Wolna elekcja: Różnice pomiędzy wersjami

Lecz najważniejszym wynikiem tego porozumienia między szlachtą było ustalenie, iż wybór na króla będzie się odbywał przez elekcję, której ostateczną formę ustalono na [[sejm konwokacyjny|sejmie konwokacyjnym]] w 1573. Wybory miały być powszechne w obrębie stanu szlacheckiego (''viritim'', czyli „mąż w męża”). Inicjatorami pomysłu elekcji w systemie ''viritim'' była szlachta małopolska, a dokładniej: wojewoda sandomierski [[Piotr Zborowski (zm. 1580)|Piotr Zborowski]], wojewoda krakowski [[Jan Firlej (marszałek wielki koronny)|Jan Firlej]] oraz kasztelan lubelski [[Stanisław Słupecki (zm. 1576)|Stanisław Słupecki]]. Mieli oni „swojego człowieka” w sejmie – był to [[Jan Zamoyski]] (który został później wielkim [[Kanclerz wielki koronny|kanclerzem koronnym]] i [[hetman]]em), który ze wszystkich sił próbował przeforsować ten system elekcji. I rzeczywiście mu się udało, dzięki poparciu tego pomysłu także przez duchowieństwo, które było zaniepokojone dużą liczbą protestantów zasiadających w senacie.

 

 

[[Elekcja 1573|Pierwsza wolna elekcja]] zgromadziła rekordowo dużo szlachty (40-50 tys.), na następne nie przyjeżdżało już tak wielu głosujących. Na drugiej wolnej elekcji, która odbyła się w 1575 r. w porównaniu do pierwszej stawiło się tylko 12 tys. osób (z [[Prusy Królewskie|Prus Królewskich]] przybyły zaledwie 2 osoby). Na elekcję 1668 przybyło pieszo aż 2 tysiące Mazurów – biednej szlachty mazowieckiej nie stać było na konie, a do Warszawy mieli blisko.