Wieczorynka: Różnice pomiędzy wersjami

|lata emisji = lata 50. XX – 2013 [[TVP1]];<br />od 1992 [[TVP Polonia]];<br />od 2019 [[TVP Wilno]]<br />2013-20142013–2014 [[TVP Kultura]];<br />od 15 lutego 2014 [[TVP ABC]]

W Polsce jest to wieczorny blok programowy przeznaczony dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, emitowany na antenie [[TVP ABC]]. W [[TVP Polonia]] i [[TVP Wilno]] występuje jako ''Dobranocka''. Od lat 50 XX w. do 2013 był to krótki blok z bajkami i serialami animowanymi dla dzieci nadawany w [[TVP1]]. W latach 2013-20142013–2014 pasmo było emitowane również w [[TVP Kultura]]. W latach 50. i 60. XX w. wszystkie dobranocki były pokazywane na żywo, niektóre jeszcze w latach 70. ubiegłego wieku.

Bajki czytane dzieciom przed zaśnięciem mają długą tradycję. Od najdawniejszych czasów dziadkowie i rodzice najpierw opowiadali, a z czasem także czytali je swoim wnukom, czy dzieciom. Po II wojnie światowej pojawiły się pierwsze słuchowiska radiowe dla dzieci na dobranoc. Jednym z najstarszych słuchowisk była audycja-dobranocka o [[Piaskowy Dziadek|''Piaskowym Dziadku'']], która była emitowana w polskiej stacji radiowej nadającej w okupowanej Austrii o nazwie Rot-Weiß-Rot. Z czasem słuchowisko to doczekało się serialowej produkcji telewizyjnej tworzonej w dwóch wersjach: wschodnio i zachodnioniemieckiej. Dobranocka ta jest najdłużej emitowanym nieprzerwanie programem telewizyjnym.

Długą historię ma również dobranocka w Rosji. Od [[1964]], początkowo w ZSRR, potem w Federacji Rosyjskiej nadawany jest program ''Спокойной ночи, малыши''! (pol. ''Dobranoc dzieci!''). Od 1991 r. emitowany jest na kanale Россия-1, po wiadomościach lokalnych, w godz. 20:50-21:00. W programie występuje prowadzący oraz rozmawiające z nim lalkowe postacie m.in. misia, zajączka, świnki czy pieska, a także puszczane są króciutkie seriale animowane.

W telewizji czechosłowackiej od 1963 r. (odpowiednio w 2 wersjach językowych), w niedzielę wieczorem nadawano ''Stříbrné zrcátko'' (pol. ''Srebrne lusterko)'', po 1965 r. program nosił tytuł ''Večerníček'' (pol. ''Wieczorynka)''). Symbolem czeskiej dobranocki był chłopiec Večerníček w papierowej czapce, który witał dzieci i życzył im dobrej nocy. Na Słowacji w czołówce programu przez lata występował pasterz z psem, świecący i gaszący gwiazdy. Od [[1973]] dobranocki były nadawane w kolorze i codziennie. Najczęściej emitowano czeskie bajki, jak ''[[Krecik]]'', ''[[Makowa panienka]]'', ''[[Rusałka Amelka]],'' czy ''[[Bajki z mchu i paproci]]''. Po rozpadzie Czechosłowacji w [[1993]] program był emitowany osobno w telewizji czeskiej i słowackiej. W Czechach w [[2012]] dobranocka z kanału [[ČT1]] przeniosła się na [[ČT2]].

Na Węgrzech wieczorynka otrzymała tytuł ''Esti mese'' (pol. ''Bajka na dobranoc''). Jedną z najbardziej lubianych bajek na dobranoc jest tu seria o przygodach misia TV Maci, która pojawiła się w telewizji węgierskiej jako pierwsza w [[1963]] i nadawana jest z przerwami do dziś.

W Polsce początki emisji dobranocek zbiegają się z uruchomieniem telewizji w latach 50 XX w. Pasmo to było nadawane w ogólnopolskim [[TVP1|Programie Pierwszym Telewizji Polskiej]] w godzinach wieczornych i trwało maksymalnie 15 minut. W latach 70. program na dobranoc nadawany w niedzielne wieczory otrzymał nazwę ''Wieczorynka'' i trwał niecałe 30 minut. Niedługo jednak wrócono do poprzedniej nazwy również w niedziele. Do [[1993]] program nosił nazwę ''Dobranocka.''

