|
'''Chylin''' – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo wielkopolskie|województwie wielkopolskim]], w [[powiat turecki|powiecie tureckim]], w [[Władysławów (gmina)|gminie Władysławów]].
[[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miejscowość administracyjnie należała do [[województwo konińskie|województwa konińskiego]]. We wsi znajduje się zabytkowy pałac Pułaskich z 1912 r. <ref>{{Cytuj |tytuł = Chylin |data dostępu = 2020-04-29 |opublikowany = Polskie Zabytki |url = http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/6539/Chylin/}}</ref> otoczony przez park. Posiadłość jest obecnie w dzierżawie w rękach prywatnych.
W miejscowości funkcjonuje szkoła podstawowa, do której uczęszcza młodzież z okolicznych wiosek. W pobliżu szkoły znajduje się budynek ochotniczej straży pożarnej.
Wieś znajduje się około 3 km na północny zachód od Władysławowa, 12 km na północ od Turku.
'''Historia'''
Miejscowość Chylin wzmiankowana jest od późnego średniowiecza. Zachowana do dziś rezydencja ziemiańska ukształtowana została na przestrzeni XIX i na pocz. XX wieku. Na podstawie zachowanej mapy dóbr Chylina z 1834 r. można odtworzyć pierwotne założenie, w którym do dworu od wsch. przylegał wielki dziedziniec otoczony zabudowaniami folwarcznymi, a od zach. - ogród regularny. Rezydencja ta była własnością rodu Kożuchowskich aż do 1864 r., kiedy obłożony przez władze rosyjskie sekwestrem za udział jego właściciela, Igancego Kożuchowskiego, w powstaniu styczniowym, majątek został sprzedany rodzinie Łaszczyńskich. Przenieśli oni zabudowania folwarczne na pn. od pałacu, wznosząc m.in. zachowany do dziś zabytkowy spichrz. Kwatery ogrodu regularnego pozostały zachowane, jednak wokół nich nowi właściciele zaczęli już komponować zalążki założenia krajobrazowego. Na początku 1910 r. Ludwik Pułaski, właściciel m.in. pobliskiego Piorunowa i Grzymiszewa zakupił od Antoniny Łaszczyńskiej majątek Chylin. W ciągu dwóch lat wzniósł nowy pałac, ukończony w 1912 roku. Prawdopodobnie również w tym czasie ukształtowany został zachowany do dziś, choć nie do końca już czytelny, park krajobrazowy w stylu angielskim.
W 1939 r. Pułascy zostali wysiedleni z pałacu przez Niemców do Generalnego Gubernatorstwa. W 1944 r. dekretem PKWN zostali wywłaszczeni z posiadanych przez siebie dóbr. Pałac został zaadaptowany na szkołę podstawową oraz biura PGR Kombinatu Brudzyńskiego, który prowadził produkcję rolną w majątku. W obecnej chwili spadkobiercy starają się o zwrot majątku.
'''Opis'''
Założenie pałacowo-parkowo-folwarczne w Chylinie usytuowane jest po pn. stronie drogi prowadzącej do Władysławowa. Centralną pozycję zajmuje w nim pałac sąsiadujący od wsch. z reprezentacyjnym podjazdem, od zach. - z parkiem krajobrazowym, a od pn. z folwarkiem. Park krajobrazowy ukształtowany w 2. poł. XIX i na pocz. XX w. obejmuje pd. i wsch. część założenia. Spichrz usytuowany jest na pn. od pałacu w obrębie założenia folwarcznego pochodzącego z 2. poł. XIX wieku.
Budynek pałacu wzniesiony został na rzucie prostokąta. Murowany, piętrowy, kryty wysokim dachem dwuspadowym, krytym dachówką. Stylistycznie budynek odwołuje się do estetyki klasycyzmu polskiego z przełomu XVIII i XIX wieku. Na szczególną uwagę zasługuje zdobiący dziewięcioosiową fasadę wsch. czterokolumnowy portyk wzniesiony w wielkim porządku jońskim, zwieńczony trójkątnym naczółkiem ozdobionym kartuszem z herbem Pułaskich - Ślepowron oraz inicjałami „JLP” (Janina i Ludwik Pułascy). Z elewacji pn. i pd. wysuwają się aneksy klatek schodowych, a z zach. - płytki ryzalit z balkonem.
Park krajobrazowy rozciąga się na zach. i pd. od pałacu. Wprowadzeniem do niego był obiegający ozdobny gazon (obecnie zachowany w stanie szczątkowym), reprezentacyjny podjazd założony w miejscu dawnego wielkiego dziedzińca po wsch. stronie pałacu. Część zasadnicza parku zorganizowana jest wokół falistej osi, którą stanowi lekko wijąca się główna aleja dojazdowa prowadząca do wielkiej polany mieszczącej się przed wsch. elewacją pałacu. Polana od pd. akcentowana jest niewielkim wzniesieniem, do 2006 r. ozdobionym ozdobną antykizującą wazą na podmurówce, wokół którego położone były niewielkie gazony uzupełniające krajobrazowy park elementami regularnymi, być może w celu jako wspomnienie wcześniejszej, francuskiej kompozycji. Park w momencie jego kształtowania przez Pułaskich znacząco zwiększył swój areał w kierunku wsch. i pn. wygraniczony od tych stron szpalerami grabowymi. Oprócz poszerzenia do 1919 r. większego z dwóch stawów istniejących już w latach 30. XIX w. i zachowanych do XX w. wykopano jeszcze trzeci. Na zróżnicowany drzewostan składają się m.in. imponujące okazy dębów, grabów, jesionów, świerków, sosen, modrzewi, klonów, wiązów, brzóz, topoli, kasztanowców.
Dziewiętnastowieczny spichlerz z 2 poł. XIX w. położony jest szczytowo i na pn. w stosunku do pałacu. Wchodzi w skład założenia folwarcznego przeniesionego w to miejsce przez Łaszczyńskich. Murowany z cegły, otynkowany, z wydatnymi szkarpami na narożach. Kryty dachem dwuspadowym.
<br />
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.spchylin.strony.pl/ Strona internetowa SP Chylin]
* http://chylin.osp.pl/
*[https://zabytek.pl/pl/obiekty/chylin-zespol-palacowy oprac. Tomasz Łuczak, OT NID w Poznaniu, 13-10-2014 r.]
== Zobacz też ==
| 