Strumień (miasto): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
int.
int.
Linia 60:
[[Plik:Strumień Stare Miasto.jpg|thumb|240px|Fragment zabytkowej części miasta z widokiem na [[Ratusz w Strumieniu|ratusz]]]]
 
Nazwa miejscowości pochodzi od dziś zanikłego potoku wzmiankowanego po raz pierwszy 25 października 1293 r. w dokumencie wydanym przez [[Książęta raciborscy|księcia raciborskiego]] [[Przemysław raciborski|Przemysława]] w którym podarowuje on Wojanowi, dzierżawcy dworu w Pawłowicach dodatkowe 30 morgów położonych pomiędzy [[Bzie]]m, Golasowicami aż po ''Czarny Strumień''<ref>O. Zawisza, 1909. s. 4.</ref>. Do śmierci księcia [[Władysław opolski|Władysława opolskiego]] w 1281/1282 obszar ten znajdował się w granicach [[Księstwo opolsko-raciborskie|księstwa opolsko-raciborskiego]], jednak w 1290 r. powstało nowe [[księstwo cieszyńskie]], zaś nowa granica między księstwem cieszyńskim a raciborskim przebiegła w ten sposób, że obszar Strumienia pozostał najprawdopodobniej w granicach księstwa raciborskiego, a pobliskie [[Zarzecze (powiat cieszyński)|Zarzecze]] cieszyńskiego<ref name="kiełkowski">{{cytuj książkę |autor = Wojciech Kiełkowski| tytuł = Chybie – dzieje gminy od czasów najdawniejszych do współczesności| wydawca = | miejsce = Chybie| rok = 2009| strony = 32| isbn = 978-83-910611-5-2}}</ref>. Od 1327 r. oba księstwa stały się lennem [[Królestwo Czech|Królestwa Czech]]. Rozwojowi osady sprzyjał lokalny szlak handlowy z Cieszyna do Pszczyny, jednak taki przebieg granicy (najpewniej na Wiśle) powodował liczne spory o przeprawę i cło, jak np. pomiędzy książętami cieszyńskimi [[Przemysław I Noszak|Przemysławem]] i [[Bolesław I cieszyński|Bolesławem]] a [[Jan II Żelazny|Janem I (Hanuszem) raciborskim]]. Sama wieś Strumień wzmiankowana została po raz pierwszy w 1407<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528)| inni = [[Idzi Panic]] (redakcja)| wydawca = Starostwo Powiatowe w Cieszynie| miejsce = Cieszyn| rok = 2010| strony = 306| isbn = 978-83-926929-3-5}}</ref> jako ''Swarczenwassir''<ref name="nazwym">{{cytuj książkę | nazwisko = Mrózek | imię = Robert | tytuł = Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego| wydawca = [[Uniwersytet Śląski w Katowicach]]| miejsce = Katowice| rok = 1984| strony = 166| isbn = 82-00-00622-2}}</ref>. Wieś była wówczas w posiadaniu rodu Korniców, również właścicieli [[Wisła Mała|Wisły Niemieckiej]], a prawdopodobnie również Zarzecza. Pierwszy znany przedstawiciel tej rodziny w 1409 r. Hanusz Pentlat podpisał się ''vom Swarczenwasser'', a następny Piotr Pyntleth w 1414 r. jako ''de Swartzwasser''<ref>O. Zawisza, 1909, s. 6.</ref>. Następnie Strumień stał się własnością niejakiego ''Sobka'' z Kornic (1430-14461430–1446) i ''Machna Ogrozieńskiego'' (1450-14801450–1480), który w 1450 r. podpisał się ''z Strumienie''. 20 lutego 1454 r. w liście [[Jan Sprowski|Jana]] prymasa i arcybiskupa gnieźnieńskiego mowa jest o tutejszym kościele (lub kaplicy), opisanym jako stary i niszczejący, dlatego też arcybiskup wzywał do budowy nowej świątyni<ref>J. Londzin, 1932, s. 325.</ref>. Podległy był [[Parafia św. Jakuba Starszego Apostoła w Wiśle Małej|parafii w Wiśle Niemieckiej]], a więc znajdował się w granicach [[Archidiecezja krakowska|diecezji krakowskiej]]<ref name="kiełkowski2">{{cytuj książkę |autor = Wojciech Kiełkowski| tytuł = Chybie – dzieje gminy od czasów najdawniejszych do współczesności| wydawca = | miejsce = Chybie| rok = 2009| strony = 39| isbn = 978-83-910611-5-2}}</ref>. W oparciu o ten list za zgodą biskupa krakowskiego [[Zbigniew Oleśnicki (kardynał)|Zbigniewa Oleśnickiego]] wybudowano we wschodniej (dolnej) części Strumieniu kościół pw. św. Krzyża, uznawany za pierwszy kościół parafialny Strumienia.
 
