Jan Parandowski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Olimpiada 1936
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) Zaawansowana edycja mobilna
Struktura, red.
Linia 37:
 
== Życiorys ==
Był synem ks. [[Jan Bartoszewski|Jana Bartoszewskiego]], [[Ksiądz|duchownego]] [[Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-ukraińskiego|greckokatolickiego]]<ref>''Inna inaczej niż inni'' [wywiad Mateusza Borkowskiego z [[Joanna Szczepkowska|Joanną Szczepkowską]]], „Tygodnik Powszechny” z 27 lipca 2014 r. nr 30 (3394), s. 58–59.</ref> i Julii Parandowskiej. W 1913 ukończył [[IV Państwowe Gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie|C. K. IV Gimnazjum we Lwowie]]<ref>{{Cytuj książkę |tytuł = Księga pamiątkowa 50-lecia Gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie |url = http://www.kpbc.ukw.edu.pl/publication/76494|inni = [[Władysław Kucharski (historyk)|Władysław Kucharski]] (red.) |miejsce = Lwów |data = 1928 |strony = 109 |rozdział = Przegląd historyczny 50-lecia Gimnazjum IV im. Jana Długosza we Lwowie. Ósmacy i abiturienci |nazwisko r = [[Władysław Kucharski (historyk)|Władysław Kucharski]]}}</ref>. W tym samym roku rozpoczął studia na [[Uniwersytet Lwowski|Uniwersytecie Lwowskim]] na wydziale filozoficznym. Studiował filozofię, filologię klasyczną, archeologię, historię sztuki, literaturę polską. W okresie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] studia zostały przerwane, a on sam internowany w [[Rosja|Rosji]] (uczył w szkołach w [[Woroneż]]u i [[Saratów|Saratowie]]). W okresie pobytu w Rosji zawarł związek małżeński z [[Aurelia Wyleżyńska|Aurelią Wyleżyńską]]<ref>[http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-ae204cd1-f46c-41f6-8212-f7d1861262fc Dane z abstraktu artykułu o Aurelii Wyleżyńskiej zamieszczonego na witrynie Central European Journal of Social Sciences and Humanities (dostęp: 24 lipca 2014 r.).]</ref>, z którą później się rozwiódł<ref>''Inna inaczej niż inni'' [wywiad Mateusza Borkowskiego z [[Joanna Szczepkowska|Joanną Szczepkowską]]], „Tygodnik Powszechny” z 27 lipca 2014 r. nr 30 (3394), s. 59.</ref>. Od 1920 kontynuował studia i w 1923 uzyskał magisterium z filologii klasycznej i archeologii.
 
Był delegatem na zjazd [[Związek Zawodowy Literatów Polskich|Związku Zawodowego Literatów Polskich]] 4 lutego 1922 w Warszawie<ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Wiadomości bieżące. Z miasta. O byt literatów |url = http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=204208|czasopismo = [[Kurier Warszawski (dziennik)|Kurjer Warszawski]] |strony = 4 |data = nr 39 z 8 lutego 1922}}</ref>. W latach 1922–1924 był kierownikiem literackim w wydawnictwie [[Alfred Altenberg|Alfreda Altenberga]]. W wydawnictwie zorganizował serię przekładów z literatur klasycznych oraz serię ''Wielcy pisarze''. W tym okresie stale współpracował z czasopismami: „Gazetą Poranną”, „Tygodnikiem Ilustrowanym”, „[[Wiadomości Literackie|Wiadomościami Literackimi]]” i tygodnikiem „Tęcza”. W latach 1924–1926 podróżował do [[Grecja|Grecji]], [[Francja|Francji]] i [[Włochy|Włoch]]. WMieszkając 1929w przeniósłstolicy sięod do Warszawy i zamieszkał przy ul. Bema 70.1929 Początkowopoczątkowo redagował miesięcznik „Pamiętnik Warszawski”. W 1930 został członkiem [[PEN Club|polskiego PEN Clubu]], w latach 1933–1978 (z przerwą w czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]]) był jego prezesem.
 
