Elbląg: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m →‎Historia: ->uzup.
m →‎Historia: ->uzup.
Linia 56:
== Historia ==
=== Średniowiecze ===
Niedaleko miejsca, w którym do IX wieku znajdowała się pruska osada handlowa [[Truso]], wiosną 1237 roku Krzyżacy pod dowództwem [[Hermann von Balk|Hermanna von Balka]] wybudowali na wyspie u ujścia rzeki Elbląg niewielki drewniano-ziemny gródek. Na dzień 13 stycznia 1238 datowany jest dokument potwierdzający uposażenie klasztoru Dominikanów i przybycie zakonników do Elbląga<ref name="niezb">[http://www.elblag.net/niezbednik/historia-do-1945,68 Historia Elbląga w datach do 1945 roku, Niezbędnik, Elbląg.net]</ref>. Po tym gdy fortyfikacja ta została prawdopodobnie zniszczona przez plemiona pruskich [[Pogezania|Pogezanów]], Krzyżacy po roku 1240 przenieśli się w miejsce dzisiejszego Starego Miasta<ref>Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, ''Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach'', Olsztyn 2006, s. 125.</ref>, w którym w miejscu dzisiejszego Podzamcza istniała już osada zasiedlona od połowy X wieku<ref>[http://staremiastoelblag-mah.blogspot.com/2012/09/wykopaliska-na-podzamczu.html O Starym Mieście Elblągu słów kilka. Wykopaliska na Podzamczu].</ref>. Do osady, której nazwa wywodziła się od pruskiej nazwy rzeki Ilfing, Krzyżacy sprowadzili kolonistów niemieckich i stąd prowadzili ekspansję militarną w kierunku ziem zamieszkanych przez Prusów. W tym samym roku uruchomili trzecią w państwie krzyżackim mennicę{{r|niezb}}. W 1242 roku Elbląg był jednym z nielicznych miejsc, które oparły się atakom Prusów w trakcie [[I powstanie pruskie|I powstania pruskiego]] i najazdowi księcia gdańskiego [[Świętopełk II Wielki|Świętopełka II]], co oznacza, że już wtedy miejsce to musiało być ufortyfikowane. Osada ta już pod panowaniem zakonu krzyżackiego, bardzo szybko, bo już w 1246 roku, uzyskała przywilej miejski na [[prawo lubeckie|prawie lubeckim]], a także znacznie większe przywileje niż sąsiednie miasta lokowane na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. Podobnie jak w innych państwach nadbałtyckich ulice wytyczono prostopadle do rzeki, a przecinająca je w poprzek ulica stanowiła [[rynek (urbanistyka)|rynek]]. Pod dokumentem z 15 lutego 1242 użyto po raz pierwszy pieczęci miejskiej z wizerunkiem kogi{{r|niezb}}. W latach 1245–1248 rozpoczęto budowanie murowanego zamku<ref>[http://pismo.pruthenia.pl/pruthenia_8/Fonferek-J_Marcinkowski-M_Urszula_Sie%C5%84kowska-U_Badania_dawnego_zamku_w_Elbl%C4%85gu.pdf Mirosław Marcinkowski, Joanna Fonferek, Urszula Sieńkowska ''Badania na terenie dawnego zamku krzyżackiego w Elblągu'', „Pruthenia” nr 8, 2013]</ref>, który w 1251 roku został siedzibą mistrza krajowego – dzięki temu przez pierwsze 70 lat Elbląg był najważniejszym ośrodkiem życia miejskiego, jedynym portem morskim oraz podstawową bazą militarną organizującego się państwa krzyżackiego. W 1246 roku po raz pierwszy pojawiła się wzmianka o komturze elbląskim o imieniu Aleksander. 18 stycznia 1255 zatrzymał się w Elblągu wracający z Sambii czeski król [[Przemysł Ottokar II]]{{r|niezb}}.