Pierwsze dobranocki lat 50. i 60. XX w. nie były jeszcze animowane, występowali w nich aktorzy, zabawki, ruchome plansze. Jedną z pierwszych postaci występujących w dobranockach była pacynka [[Pan Cerowany]], wykonana z rękawiczki z naszytymi guzikami-oczami. ''[[Miś z okienka]]'' emitowany był od 1958 do 1973. W „okienku” miś prowadził rozmowy z aktorem (najpierw [[Stanisław Wyszyński|Stanisławem Wyszyńskim]], potem [[Bronisław Pawlik|Bronisławem Pawlikiem]]) na temat różnych książek dla najmłodszych. W roku [[1959]] pojawiły się ''[[Różne przygody Gąski Balbinki|Przygody Gąski Balbinki]]'', których pierwowzorem były krótkie bajki [[Danuta Mancewicz|Danuty Mancewicz]] publikowane w [[Świerszczyk|''Świerszczyku'']] i wydrukowane następnie w formie książeczki. Animacja ta była jeszcze niezwykle prymitywna. Każdy odcinek był zespołem statycznych plansz pokazujących przygody Gąski Balbinki i sepleniącego Kurczaka Ptysia, a do tego dialogi czytała autorka Danuta Mancewicz. Prymitywna animację stosowano także w [[Przygody Gapiszona|''Przygodach Gapiszona'']] ([[1964]]-[[1966]]1964–1966), którego pomysłodawcą i autorem ilustracji był [[Bohdan Butenko]]. Tytułowy Gapiszon był namalowany na szklanej tafli, za którą przesuwano krajobrazy Warszawy.

Najstarszą polską animację [[Jacek i Agatka (program dla dzieci)|''Jacka i Agatkę'']] wymyśliła [[Wanda Chotomska]]. Dobranocka ta pojawiła się na czarno-białych ekranach w [[1962]] i była wyświetlana trzy razy w tygodniu (we wtorki, czwartki i soboty).

W latach 70. w dobranockach zaczęto pokazywać bajki z zagranicy, zarówno ze Wschodu, jak i z Zachodu. Królowały czechosłowackie kreskówki, m.in. [[Krecik]], ''[[Makowa panienka]]'', ''[[Rusałka Amelka]],'', ''[[Bajki z mchu i paproci]]'', ''[[Rozbójnik Rumcajs|Przygody rozbójnika Rumcajsa]]'', czy ''[[Psi żywot]]''. Wyświetlano bajki rosyjskie (m.in. ''[[Wilk i Zając]]''), węgierskie (m.in. ''[[Latający zajączek]]''), niemieckie (''[[Piaskowy Dziadek]]''). Z czasem zaczęto nadawać też bajki francuskie, a także angielskie. Jednym z najbardziej lubianych seriali animowanych w czasach [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL-u]] była [[Pszczółka Maja (serial animowany 1975)|''Pszczółka Maja'']], do której polską wersję piosenki wykonał [[Zbigniew Wodecki]].

Przez ostatni rok emisji ''Wieczorynki'' w TVP1, czyli w latach 2012-20132012–2013 pasmo trwało od 5 do 10 minut. Półgodzinna ''Wieczorynka'' była natomiast w tym czasie nadawana przez [[TVP Kultura]] o godzinie 19:30.

W 2014 powróciła też dawna nazwa programu, czyli ''Dobranocka'' (nie istniejącanieistniejąca od 1993). Tą nazwą określany jest ok. 15 minutowy program dla dzieci, wyłącznie z polskimi bajkami i serialami animowanymi nadawany w [[TVP Polonia]] i [[TVP Wilno]] (tylko cyfrowa telewizja naziemna na [[Litwa|Litwie]]) o godzinie 19:45, czyli tuż przed nadaniem głównego wydania serwisu informacyjnego ''Polonia 24'', który w 2020 zastąpił retransmitowane wcześniej [[Wiadomości (program informacyjny)|''Wiadomości'']]. Dobranocka adresowana jest szczególnie do dzieci pochodzących z rodzin emigrantów mieszkających poza granicami kraju i niemającymi dostępu do polskojęzycznych kanałów z produkcjami dla dzieci<ref>{{Cytuj |tytuł = Dobranocki – Encyklopedia Dzieciństwa |data dostępu = 2020-05-02 |opublikowany = encyklopediadziecinstwa.pl |url = http://encyklopediadziecinstwa.pl/index.php/Dobranocki}}</ref>.

== SerialeWybrane seriale emitowane w polskiej ''Wieczorynce'' ==