Za książkę ''Dysk olimpijski'' otrzymał brązowy medal w [[Olimpijski Konkurs Sztuki i Literatury|Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury]] w czasie [[Letnie Igrzyska Olimpijskie 1936|Letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie]] w 1936, a w 1937 także Złoty [[Wawrzyn Akademicki]] [[Polska Akademia Literatury|Polskiej Akademii Literatury]] za wybitną twórczość literacką. W latach 1937–1938 w Państwowym Wydawnictwie Książek Szkolnych redagował serię ''Wielcy ludzie''. Po wybuchu II wojny światowej uczestniczył wkonspiracyjnie konspiracyjnymw życiu kulturalnym. Podczas [[powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]] stracił w płomieniach swoje archiwum literackie, w itym całą niewydaną twórczość.
 
W latach 1945–1950 objął katedrę kultury antycznej, a następnie literatury porównawczej na [[Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II|Katolickim Uniwersytecie Lubelskim]] (KUL). Został członkiem zwyczajnym [[Warszawskie Towarzystwo Naukowe|Warszawskiego Towarzystwa Naukowego]], współpracował z „Tygodnikiem„[[Tygodnik Powszechnym”Powszechny|Tygodnikiem Powszechnym]]”, „Meandrem”, „Twórczością”, wznowił działalność jako prezes polskiego PEN Clubu. W 1948 przygotowywał [[Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju|Światowy Kongres Intelektualistów]] we [[Wrocław]]iu, wtedy też ponownie zamieszkał w Warszawie. W 1949 roku jako członek Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju był delegatem Krajowej Rady Obrońców Pokoju na Kongres Obrońców Pokoju w [[Paryż]]u<ref>Trybuna Robotnicza, nr 92 (1481), 9 kwietnia 1949, s. 1.</ref>. Był członkiem Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC). W 1958 współorganizował Międzynarodowy Zjazd Tłumaczy w Warszawie, w 1962 został wiceprezesem międzynarodowego PEN-Clubu. W 1964 otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia i w tymże roku był sygnatariuszem „[[List 34|Listu 34]]” uczonych i pisarzy w obronie [[wolność słowa|wolności słowa]]. Jan Parandowski został uhonorowany w 1975 za całokształt twórczości przez [[Radio Wolna Europa]]. W 1975 otrzymał tytuł ''doktora [[Doktor honoris causa|honoris causa]]'' Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej KUL<ref>{{cytuj stronę|url= http://www.kul.pl/doktorzy-honoris-causa-katolickiego-uniwersytetu-lubelskiego-jana-pawla-ii,art_159.html|tytuł=Doktorzy Honoris Causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II|opublikowany=kul.pl|data=|data dostępu=23 lutego 2011}}</ref>. Zmarł w stolicy w 1978.
 
== Życie prywatne ==
Pochowany na [[Cmentarz Powązkowski w Warszawie|cmentarzu Powązkowskim]] (Aleja Zasłużonych, grób 40)<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = Jan Parandowski|url = https://cmentarze.um.warszawa.pl/pomnik.aspx?pom_id=3881|opublikowany = cmentarze.um.warszawa.pl|data dostępu = 2020-01-31}}</ref>.
Jan Parandowski był synem ks. [[Jan Bartoszewski|Jana Bartoszewskiego]], [[Ksiądz|duchownego]] [[Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-ukraińskiego|greckokatolickiego]]<ref>''Inna inaczej niż inni'' [wywiad Mateusza Borkowskiego z [[Joanna Szczepkowska|Joanną Szczepkowską]]], „Tygodnik Powszechny” z 27 lipca 2014 r. nr 30 (3394), s. 58–59.</ref> i Julii Parandowskiej.
 
