Paweł Jan Sapieha: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Czasy potopu szwedzkiego: drobne merytoryczne, przypis |
m url |
||
Linia 42:
=== Czasy potopu szwedzkiego ===
Do połowy [[1655]] liczył na porozumienie ze Szwecją jako koalicji antyrosyjskiej, lecz mimo starań [[Magnus Gabriel De la Gardie|Magnusa de la Gardie]] nie przyjął później protekcji szwedzkiej. W [[1655]] po najeździe Szwedów na Rzeczpospolitą i przejściu [[hetman wielki litewski|hetmana wielkiego litewskiego]] [[Janusz Radziwiłł|Janusza Radziwiłła]] na ich stronę, stanął na czele szlachty i części armii litewskiej wiernej [[Jan II Kazimierz Waza|Janowi Kazimierzowi]]. Mimo ponaglających listów [[Jan II Kazimierz Waza|Jana Kazimierza]] pozostał przez większą część jesieni [[1655]] bierny, zbierając siły. ''Status quo'' przerwała wyprawa wojewody rosyjskiego, [[Semen Urusow|Urusowa]], którego wojska mimo początkowych niepowodzeń pokonały armię Sapiehy ([[bitwa pod Brześciem (1655)|bitwa]] pod [[Wierzchowice (Białoruś)|Wierzchowicami]]<ref>{{Cytuj |autor = Jacek Płosiński|tytuł = Wyprawa kniazia Semena Urusowa na Brześć (listopad - grudzień 1655 r.) |czasopismo = Mazowieckie Studia Humanistyczne 9/1 2, 5-31, 2003|data dostępu = 2020-10-09 |url = http://mazowsze.hist.pl/6/Mazowieckie_Studia_Humanistyczne/90/2003/126/1_2/2930/}}</ref>). Spowodowało to przyjęcie pod koniec listopada, pod wpływem wojska, protekcji [[Karol X Gustaw|Karola Gustawa]]. Pomimo tego prowadził dalsze rozmowy z hetmanami koronnymi,przystępując do [[Konfederacja tyszowiecka|konfederacji tyszowieckiej]]<ref>Adam Kersten, Z badań nad konfederacją tyszowiecką, w: Rocznik Lubelski, t. I, 1958, s. 116.</ref>. W styczniu 1656 r. zmarł [[Kazimierz Leon Sapieha (1609–1656)|Kazimierz Leon Sapieha]] i Paweł Sapieha stał się nowym niekwestionowanym przywódcą obozu antyradziwiłłowskiego, który po śmierci swego opiekuna przejął także jego dobra ziemskie, co dawało mu również podstawę finansową do dalszych działań<ref>A. Rachuba, ''Hegemonia Sapiehów na Litwie jako przejaw skrajnej dominacji magnaterii w życiu kraju'', [w:] Władza i prestiż. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, pod red.J. Urwanowicza, Białystok 2003, s. 218</ref>.
Posłowie Pawła Jana spotkali się w styczniu [[1656]] z [[Jan II Kazimierz Waza|Janem Kazimierzem]] w [[Łańcut|Łańcucie]], deklarując wierność królowi. Dalsze działania prowadził na własną rękę, nieco ospale, oczekując na realne profity poparcia [[Jan II Kazimierz Waza|Jana Kazimierza]]. Na początku marca otrzymał [[hetman wielki litewski|buławę wielką litewską]] i [[województwo wileńskie (I Rzeczpospolita)|województwo wileńskie]], co spowodowało znaczne ożywienie dalszych działań wojskowych. 12 marca rozbił pod [[Janów Podlaski|Janowem Podlaskim]] wojska [[Bogusław Radziwiłł|Bogusława Radziwiłła]], po czym pośpieszył do wideł Sanu, gdzie znajdowały się w pułapce wojska [[Karol X Gustaw|Karola Gustawa]]. Niestety nie udało mu się utrzymać blokady, 4 kwietnia wojska szwedzie przeszły przez San poniżej planowanej przeprawy i pobiły wojska litewskie. 12 kwietnia zajął [[Lublin]], po czym 24 kwietnia stanął pod [[Warszawa|Warszawą]]. Ze względu na brak piechoty i artylerii nie mógł realnie zagrozić twierdzy, ograniczył się więc do blokowania miasta do czasu nadejścia [[Jan II Kazimierz Waza|króla]] 30 czerwca. Po przybyciu król zaczął forsować politykę rozdziału armii litewskiej pomiędzy obu hetmanów, wyraźnie faworyzując przy tym hetmana polnego, [[Wincenty Korwin Gosiewski|Wincentego Gosiewskiego]], co spowodowało ochłodzenie stosunków z Pawłem Janem. Mimo to hetman brał udział w kilku większych bitwach około warszawskich, m.in. na Pradze i dzisiejszej Saskiej Kępie. Po bitwie odszedł do [[Brześć|Brześcia Litewskiego]], wysyłając stamtąd poselstwo do króla w obronie swoich prerogatyw nad hetmanem [[Wincenty Korwin Gosiewski|Gosiewskim]]. Pod koniec roku częścią wojsk wspomógł wyprawę [[Wincenty Korwin Gosiewski|Gosiewskiego]] do Prus. Wspomagał finansowo delegację wysłaną przez Rzeczpospolitą na rokowania z [[Carstwo Moskiewskie|Carstwem Rosyjskim]]. Jan Sapieha wyłożył też w 1657 roku znaczne prywatne środki na oblężenie obsadzonej przez Szwedów twierdzy w Tykocinie<ref>{{Cytuj |autor = Wojciech Bis, Magdalena Bis |tytuł = Zamek w źródłach historycznych [The castle in historical records]. W: M. Bis, W. Bis (red.), Tykocin – zamek nad Narwią (XV–XVIII w.). Badania archeologiczne w latach 1961–1963 i 1999–2007. Warszawa 2015, s. 23–66. |czasopismo = book chapter |data dostępu = 2018-08-07 |url = https://www.academia.edu/35576198/Zamek_w_%C5%BAr%C3%B3d%C5%82ach_historycznych_The_castle_in_historical_records_._W_M._Bis_W._Bis_red._Tykocin_zamek_nad_Narwi%C4%85_XV_XVIII_w._._Badania_archeologiczne_w_latach_1961-1963_i_1999-2007._Warszawa_2015_s._23-66 |język = en}}</ref>.
| |||