Wanda Wasilewska: Różnice pomiędzy wersjami

Miała osobisty dostęp do Stalina, który jej dał jej swój prywatny numer telefonu<ref name="Koper 58–59">Sławomir Koper, ''Kobiety władzy PRL'', s. 58–59.</ref>. Ich pierwszy bezpośredni kontakt w styczniu 1940<ref>{{Cytuj|autor = Anna Sobór-Świderska |tytuł = Jakub Berman. Biografia komunisty |data = 2009 |isbn = 978-83-7629-090-4 |miejsce = Warszawa |wydawca = IPN |s = 56 |oclc = 836862492}}</ref> przerodził się w trwałą poufałość. 28 czerwca 1940, kilka tygodni po [[Zbrodnia katyńska|zbrodni katyńskiej]], Stalin przyjął Wasilewską na [[Kreml moskiewski|Kremlu]]. Wydarzenie to zainicjowało reorientację radzieckiej polityki względem [[Polacy|Polaków]] (z niepokojem odnotowaną przez ambasadę niemiecką w [[Moskwa|Moskwie]])<ref name="Brzoza Sowa Historia Polski 1918–1945 577–578">Czesław Brzoza, Andrzej Leon Sowa, ''Historia Polski 1918–1945'', s. 577–578. Kraków 2009, [[Wydawnictwo Literackie]], {{ISBN|978-83-08-04125-3}}.</ref> jak i okres dominacji Wasilewskiej w sferze polityki polskiej w Związku Radzieckim, który będzie trwał do późnych etapów wojny<ref name="Bywszaja"/>.

Była jedną z trzech córek Leona Wasilewskiego i Wandy z Zieleniewskich, siostrami jej były [[Halszka Wasilewska (oficer)|Halszka Wasilewska]] (zm. 1961 na emigracji w [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]])<ref>{{Cytuj |url=http://1wrzesnia39.pl/portal/39p/1301/8817/Halina_Wasilewska.html |tytuł=Halina Wasilewska – Kobiety w KAMPANII POLSKIEJ – Kampania Polska 1939<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> |opublikowany=1wrzesnia39.pl |język=pl |data dostępu=2017-11-27}}</ref> i Zofia Aldona Woźnicka. Znany z lewicowych poglądów Wasilewski swoje córki ochrzcił córki w wyznaniu ewangelicko-reformowanym.

Po 1945, kontynuując działalność polityczną w Radzie Najwyższej i ruchach pokojowych, wycofywała się w życie prywatne. Wraz z mężem zakupilikupili działkę w [[Pluty (Ukraina)|Plutach pod Kijowem]], gdzie poświęcała czas uprawie owoców i warzyw, łowieniu ryb, spotkaniom z przyjaciółmi i wypoczynkowi po latach pracy partyjnej. Jednym z gości Wasilewskiej i Kornijczuka był w 1947 [[Stany Zjednoczone|amerykański]] pisarz [[John Steinbeck]]<ref name="Koper 81">Sławomir Koper, ''Kobiety władzy PRL'', s. 81.</ref>.