JużW pookresie śmiercipobytu Parandowskiegow ukazałaRosji sięzawarł książkazwiązek jegomałżeński drugiejz żony[[Aurelia Wyleżyńska|Aurelią IrenyWyleżyńską]]<ref>[http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-ae204cd1-f46c-41f6-8212-f7d1861262fc Dane z d.abstraktu Helzelartykułu (1903o Aurelii 27Wyleżyńskiej październikazamieszczonego 1993<ref>{{Cytujna |tytułwitrynie =Central PenclubEuropean |dataJournal dostępuof =Social 2019-01-23Sciences |opublikowanyand =Humanities www.penclub.com.pl(dostęp: |url24 =lipca https://www2014 r.penclub).com.pl/odeszli}}]</ref>)<ref>Wybrane, danez biograficznektórą Irenypóźniej Parandowskiej zawarte są w publikacji:się rozwiódł<ref>''Inna inaczej niż inni'' [wywiad Mateusza Borkowskiego z [[Joanna Szczepkowska|Joanną Szczepkowską]]], „Tygodnik Powszechny” z 27 lipca 2014 r. nr 30 (3394), s. 5859.</ref>, pt. ''Dzień Jana'' (Wyd. Iskry 1983, {{ISBN|83-207-0590-8}}), poświęcona pisarzowi. W 1988 Irena Parandowska zapoczątkowała przyznawanie [[Nagroda Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego|Nagrody Literackiej Polskiego PEN Clubu]] imienia jej zmarłego męża.
 
W 1929 przeniósł się do Warszawy i zamieszkał przy ul. Bema 70.
 
Jego drugą żoną była Irena Parandowska z domu Helzel (1903 – 27 października 1993<ref>{{Cytuj |tytuł = Penclub |data dostępu = 2019-01-23 |opublikowany = www.penclub.com.pl |url = https://www.penclub.com.pl/odeszli}}</ref>)<ref>Wybrane dane biograficzne Ireny Parandowskiej zawarte są w publikacji: ''Inna inaczej niż inni'' [wywiad Mateusza Borkowskiego z [[Joanna Szczepkowska|Joanną Szczepkowską]]], „Tygodnik Powszechny” z 27 lipca 2014 r. nr 30 (3394), s. 58.</ref>.
 
== Rodzina ==
Córka Jana Parandowskiego, Roma Parandowska-Szczepkowska, była żoną aktora [[Andrzej Szczepkowski|Andrzeja Szczepkowskiego]] i matką aktorki [[Joanna Szczepkowska|Joanny Szczepkowskiej]]. Starszy syn, [[Zbigniew Parandowski]] (1929–2017), był architektem, natomiast młodszy, [[Piotr Parandowski]] (1944–2012), był archeologiem, reżyserem filmów dokumentalnych.
 
PochowanyPisarz pochowany został na [[Cmentarz Powązkowski w Warszawie|cmentarzu Powązkowskim]] (Aleja Zasłużonych, grób 40)<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = Jan Parandowski|url = https://cmentarze.um.warszawa.pl/pomnik.aspx?pom_id=3881|opublikowany = cmentarze.um.warszawa.pl|data dostępu = 2020-01-31}}</ref>.
 
== Twórczość ==
Linia 99 ⟶ 105:
 
== Upamiętnienie ==
Po śmierci Parandowskiego ukazała się książka jego żony, Ireny Parandowskiej, pt. ''Dzień Jana'' (Wyd. Iskry 1983, {{ISBN|83-207-0590-8}}), poświęcona pisarzowi. W 1988 Parandowska zapoczątkowała przyznawanie [[Nagroda Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego|Nagrody Literackiej Polskiego PEN Clubu]] imienia jej zmarłego męża.
 
Od 5 stycznia 1981 ulica w [[Warszawa|Warszawie]] na terenie obecnej dzielnicy [[Bielany (Warszawa)|Bielany]] nosi nazwę ulicy Jana Parandowskiego<ref>Uchwała nr 20 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 5 stycznia 1981 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 26 maja 1981 r., nr 6, poz. 27, s. 1.</ref>. Również Szkoła Podstawowa nr 35 z Oddziałami Sportowymi w Gdańsku Oliwie nosi imię Jana Parandowskiego.