Przyroda Islandii: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika 83.10.39.220 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Slawojar.
Znaczniki: Wycofanie zmian Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) Zaawansowana edycja mobilna
poprawa ujedn. i przek., poprawa linków
 
Linia 25:
 
=== Zatoki ===
* [[Faxaflói|Zatoka Faxa]]
 
=== Fiordy ===
Linia 38:
* [[Vopnafjörður (fjord)|Vopnafjörður]]
* [[Herdasflói]]
* [[Hornafjörður (fiord)|Hornafjörður]]
* [[Ingólfshöfði]]
* [[Breidhafjörður]]
Linia 45:
 
== Kraj ognia i lodu ==
Islandia zawdzięcza swą nazwę faktowi, że duża jej część pokryta jest wiecznym lodem, który od razu rzucił się w oczy odkrywcom wyspy. Nie należy jednak zapominać, że Islandia to również wyspa ognia, której olbrzymie połacie pokryte są utworami wulkanicznymi, o różnym wieku, czasem zupełnie współczesnymi.
 
=== Wulkany na Islandii ===
Położona na "[[Plama gorąca|gorącym punkcie]]" [[Grzbiet Śródatlantycki|Grzbietu Śródatlantyckiego]] ma wiele (ok. 130) również czynnych wulkanów (przez ponad tysiąc lat, od kiedy wyspa jest zasiedlona przez ludzi, zanotowano aktywność osiemnastu). Największy z nich to [[Askja]]. Jego wybuch w [[1875]] spowodował deszcz popiołu w Sztokholmie. W [[1783]] roku wulkan [[Laki]], wyrzucił pokrył lawą przeszło 500 km². Najaktywniejszym islandzkim wulkanem jest [[Hekla]] (1447 m n.p.m.), najwyższym [[Hvannadalshnúkur|Hvannadalshnukur]] (2119 m n.p.m.). Wskutek wybuchu Laki w [[1783]] roku zginęła olbrzymia liczba zwierząt hodowlanych, co spowodowało klęskę głodu, ta zaś pociągnęła za sobą śmierć 9500 osób (20% ówczesnej ludności wyspy). Trzęsienia ziemi są częste i nieraz w skutkach bardzo groźne, podobnie jak wybuchy wulkanów. Bardzo liczne i związane z wulkanami są gorące źródła, często wykorzystywane do celów gospodarczych (wody geotermalne). Jednym z nich jest [[Wielki Gejzer]].
 
== Klimat ==
Linia 66:
=== Roślinność łąkowa i tundrowa ===
[[Plik:Dixi-Silene acaulis.jpg|thumb|200px|[[Lepnica bezłodygowa]]]]
Najczęstszymi formacjami roślinnymi Islandii są łąki i [[tundra]]. Wiele z gatunków występujących tam roślin naczyniowych spotyka się również w górach Europy środkowej, jak choćby [[dębik ośmiopłatkowy]] (''Dryas octopetala''), [[lepnica bezłodygowa]] (''Silene acaulis''), [[Dzięgiel litwor|arcydzięgiel litwor]] (''Archangelica officinalis''), [[róża alpejska]] (''Rosa spinosissima''). Do pospolitych roślin islandzkich należą: [[Wrzos zwyczajny|wrzos]], [[borówka czarna|czarna jagoda]], [[żurawina]], [[borówka brusznica]], krzaczaste gatunki wierzby i brzozy.
 
== Fauna Islandii ==
[[Plik:Caribou.jpg|thumb|200px|left|[[Renifer tundrowy|Renifer]]]]
Fauna Islandii należy do krainy subarktycznej królestwa [[kraina palearktyczna|palearktycznego]].
Fauna lądowa Islandii jest jeszcze uboższa niż świat roślinny tej wyspy. W stanie dzikim żyją na niej – nie licząc zwierząt zawleczonych lub umyślnie sprowadzonych przez człowieka (między innymi [[gryzonie]] – [[Mysz domowa|myszy]] i [[szczur]]y) – tylko 2 gatunki ssaków: [[niedźwiedź polarny]] (zimą, gdy dzięki [[kra|krom]] dociera do wyspy) oraz [[lis polarny]]. W 1770 roku sprowadzono na wyspę [[reniferRenifer tundrowy|renifery]]y, które jednak okazały się trudne w hodowli i zdziczały. Dawniej na Islandii żyły [[żabaPłazy bezogonowe|żaby]], które wyginęły jednak w pierwszej połowie XIX wieku. Z bezkręgowców należy wymienić [[ślimaki]] (błotniarki, zatoczek), a także różne [[owady]] (w tym [[Komarowate|komary]]) i [[pająki]]. Najbardziej urozmaiconą grupę stanowią na wyspie [[ptaki]], występujące tu w liczbie ok. 100 gatunków. Około 50% gatunków stanowią ptaki wodne: [[mewy]], [[alki]], [[nury]] i inne, gnieżdżące się na ptasich skałach na południu wyspy. Mieszkańcy udomowili też kaczki [[edredonEdredon zwyczajny|edredony]]y, które dostarczają puchu i mięsa.
 
== Zmiany naturalne i antropopresja ==