Twórczość Wasilewskiej twórczość była zaangażowana społecznie i politycznie, ijej zawierałautwory propagowaniepropagowały lewicowejlewicową [[rewolucja|rewolucjirewolucję]]<ref name="Mrozik 2017 29–30"/>. Pisarka była prekursorką [[socrealizm|realizmu socjalistycznego]] w literaturze polskiej. Mimo, iżże jej twórczość nie jest dziś oceniana wysoko<ref>[[Kazimierz Koźniewski]], ''Słownik swoich i obcych [czyli Alfabet Koźniewskiego]'', „Iskry”, Warszawa 1994, s. 252–253.</ref>, ma na swoim koncie liczne powieści, a także trochę wierszy (które pisywała w młodości „do szuflady”). Wśród jej książek sąznajdują się: ''Oblicze dnia'' (1934), ''[[Ojczyzna (powieść)|Ojczyzna]]'' (1935), ''Ziemia w jarzmie'' (1938), ''Pieśń nad Wodami'' (trylogia, 1940, 1950, 1952), ''Tęcza'' (1943). ''Tęcza'', nagrodzona przez Stalina i sfilmowana w 1944, przedstawia kobiety jako aktywne uczestniczki wydarzeń historycznych, ofiary gwałtów wojny, ale i dzielne bohaterki walki z niemieckim najeźdźcą. W ''Po prostu miłość'' (1944) i ''Gdy światło zapłonie'' (1946) pisarka przekazuje idee i wizje wyłaniającego się porządku powojennego, kiedy wreszcie znajduje się miejsce na miłość i rodzinne szczęście<ref name="Mrozik 2017 51–52"/>. Wydawała też powieści dla młodzieży: ''Królewski syn'' (1933), ''Kryształowa kula Krzysztofa Kolumba'' (1934), ''Szlakiem przygód'' (1935), ''Legenda o Janie z Kolna'' (1936), ''Wierzby i bruk'' (1936), ''Pokój na poddaszu'' (1954 – w okresie [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] lektura w 5 klasie szkoły podstawowej) oraz książeczkę dla dzieci ''W pierwotnej puszczy'' (1946, utrzymana w duchu [[Marksizm|marksistowskim]], alternatywna wobec [[Biblia|biblijnej]] fabularyzowanej historii socjogenezy). Publikowała liczne opowiadania dla dzieci w czasopismach ''Płomyk'' i ''[[Polska Zjednoczona]]''<ref>{{Cytuj |tytuł = Utwory dla młodzieży |data dostępu = 2018-05-13 |opublikowany = zapomnianabiblioteka.pl |url = http://www.zapomnianabiblioteka.pl/2018/05/utwory-dla-modziezy.html |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Wanda Wasilewska |tytuł = Utwory dla młodzieży |data = 1954}}</ref>. Artykuły, przemówienia i listy Wasilewskiej z okresu wojny zostały zebrane w tomach ''Płomień i próchno'' (wydany przez ZPP w Moskwie w 1945) oraz ''O wolną i demokratyczną'' ([[Wojskowy Instytut Historyczny]], Warszawa, 1985)<ref name="Mrozik 2017 36">Agnieszka Mrozik, „Crossing Boundaries: The Case of Wanda Wasilewska and Polish Communism”, s. 36. [https://www.berghahnjournals.com/view/journals/aspasia/11/1/asp110103.xml?PFTxId=1049&PFTxStatus=SUCCESS&offerProvider=DEFAULT Crossing Boundaries].</ref>. Jej twórczość tłumaczyły na język rosyjski [[Helena Usijewicz]] i Ewa Szymańska (córka), na ukraiński zaś Maria Pryhara<ref>(wybór, wstęp i oprac. Eleonora Syzdek), ''Wanda Wasilewska we wspomnieniach'', „Książka i Wiedza”, Warszawa 1982, s. 73.</ref>. Sześć tomów prac zebranych Wasilewskiej zostało wydane w Moskwie w 1955<ref name="Mrozik 2017 19, 42">Agnieszka Mrozik, „Crossing Boundaries: The Case of Wanda Wasilewska and Polish Communism”, s. 19, 42. [https://www.berghahnjournals.com/view/journals/aspasia/11/1/asp110103.xml?PFTxId=1049&PFTxStatus=SUCCESS&offerProvider=DEFAULT Crossing Boundaries].</ref>.

Po II wojnie światowej imieniem Wandy Wasilewskiej nazwano w [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|Polsce Ludowej]] i w ZSRR ulice, place i szkoły; za czasów [[III Rzeczpospolita|III RP]] nazwy te stopniowo, a w związku z ustawą [[Dekomunizacja|dekomunizacyjną]], w całości uległy zmianie. W [[Gliwice|Gliwicach]] jest wciąż znajduje się jedyna w Polsce ulica W. Wasilewskiej; jest ona ulicą publiczną, istniejącą na mapie Gliwic i w rejestrze Teryt. W Warszawie ulica Wandy Wasilewskiej obecnie nosi imię [[Barbara Sadowska|Barbary Sadowskiej]]. [[Polska Rzeczpospolita Ludowa]] uznała ją za swą patronkę a w latach 70. Wanda Wasilewska została też patronką [[Wojskowy Instytut Historyczny|Wojskowego Instytutu Historycznego]] w [[Rembertów|Rembertowie]]<ref>Konrad Naylor, ''100 postaci, które miały największy wpływ na dzieje Polski.'' Puls 1996, s.529.</ref>. Jest również patronką ulicy w Kijowie.

