Bank Polski (Królestwo Polskie): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: przerabiam link na wywołanie szablonu {{encyklopedia PWN}} |
→Historia: poprawa linków |
||
Linia 19:
W czasie prac [[Sejm Czteroletni|Sejmu Czteroletniego]] nad tematem intensywnie dyskutowano w związku z koniecznością poprawy dochodów budżetu oraz chęcią uniezależnienia od komercyjnych bankierów. Jednym z najbardziej przemyślanych był projekt warszawskiego bankiera [[Andrzej Kapostas|Jędrzeja Kapostasa]]<ref name=":5">{{Cytuj |autor = Cecylia Leszczyńska |tytuł = ZARYS HISTORII POLSKIEJ BANKOWOŚCI CENTRALNEJ |data = 2010 |url = https://www.nbp.pl/publikacje/historia/zarys-historii-polskiej-bankowosci-centralnej.pdf}}</ref>, który ze względu na swoją szczegółowość i dopracowanie nadawał się do bezpośredniego wprowadzenia w życie. Po wybuchu [[Insurekcja kościuszkowska|insurekcji kościuszkowskiej]] Kapostas zwrócił uwagę [[Tadeusz Kościuszko|T. Kościuszki]] na konieczność założenia banku i 8 czerwca 1794 r. [[Rada Najwyższa Narodowa]] uchwaliła powołanie Dyrekcji Biletów Skarbowych i emisję pierwszych polskich pieniędzy papierowych, jednak po upadku powstania straciły one ważność i nie zostały wykupione<ref name=":6" />.
W Księstwie Warszawskim instytucję emisyjną powołano w 1810 r. pod nazwą Komisja do Dyrekcji Biletów Kasowych. Dyrekcja była niezależna od rządu, podlegała królowi i dostarczała środków skarbowi państwa, a nie gospodarce. Emisję rozpoczęto w lipcu następnego roku, ale pieniądz papierowy nie był popularny z powodu braku zaufania do niego wśród ludności. Po klęsce [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]] pod [[Moskwa|Moskwą]] w kraju wybuchła panika i większość pieniędzy wymieniono na kruszec<ref name=":6" />.
Powstałe w 1815 r. Królestwo Polskie (tzw. kongresowe) znajdowało się w trudnej sytuacji finansowej. Z zadaniem jej poprawy w 1821 r. na ministra skarbu mianowany został Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki. Oprócz uszczelnienia [[System podatkowy|systemu podatkowego]], inwestycji, których celem było uniezależnienie od [[Królestwo Prus|Prus]]<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Wojciech Kalwat |tytuł = Narodziny Banku Polskiego |data = |url = https://www.nbp.pl/edukacja/dodatki_edukacyjne/mowia_wieki/PPPW_10.pdf}}</ref>, zwiększenia [[Podatek konsumpcyjny|podatków konsumpcyjnych]] i budowy [[monopol]]i skarbowych<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Wojciech Morawski |tytuł = Bank Polski 1828–1885 |data = |url = http://mowiawieki.pl/templates/site_pic/files/NBP-z-dziejow-gospodarczych-Polski-odcinek-1.pdf}}</ref>, Drucki-Lubecki zajmował się stymulowaniem rozwoju polskiego przemysłu (m.in. w [[Staropolski Okręg Przemysłowy|Zagłębiu Staropolskim]] i [[Łódź|Łodzi]])<ref name=":0" /> i zdołał w 1822 r.<ref name=":1" /> wywalczyć zniesienie [[Cło|granicy celnej]] między Polską i [[Imperium Rosyjskie|Rosją]], co pozwoliło na ekspansję polskich przedsiębiorstw<ref name=":0" />. Jego polityka doprowadziła do zlikwidowania deficytu budżetowego i wytworzenia nadwyżki<ref name=":6" />.
| |||