Polskie Państwo Podziemne: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Poprawiono pisownię
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z aplikacji mobilnej Z aplikacji iOS
m drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
Linia 7:
 
== Powstanie oraz działalność ==
Propozycje kontynuacji walki i oporu metodami konspiracyjnymi sformułowano na spotkaniach między władzami cywilnymi Warszawy (prezydentem [[Stefan Starzyński|Stefanem Starzyńskim]], Radą Obrony stolicy i gen. [[Juliusz Rómmel|Juliuszem Rómmlem]] (dowódca obrony Warszawy - 25 września). Brał w nich udział gen. [[Michał Tokarzewski-Karaszewicz]].. W nocy z 26 na 27 września 1939 roku powstała w oblężonej Warszawie [[Służba Zwycięstwu Polski]] – konspiracyjna organizacja wojskowa, mająca toczyć walkę przeciw okupantom. Gdy zapada decyzja o kapitulacji stolicy 29 września 1939 roku Tokarzewski przedstawił gen. Rómmlowi plan zorganizowania w okupowanym kraju podziemia zbrojnego i zaproponował, by udający się do niewoli gen. Rómmel przelał na niego pełnomocnictwo dowodzenia w całym kraju, otrzymane od Naczelnego Wodza w celu zorganizowania zakonspirowanych agentur bądź delegatur wojskowo-politycznych państwa polskiego.Tego samego dnia, do broniącej się jeszcze Warszawy przyleciał samolotem z Rumunii specjalny wysłannik Rydza-Śmigłego, mjr Edmunt[[Edmund Galinat]], który znał przedwojenne przygotowania do tego rodzaju działań na wypadek obcej okupacji i miał się zająć organizacją podziemia z ramienia internowanego Wodza Naczelnego. Gen.Rómmel zdecydował jednak przekazać dowództwo gen.Tokarzewskiemu, oddając Galinata do pomocy jako zastępcy.<ref>{{Cytuj |autor = Edward J. Rożek |tytuł = Allied Wartime Diplomacy: A Pattern in Poland |data = 1958}}</ref> Efektem rozmów był rozkaz gen. Rómmla:
 
{{Cytat box
Linia 29:
Komendant Główny AK gen. Rowecki obawiał się, że bezpośrednio po wyzwoleniu dojdzie do anarchizacji i radykalizacji społecznej mas oraz wystąpień ludności niepolskiej zamieszkującej tereny II RP (zwłaszcza Ukraińców). W związku z tym planował utworzenie w konspiracji sprawnej administracji dysponującej oddziałami policyjno - wojskowymi przeznaczonymi do tłumienia siłą różnego rodzaju rozruchów i wystąpień społecznych. Zakładano, że w specjalnie utworzonych obozach przetrzymywani będą między innymi wszyscy cywilni Niemcy, przywódcy organizacji komunistycznych i nacjonaliści ukraińscy. Istotnym problemem miało też być zapewnienie bezpieczeństwa pozostałej ludności żydowskiej do której, zdaniem Roweckiego, dominowało wrogie nastawienie w społeczeństwie polskim<ref>Andrzej Leon Sowa „Kto wydał wyrok na miasto. Plany operacyjne ZWZ-AK (1940 – 1944) i sposoby ich realizacji.“ Wydawnictwo Literackie 2016, {{ISBN|978-83-08-06095-7}}, str. 75</ref>.
 
Polska, choć znajdowała się pod okupacją, posiadała legalny i uznawany na arenie międzynarodowej [[Rząd Rzeczypospolitej na uchodźstwie|rząd]] rezydujący początkowo w Paryżu i Angers, od czerwca 1940 w Londynie. Istniały [[Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie]] oraz podziemna [[Armia Krajowa]]. W Warszawie mianowano [[Delegat Rządu na Kraj|Delegata Rządu na Kraj]] w randze wicepremiera. Podlegały mu wydziały: wywiadu, dywersji, oświaty, sądownictwa i polityki. Działały konspiracyjne sądy, których wyroki nie tylko wykonywano, ale też ogłaszano w podziemnej prasie. Ta zaś była fenomenem w okupowanej Europie: ukazywało się około 1400 tytułów (z tego 17 wychodziło przez cały czas trwania okupacji). Istniały czasopisma polityczne, wojskowe, literackie, kobiece, humorystyczne. W podziemnych drukarniach wydawano też książki (Niemcy zezwalali tylko na poradniki, np. ogrodnicze). Na przełomie 1943 na 1944 łączny nakład prasy podziemnej wydawanej przez [[Tajne Wojskowe Zakłady Wydawnicze]] – koncern wydawniczo-poligraficzny Armii Krajowej wynosił blisko 250 tysięcy egzemplarzy czasopism, 65,5 tys. broszur i 120 tys. egzemplarzy ulotek. Przez całą okupację działały [[Tajne nauczanie|tajne komplety]], tzn. podziemne szkoły. [[Tajna Organizacja Nauczycielska]] zapewniała im kadrę oraz przygotowywała i rozprowadzała podręczniki. Na terenie [[Generalne Gubernatorstwo|Generalnego Gubernatorstwa]] (GG) utworzono prawie 2 tysiące szkół średnich. [[Tajne nauczanie|Podziemne uczelnie]] kształciły polonistów, historyków, matematyków, lekarzy. W czasie wojny, studia ukończyło prawie 10 tysięcy studentów.
 
Ponieważ Niemcy zgodzili się jedynie na działalność podrzędnych teatrzyków i kabaretów (których repertuar miał ogłupiać Polaków), powstały podziemne teatry. W prywatnych mieszkaniach lub piwnicach wystawiano dramaty [[Juliusz Słowacki|Słowackiego]], [[Stanisław Wyspiański|Wyspiańskiego]], [[William Szekspir|Szekspira]]. Odbywały się też koncerty i wieczory poetyckie.