Niedaleko miejsca, w którym do IX wieku znajdowała się pruska osada handlowa [[Truso]], wiosną 1237 roku Krzyżacy pod dowództwem [[Hermann von Balk|Hermanna von Balka]] wybudowali na wyspie u ujścia rzeki Elbląg niewielki drewniano-ziemny gródek. Na dzień 13 stycznia 1238 datowany jest dokument potwierdzający uposażenie klasztoru Dominikanów i przybycie zakonników do Elbląga<ref name="niezb">[http://www.elblag.net/niezbednik/historia-do-1945,68 Historia Elbląga w datach do 1945 roku, Niezbędnik, Elbląg.net.
. Po tym gdy fortyfikacja ta została prawdopodobnie zniszczona przez plemiona pruskich [[Pogezania|Pogezanów]], Krzyżacy po roku 1240 przenieśli się w miejsce dzisiejszego Starego Miasta<ref>Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, ''Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach'', Olsztyn 2006, s. 125.</ref>, w którym w miejscu dzisiejszego Podzamcza istniała już osada zasiedlona od połowy X wieku<ref>[http://staremiastoelblag-mah.blogspot.com/2012/09/wykopaliska-na-podzamczu.html O Starym Mieście Elblągu słów kilka. Wykopaliska na Podzamczu].</ref>. Do osady, której nazwa wywodziła się od pruskiej nazwy rzeki Ilfing, Krzyżacy sprowadzili kolonistów niemieckich i stąd prowadzili ekspansję militarną w kierunku ziem zamieszkanych przez Prusów. W tym samym roku uruchomili trzecią w państwie krzyżackim mennicę{{r|niezb}}. W 1242 roku Elbląg był jednym z nielicznych miejsc, które oparły się atakom Prusów w trakcie [[I powstanie pruskie|I powstania pruskiego]] i najazdowi księcia gdańskiego [[Świętopełk II Wielki|Świętopełka II]], co oznacza, że już wtedy miejsce to musiało być ufortyfikowane. Osada ta już pod panowaniem zakonu krzyżackiego, bardzo szybko, bo już w 1246 roku, uzyskała przywilej miejski na [[prawo lubeckie|prawie lubeckim]], a także znacznie większe przywileje niż sąsiednie miasta lokowane na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. Podobnie jak w innych państwach nadbałtyckich ulice wytyczono prostopadle do rzeki, a przecinająca je w poprzek ulica stanowiła [[rynek (urbanistyka)|rynek]]. Pod dokumentem z 15 lutego 1242 użyto po raz pierwszy pieczęci miejskiej z wizerunkiem kogi{{r|niezb}}. W latach 1245–1248 rozpoczęto budowanie murowanego zamku<ref>[http://pismo.pruthenia.pl/pruthenia_8/Fonferek-J_Marcinkowski-M_Urszula_Sie%C5%84kowska-U_Badania_dawnego_zamku_w_Elbl%C4%85gu.pdf Mirosław Marcinkowski, Joanna Fonferek, Urszula Sieńkowska ''Badania na terenie dawnego zamku krzyżackiego w Elblągu'', „Pruthenia” nr 8, 2013]</ref>, który w 1251 roku został siedzibą mistrza krajowego – dzięki temu przez pierwsze 70 lat Elbląg był najważniejszym ośrodkiem życia miejskiego, jedynym portem morskim oraz podstawową bazą militarną organizującego się państwa krzyżackiego. W 1246 roku po raz pierwszy pojawiła się wzmianka o komturze elbląskim o imieniu Aleksander. 18 stycznia 1255 zatrzymał się w Elblągu wracający z Sambii czeski król [[Przemysł Ottokar II]]{{r|niezb}}.
[[Plik:Siegel Elbing 1350.jpg|mały|upright|Pieczęć Elbląga od 1350 r.]]
Zbudowany na południe od miasta w okolicach ujścia rzeki Kumieli do rzeki Elbląg zamek krzyżacki był uważany za najpotężniejszy i najpiękniejszy zamek zakonny po zamku w Malborku<ref>Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, ''Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach'', Olsztyn 2006, s. 127.</ref>. Do czasu wybudowania tego ostatniego, pełnił do 1309 roku rolę centrum administracyjnego państwa krzyżackiego i był miejscem spotkań kapituły pruskiej.