Nyja: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
ilustracja |
info o świątyni w Gnieźnie |
||
Linia 1:
[[Plik:Nyja.jpg|thumb|„Nyja”, Marek Hapon 2017.]]
'''Nyja''', '''Nija''', '''Nya''' – rzekome [[religia Słowian|słowiańskie]] [[bóstwa chtoniczne|bóstwo chtoniczne]].
Nyja wzmiankowane jest w kronice [[Jan Długosz|Jana Długosza]], gdzie utożsamiane jest z [[Pluton (mitologia rzymska)|Plutonem]]. Jerzy Strzelczyk uznaje je za najbardziej prawdopodobne ze wszystkich bóstw z panteonu Długoszowego{{odn|Strzelczyk|2007}}. O bóstwie o tym imieniu wzmiankował już około [[1440]], niezależnie od Długosza, [[Jakub Parkoszowic]]{{odn|Kempiński|2001|s=318}}. W czternasto- i piętnastowiecznych postanowieniach synodów polskich pojawia się również rzekome bóstwo nazywane Tyja. Być może był to jedynie niezrozumiały dla pisarzy archaizm ludowy (analogicznie jak [[Jesza|Jessa]]).▼
Imię bóstwa próbuje się wywodzić od czasownika ''nyti'', oznaczającego zanikanie i umieranie. Wskazywane jest także podobieństwo imienia bóstwa do nazwy [[nawie|nawia]]{{odn|Szyjewski|2004|s=207}}.
Wedle koncepcji [[Krzysztof Tomasz Witczak|Krzysztofa Witczaka]] Nyja w rzeczywistości stanowi słowiański odpowiednik greckiej bogini [[Enyo (córka Aresa)|Enyo]]. Z kolei według Pawła Szczepanika Nyja jest bóstwem żeńskim, opiekującym się zmarłymi, ludzkim losem oraz wspólnotą żywych{{odn|Szczepanik|2018|s=95}}.
== Źródła ==
▲Nyja wzmiankowane jest w kronice [[Jan Długosz|Jana Długosza]], gdzie utożsamiane jest z [[Pluton (mitologia rzymska)|Plutonem]]. Jerzy Strzelczyk uznaje je za najbardziej prawdopodobne ze wszystkich bóstw z panteonu Długoszowego{{odn|Strzelczyk|2007}}. O bóstwie o tym imieniu
== Świątynia w Gnieźnie ==
Długosz pisząc o Nyji wymienia również świątynię, jaka na jego cześć miała zostać wybudowana w [[Gniezno|Gnieźnie]]. Badania archeologiczne przeprowadzone na [[Wzgórze Lecha (Gniezno)|Wzgórzu Lecha]] wykazały obecność kamiennej konstrukcji w formie kopca, na którym znaleziono fragmenty kości zwierzęcych oraz wczesnośredniowiecznej ceramiki, stanowiących prawdopodobnie ślady składanych tam ofiar{{odn|Szczepanik|2018|s=97–100}}. Przez Szczepanika jest ona interpretowana jako pozostałość po założeniu kultowym odpowiadającym wspominanej w kronice Długosza świątyni{{odn|Szczepanik|2018|s=101}}.
== Przypisy ==
| |||