''Szahname'', niemniej kontynuował swoją pracę nad ostateczną wersją eposu. W roku 1004 tworzy zawarty w ''Szahname'' [[panegiryk]] na cześć Mahmuda z Ghazny, w którym prosi on [[wezyr]]a [[Fazl-e Ahmad Esfarajeni|Fazl-e Ahmada Esfarajeniego]] (zm. 1014) o wstawienie się za nim przed [[sułtan]]em. W roku 1006 zmarł syn Ferdousiego, któremu ten poświęcił zawartą w ''Szahname'' elegię. W napisanym w tym samym roku fragmencie Ferdousi skarży się, że wskutek kalumnii rywali Mahmud nie zwrócił uwagi na ''Szahname'' i prosi młodszego brata Mahmuda, Nasra, o wstawienie się za nim. W tym okresie dzieło Ferdousiego zaczyna być kopiowane na użytek warstw wyższych i recytowane przez zawodowych recytatorów, ale on sam nie czerpie z tego żadnych korzyści finansowych. Ostatecznie ''Szahname'' została ukończona 8 marca 1010 roku<ref name="Iranica"/>.
Linia 18:
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę | autor r=Cl. Huart | rozdział=al-Fīrdawsī | nazwisko=Lewis | imię=B. | nazwisko2=Pellat | imię2=Ch. | nazwisko3=Shacht | imię3=J.| autor link= | tytuł=The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume II | data=1991 | wydawca=E.J. Brill | miejsce=Leiden | isbn=90-04-07026-5 | strony=}}
* {{cytuj stronę| url = http://www.
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Składanek | imię=Bogdan | tytuł= Historia Persji. T. 2, Od najazdu Arabów do końca XV wieku | data=2003 | wydawca=Dialog | miejsce=Warszawa | isbn=83-88938-32-0 |strony=}}
{{Wikicytaty|Ferdousi}}
| |||