W 1480 r. okręg pszczyński ze Strumieniem znalazł się pod panowaniem [[Kazimierz II cieszyński|Kazimierza II]] – [[Piastowie cieszyńscy|księcia cieszyńskiego]], ten z kolei podarował je swojemu marszałkowi Mikołajowi Brodeckiemu, który był w jego posiadaniu do swojej śmierci w 1518. Pod panowaniem Brodeckiego dotychczasowa wieś wkrótce otrzymała prawa miejskie (1482) oraz podstawowe prawa i przywileje (1491). Prawdopodobnie za jego rządów miejscowa parafia przeszła do [[Archidiecezja wrocławska|diecezji wrocławskiej]]<ref name="kiełkowski2" />. Dlatego, że kościół Świętego Krzyża był w złym stanie Mikołaj Brodecki wystarał się o budowę nowego kościoła. Pozwolenie wydał 12 maja 1495 r. biskup wrocławski [[Jan IV Roth]]. Nowy drewniany [[Parafia św. Barbary w Strumieniu|kościół parafialny]] miał wezwanie św. Barbary, jego budowę ukończono w 1498 r. Zatwierdzenie praw miejskich przez króla [[Władysław II Jagiellończyk|Władysława Jagiellończyka]] w 1503 r. pozwoliło na używanie pieczęci i [[Herb Strumienia|herbu]]. W 1517 r. książę cieszyński sprzedał okręg pszczyński, przy czym Strumień pozostał już w księstwie cieszyńskim. Organizowane były tu cotygodniowe targi, oraz dwa razy do roku [[jarmark]]. Dostał też zezwolenie na budowę murów obronnych, jednak nigdy do tego nie doszło. Dzięki położeniu na skrzyżowaniu szlaków handlowych: z [[Kraków|Krakowa]] do [[Morawy|Moraw]] i z [[Racibórz|Raciborza]] do [[Bielsko|Bielska]] miasto nieustannie rozwijało się. Dodatkowo w okolicznych miejscowościach hodowano duże ilości ryb (pierwszy staw rybny w Strumieniu powstał w 1416 r.), które sprzedawane były nawet do dalekiego [[Wrocław]]ia i Krakowa. Natomiast w samym mieście licznie osiedlali się [[Rzemieślnik|rzemieślnicy]].
 
Rozwój miasta został częściowo zahamowany przez [[Klęska żywiołowa|klęski żywiołowe]] jak [[pożar]] w 1572 r., który prawie doszczętnie zniszczył miasto, odbudowa trwała 30 lat. Spokój trwał zaledwie 20 lat, gdyż już w 1623 r. miasto dopada [[Epidemia|zaraza]], później liczne [[Powódź|powodzie]] (1678-16801678–1680), w 1688 r. ponownie pożar, o wcale nie mniejszej sile niż poprzedni. Brzemienne w skutkach były także [[wojna trzydziestoletnia]] i prześladowania [[Luteranizm|luteran]] za czasów [[Habsburscy książęta cieszyńscy|Habsburgów]]. W XVIII w. nastały [[wojny śląskie]], które poza oczywistymi stratami materialnymi spowodowały też oddzielenie Śląska Cieszyńskiego od [[Górny Śląsk|Górnego Śląska]] granicą państwową, przez co przestały też istnieć dotychczasowe szlaki handlowe. W 1793 r. miasto znów nękane było przez pożar. Warto jednak zaznaczyć, że mimo tylu klęsk, liczba ludności wciąż wzrastała, w 1790 r. liczyła 1300 mieszkańców. A pod koniec XVIII w. zaczęto budowę wielu murowanych budynków. Jednak przez protesty mieszkańców w połowie XIX w. władze miasta nie zgodziły się na budowę [[Kolej Północna|Kolei Północnej]], co nie polepszyło sytuacji prowincjonalności miasteczka. Dopiero w 1911 r. Strumień doczekał się połączenia kolejowego ([[Kolej wąskotorowa|wąskotorowego]]) z [[Chybie]]m, mającego cechy [[Tramwaj parowy|tramwaju parowego]].
 
