Hanyu pinyin: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne
drobne techniczne
Linia 18:
'''Hanyu pinyin''' – oficjalna [[transkrypcja (językoznawstwo)|transkrypcja]] [[standardowy język mandaryński|standardowego języka mandaryńskiego]] (putonghua) – urzędowego języka [[Chińska Republika Ludowa|Chin]] – na [[alfabet łaciński]].
 
Hanyu pinyin został opracowany przez Komitet Reformy Języka z [[Zhou Youguang]]iem na czele<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.china.org.cn/books&magazines/2009-03/26/content_17504026.htm | tytuł = Father of pinyin | data = 26 marca 2009 | data dostępu = 30 stycznia 2011 | opublikowany = china.org.cn | język = en}}</ref> w [[1956]] i zatwierdzony przez rząd chiński w [[1958]] roku<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.china.org.cn/english/news/242463.htm | tytuł = Pinyin celebrates 50th birthday | data = 11 lutego 2008 | data dostępu = 30 stycznia 2011 | opublikowany = china.org.cn | język = en}}</ref>. Jego celem było upowszechnienie wymowy [[standardowy język mandaryński|putonghua]] i pomoc w nauce [[pismo chińskie|znaków chińskiego pisma]]<ref name=Kajdan>{{cytuj książkę |nazwisko = Kajdański| imię = Edward| autor link = | tytuł = Chiny. Leksykon| wydawca = Książka i Wiedza| miejsce = Warszawa | rok = 2005| strony = | isbn = 83-05-13407-5}}</ref>. Do szerszego użytku wprowadzony został dopiero w [[1979]] r., po otwarciu Chin na świat. Miał zastąpić starsze metody transkrypcji:
 
* oparty na grafice chińskiej, a nie łacińskiej, alfabet [[bopomofo]] (w zasadzie system nauczania poprawnej wymowy, stąd inna nazwa [[Bopomofo|zhuyin zimu]]), który stworzono w Chinach na początku XIX wieku,
* system [[Gwoyeu Romatzyh]] z 1909 r. – skomplikowany, gdyż zapisuje się w nim tony bez użycia znaków diakrytycznych, a poprzez modyfikację wyglądu sylaby podstawowej,
* transkrypcje zagraniczne, np. najpopularniejszą brytyjską transkrypcję [[Wade-Giles|Wade’a i Gilesa]] z [[1859]] r. (wersja zmodyfikowana z [[1912]] r.).
 
Zamierzenie to się powiodło. Obecnie ''pinyin'' jest akceptowany przez większość międzynarodowych instytucji (m.in. [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]]), jako system transkrypcji współczesnego języka chińskiego ogólnonarodowego. W [[1979]] roku [[Rada Państwa (ChRL)|Rada Państwa ChRL]] podjęła decyzję o wyłącznym stosowaniu transkrypcji ''hanyu pinyin'' w publikacjach dyplomatycznych i tłumaczeniach na języki obce<ref name=Kajdan />. W [[1981]] roku [[Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna]] (ISO) na wniosek [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]] zaadaptowała ''pinyin'' jako jedyny sposób [[Latynizacja (konwersja pisma)|romanizacji]] współczesnego chińskiego<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Olszewski| imię = Wiesław| autor link = | tytuł = Chiny. Zarys kultury| wydawca = Wydawnictwo Naukowe UAM| miejsce = Poznań| rok = 2003| strony = | isbn = 83-232-1272-4}}</ref>. Pinyin wyparł wcześniejsze systemy transkrypcji, m.in. angielski system [[Wade-Giles]]a. W języku angielskim stara angielska forma nazwy [[Pekin]]u – '''Peking''' została wyparta przez zapis w pinyin – '''Beijing'''.
 
Pinyin jest stosowany przy zapisie chińskich nazw i nazwisk, stosuje się go również w publikacjach prasowych i fachowych, a także w słownikach oraz podręcznikach putonghua dla cudzoziemców. Wypiera powoli systemy lokalne stosowane w [[Hongkong]]u, [[Makau]] i [[Singapur]]ze. Przez długi czas nie przyjęto go natomiast na [[Republika Chińska|Tajwanie]], gdzie królował angielski system [[Wade-Giles]]a. Z dniem [[1 stycznia]] [[2009]] r. również Tajwan przeszedł oficjalnie na system hanyu pinyin<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.chinapost.com.tw/taiwan/national/national%20news/2008/09/18/175155/Gov%27t-to.htm | tytuł = Gov’t to improve English-friendly environment | data = 18 września 2008 | data dostępu = 30 stycznia 2011 | opublikowany = chinapost.com.tw | język = en}}</ref>.
 
W Chinach pinyin jest również nauczany w szkołach podstawowych, co ma pomagać w opanowaniu [[Standardowy język mandaryński|putonghua]]. Większość dzieci używa bowiem w domu lokalnego dialektu. Opanowanie pinyinu ułatwia dzieciom także naukę języków europejskich, z drugiej strony przyspiesza proces inkorporacji łacińskich liter do [[pismo chińskie|pisma chińskiego]].
Linia 284:
 
== Zobacz też ==
 
* [[Jyutping]], [[Pinyin kantoński]] - niezanglicyzowane transkrypcje chińskie.