Nazizm: Różnice pomiędzy wersjami

'''Narodowy socjalizm''', '''nazizm''' (skrót od {{w języku|de|Nationalsozialismus}}), czasem określany również jako '''hitleryzm''' (od nazwiska [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]]) – [[rasizm|rasistowska]], [[antykomunizm|antykomunistyczna]], [[antydemokratyzm|antydemokratyczna]], lewicowa i [[antysemityzm|antysemicka]] ideologia [[Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP)]]<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Hitler, nazizm i III Rzesza |data = 2015 |data dostępu = 2019-10-19 |isbn = 9788311137974 |miejsce = Warszawa |wydawca = Bellona |oclc = 995629070}}</ref>. [[III Rzesza|Niemiecka]] skrajna odmiana [[faszyzm]]u<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = |imię = |tytuł = Hasło: „Nazizm”, [w:] ''Leksykon politologii'', praca zbiorowa |data = 2002 |wydawca = Atla 2 |miejsce = Wrocław |isbn = 83-88555-46-4 |strony = 249}}</ref>, opierająca się na darwinizmie społecznym, biologicznym rasizmie, w szczególności na antysemityzmie, wyrosła na gruncie militaryzmu pruskiego i niemieckiego szowinizmu, czerpiąca z haseł zarówno nacjonalistycznych, jak i socjalnych, trudna do jednoznacznego uplasowania na klasycznej osi prawica-lewica<ref>Obszerna analiza podobieństw ideologicznych narodowego socjalizmu, [[komunizm]]u i socjaldemokracji, w: Josef Schüßlburner, ''Czerwony, brunatny i zielony socjalizm'', Wrocław 2009, tłum. Tomasz Gabiś. Zob. też Rodney ''The Encyclopedia of Politics: The Left and the Right, Volume 2: The Right''. Thousand Oaks, California, USA; London, England, UK; New Delhi, India: Sage Publications, 2005. Pp. 694. A także Fritzsche, Peter. 1998. Germans into Nazis. Cambridge, Mass.: Harvard University Press; Eatwell, Roger, ''Fascism, A History'', Viking/Penguin, 1996, s. xvii-xxiv, 21, 26–31, 114–140, 352. [[Roger Griffin|Griffin, Roger]]. 2000. ''Revolution from the Right: Fascism'', chapter in David Parker (ed.) ''Revolutions and the Revolutionary Tradition in the West 1560–1991'', Routledge, London.</ref><ref>Blum, George, ''The Rise of Fascism in Europe'' (Greenwood Press, 1998), s. 9.</ref><ref name="NewOxfordAmDict_2e_2005">''Nazi'', New Oxford American Dictionary, 2nd ed., Oxford University Press Inc., 2005.</ref>, a łatwiejsza do umiejscowienia z pomocą [[Podział dwuosiowy|podziału dwuosiowego]]<ref>Warto w tym kontekście przypomnieć przedstawioną przez F. Ryszkę koncepcję alternatywną wobec osi lewica-prawica: „Porównuje on układ stronnictw politycznych do podkowy: pośrodku, na zgięciu, wypadnie Centrum, na jednym końcu NSDAP, na drugim KPD. [...] Jest w tym nieco racji”. Franciszek Ryszka, Państwo stanu wyjątkowego, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1985, s. 93–94.</ref>. Ideologia państwowa w czasie sprawowania władzy w [[totalitaryzm|totalitarnych]] [[III Rzesza|Niemczech]] przez NSDAP w latach 1933–1945.