Według [[Austro-Węgry|austriackiego]] spisu ludności z 1888 r. w 180 budynkach w Strumieniu mieszkało wówczas 1655 osób (930 mężczyzn oraz 725 kobiet) z tego 1598 mieszkańców było [[Kościół łaciński|katolikami]], 23 [[Luteranizm|ewangelikami]], a 17 wyznawcami [[judaizm]]u, 1256 było polsko-, 347 niemiecko-, a 12 czeskojęzycznymi{{r|Repertorium}}. Kolejny spis z 1900 r. notował, że w 183 budynkach w Strumieniu na obszarze 925 hektarów mieszkało 1505 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 162,7 os. /km². z tego 1431 (95,1%) mieszkańców było katolikami, 20 (1,3%) ewangelikami, a 54 (3,6%) wyznawcami judaizmu, 905 (60,1%) było polsko-, 497 (33%) niemiecko-, a 9 (0,6%) czeskojęzycznymi<ref>{{cytuj książkę |autor= |tytuł=Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien |url=http://wiki-commons.genealogy.net/images/8/89/Oesterreich-11.djvu?djvuopts&page=13 |miejsce=Wien |rok=1906 |język=de}}</ref>. Do 1910 r. liczba budynków wzrosła do 212, zaś mieszkańców do 1579, z czego 1484 (94%) było katolikami, 28 (1,8%) ewangelikami, 67 (4,2%) żydami, 824 (54,5%) niemiecko-, 681 (45%) polsko-, a 8 (0,5%) czeskojęzycznymi<ref>{{cytuj książkę |autor=Ludwig Patryn (ed) |tytuł=Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien |url=http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=11734 |miejsce=Troppau |rok=1912 |język=de}}</ref>.
Linia 118:
 
== Kultura ==
Głównym animatorem życia kulturalnego w Strumieniu jest Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury. W jego skład wchodzi Strumieński Ośrodek Kultury i Sztuki oraz świetlice środowiskowe w [[Pruchna|Pruchnej]], [[Zabłocie (województwo śląskie)|Zabłociu]] i [[Bąków (województwo śląskie)|Bąkowie]]. Centrum Kultury wspiera głównie amatorski ruch artystyczny w zakresie szeroko pojętej sztuki. Od 1987 r. działa tutaj Amatorska Grupa Twórcza „Strumień”, oraz sekcja rękodzieła artystycznego „Igłą i Nitką”. Ośrodek prowadzi także zakrojoną na szeroką skalę edukację kulturalno-artystyczną. Wokół MGOK-u powstały liczne grupy i zespoły artystyczne takie jak grupa wokalna „Dadap”, Rewia Taneczna, para tańca towarzyskiego, grupa plastyczna „Malusie”, sekcja instrumentów klawiszowych czy grupa teatralna „Mały Teatrzyk”. Ośrodek Kultury prowadzi od 1996 r. nowatorską działalność dochodową, a mianowicie wypożyczalnię strojów balowo-karnawałowych „Hokus-Pokus”. Wypożyczalnia ta jest także wykorzystywana po sezonie jako kostiumeria dla występów teatralnych organizowanych przez ośrodek. Raz w roku ośrodek kultury jest organizatorem plebiscytu na najciekawszy strój roku, a efektem tego jest bal kostiumowy. Również od 1996 r. działa galeria „Pod Ratuszem” w której prezentowane są prace artystyczne lokalnych oraz krajowych artystów. Od 2001 r. odbywa się Ogólnopolski Konkurs Sztuki Nieprofesjonalnej im. [[Emilia Michalska|Emilii Michalskiej]]. Kolejnym istotną instytucją upowszechniania kultury, a zwłaszcza folkloru miasta i gminy jest Macierz Ziemi Cieszyńskiej- Towarzystwo Miłośników Regionu, Koło w Strumieniu. Dzięki ich staraniom w mieście powstała Izba Pamięci Emilii Michalskiej, w której wystawiane są ekspozycje związane z dziedzictwem i historią regionu. MGOK w Strumieniu organizuje także największą imprezę na wolnym terenie w gminie – Staromiejską Wiosnę. Ośrodek organizuje także czas wolny dla strumieńskich dzieci i młodzieży. Na stałe w kalendarzu imprez zapisały się takie imprezy jak „Lato w mieści” czy „Ferie Zimowe”. Strumień posiada także swoją maskotkę o wdzięcznej nazwie „Żabik”, która ma symbolizować Żabi Kraj. Ośrodek oprócz tych działań prowadzi także stałą działalność w zakresie:
* edukacji kulturalnej mieszkańców miasta i gminy,
* organizuje wernisaże, wystawy, spotkania,