W PRL była obiektem oficjalnego kultu w zmieniających się (w zależności od bieżących potrzeb, innych np. za rządów Bieruta niż Gomułki) formach – jako ikona nowego systemu, postępu, czy bohaterstwa i poświęcenia. Swoją rolę grała do końca, chociaż, jak spekuluje Mrozik, dźwiganie brzemienia „żywego pomnika” doprowadziło do załamania się zdrowia pisarki, która w listach do matki wiązała wszystkie swoje dolegliwości z „nerwami”<ref name="Mrozik 2017 38–40"/>. Mogła czuć się przypisana do pewnej roli w życiu publicznym, kórejktórej elementami były utrzymywanie wizerunku spełnionej aktywistki i pisarki, ale również szczęśliwej w życiu osobistym i rodzinnym kobiety<ref name="Mrozik 2017 51–52"/>.

Krytycznie o Wasilewskiej wypowiadali się niektórzy polscy komuniści. Uprzedzenia (spowodowane prawdopodobnie zawiścią z czasów wojny, kiedy wpływ Wasilewskiej był dominujący) zachował w stosunku do niej gen. [[Zygmunt Berling]]<ref name="Mrozik 2017 50–51">Agnieszka Mrozik, „Crossing Boundaries: The Case of Wanda Wasilewska and Polish Communism”, s. 50–51. [https://www.berghahnjournals.com/view/journals/aspasia/11/1/asp110103.xml?PFTxId=1049&PFTxStatus=SUCCESS&offerProvider=DEFAULT Crossing Boundaries].</ref>, ośmieszał ją w swoich pamiętnikach nastawiony na eksponowanie własnych dokonań [[Włodzimierz Sokorski]]<ref name="Czubiński 1998 10–11"/>. Gomułka, który kultywował wizerunek polityczny odmienny od tego, z którym kojarzona była Wasilewska, odmówił w 1967 organizacji uroczystości upamiętniających 30-lecie strajku pracowników Związku Nauczycielstwa Polskiego z 1937, koordynowanego wówczas przez Wasilewską wraz z Broniewską<ref name="Mrozik 2017 34–35"/><ref name="Mrozik 2017 46"/><ref name="Mrozik 2017 45">Agnieszka Mrozik, „Crossing Boundaries: The Case of Wanda Wasilewska and Polish Communism”, s. 45. [https://www.berghahnjournals.com/view/journals/aspasia/11/1/asp110103.xml?PFTxId=1049&PFTxStatus=SUCCESS&offerProvider=DEFAULT Crossing Boundaries].</ref>. Pierwszą część obszernej dyskusji historycznej, nagranej z Wasilewską w Warszawie w 1963, opublikowano w 1968, a wydanie drugiej wstrzymano (ukazała się dopiero w 1982)<ref name="Czubiński 1998 10–11">Antoni Czubiński, ''Polska i Polacy po II wojnie światowej (1945 – 1989)'', Poznań 1998, s. 10–11.</ref>. Gomułka spekulował że Wasilewska, idąc za głosem serca i pozostając z Kornijczukiem na Ukrainie, musiała żałować później swojej decyzji niewłączenia się aktywnie w politykę komunistycznej Polski<ref name="Mrozik 2017 51–52"/>. Berman twierdził, że Wasilewska „budowała swoje relacje ze Stalinem na zasadzie partnerstwa” i że w traktowaniu powstałej między nimi poufałości wykazała dużo odwagi cywilnej. Chruszczow nie ukrywał podziwu dla uczciwej i prostolinijnej działaczki, która według jego relacji potrafiła mówić Stalinowi prosto w twarz bardzo nieprzyjemne rzeczy i energicznie reprezentowała przed nim Polaków<ref name="Dlaczego Wanda"/>.