Tramwaje w Bielsku-Białej: Różnice pomiędzy wersjami

'''Tramwaje w Bielsku-Białej''' kursowały w latach [[1895]]-[[1971]].

== Historia ==

 

O potrzebie stworzenia komunikacji miejskiej w Bielsku mówiono powszechnie w ostatnich dwudziestu latach XIX stulecia.

W [[1893]] roku została uruchomiona elektrownia miejska. Natychmiast po uruchomieniu jeden z jej dyrektorów, Max Deri, oraz bielski radny Alojzy Bernaczik, wystąpili do władz o zgodę na budowę linii tramwajowej Dworzec kolejowy – Cygański Las. Inicjatorzy budowy tramwaju w [[październik]]u [[1894]] roku utworzyli Komitet Akcyjny Lokalnej Kolei Żelaznej. [[7 lutego]] [[1895]] r. Gmina Miejska Bielsko zawarła z nim umowę, dotyczącą eksploatacji linii tramwajowej.

 

 

 

[[Grafika:Plac Chrobrego.jpg|thumb|250px|left|Tramwaj na skrzyżowaniu ulic 3 Maja i Wzgórze (1909)]]

Uruchomiona w Bielsku linia tramwajowa liczyła 4959 metrów długości i była linią jednotorową, o prześwicie torów 1000 mm. Taki właśnie charakter utrzymała do końca swojego istnienia. Trakcja została wyposażona początkowo w 7 mijanek, z których 2 znajdowały się na końcówkach trasy, a także w 14 przystanków. Biegła trasą (dzisiejsze nazwy ulic): Dworzec kolejowy - 3 Maja - Zamkowa - 1 Maja - pl. Mickiewicza - Partyzantów - Kustronia - Olszówka - Cygański Las. Połowa przewozów odbywała się na linii Sparkasse (Kasa Oszczędności, obecnie plac Bolesława Chrobrego) - Cygański Las. Średnia prędkość jazdy ówczesnego tramwaju wynosiła 14 km/h. W [[1908]] r. wzniesiona została murowana remiza tramwajowa w Cygańskim Lesie.

 

 

Sytuacja wojenna i potrzeby przemysłu bielskiego spowodowały powstanie w [[1916]] r. projektu uruchomienia tramwajowych przewozów towarowych do fabryk (zwłaszcza węgla), m. in. do rozbudowywanej elektrowni miejskiej. Przewozy te uruchomiono w styczniu [[1920]] r., budując w tym celu bocznicę kolejową, wyposażoną w odpowiedni dźwig do przenoszenia nadwozi węglarek na wózki tramwajowe.

 

 

Po I wojnie światowej i przyłączeniu Bielska do Rzeczypospolitej ([[1920]]) sprawą kontrowersyjną stało się dotychczasowe niemieckie oblicze komunikacji tramwajowej w Bielsku. Już w roku [[1924]] doszło do poważnego konfliktu z władzami spółki na tle języka niemieckiego, którym wyłącznie posługiwała się obsługa tramwajowa, co wywoływało liczne awantury w pojazdach z pasażerami polskimi. Pomimo tego język niemiecki pozostał nadal jako obowiązujący w obsłudze pasażerów i w administracji spółki tramwajowej. Stan ten trwał do [[1935]] roku.

W latach [[1925]]-[[1926|26]] wybudowano nowy odcinek trasy tramwajowej o długości 787 metrów. Przebiegał on ulicą Zamkową i Partyzantów (Blichową) przez plac Żwirki i Wigury (wówczas Wyzwolenia), na którym powstała najdłuższa w Bielsku 90-metrowa mijanka. Przełożenie ruchu tramwajowego z dotychczasowej trasy ul. Piłsudskiego (obecnie 1 Maja) nastąpiło z dniem [[2 maja]] [[1926]] r. W tym samym roku władze spółki doszły do wniosku, że dalsze rozwijanie trakcji szynowej nie ma uzasadnienia z przyczyn ekonomicznych.

 

 

Podczas II wojny światowej w Bielsku nadal funkcjonowała komunikacja tramwajowa. Początkowo, do [[listopad]]zie [[1940]] r., tramwaje kursowały na skróconej linii, ponieważ wycofujące się oddziały polskie wysadziły w centrum miasta (ulica 3 Maja) tunel kolejowy, uniemożliwiając dojazd tramwaju do dworca kolejowego. W warunkach okupacji niemieckiej komunikacja tramwajowa w Bielsku cieszyła się dużym powodzeniem wśród pasażerów. Już w 1940 r. przekroczono przedwojenną frekwencję przewozową, by w [[1941]] r. osiągnąć 3 miliony pasażerów, a w następnych latach nawet nieco więcej.

[[12 lutego]] [[1945]] miasto zostało zajęte przez oddziały sowieckie.

 

 

Walki o Bielsko nie spowodowały większych strat w trakcji tramwajowej. Tabor przetrwał nieuszkodzony w zajezdniach i remizach. Już [[27 lutego]] [[1945]] r. pierwszy powojenny tramwaj wyruszył na trasę: Dworzec Kolejowy – Cygański Las. Wprowadzono też użytkową nazwę firmy – Bielska Kolej Elektryczna.

W [[1949]] roku, w ramach wchodzącego w realizację 6-letniego planu budowy gospodarki socjalistycznej w Polsce Ludowej, powstał wielki plan rozbudowy bielskiej trakcji tramwajowej. Projektowano linie: [[Aleksandrowice (dzielnica Bielska-Białej)|Aleksandrowice]]-Dworzec, [[Aleksandrowice (dzielnica Bielska-Białej)|Aleksandrowice]]-[[Straconka]], a także pod [[Szyndzielnia|Szyndzielnię]] i do [[Szczyrk]]u. Ostatecznie zrealizowano tylko plany budowy pierwszej linii.

 

 

Kamień węgielny pod nową trasę tramwajową położono w [[lipiec|lipcu]] [[1950]] r. Trasę o długości 2,6 km, jednotorową, z dwoma mijankami i końcową pętlą na [[Hulanka|Hulance]] (pierwszą tego typu w Bielsku), zbudowano głównie dzięki czynom społecznym tysięcy bielszczan. Uroczyste otwarcie linii tramwajowej nr 2 nastąpiło [[22 lipca]] [[1951]]. Została ona wyposażona w 6 przystanków, a cały przejazd trwał 16 minut. Linię nr 2 zaprojektowano niezwykle przewidująco, bowiem w latach 50-tych i 60-tych wzdłuż ul. Piastowskiej powstało aż 6 nowych osiedli robotniczych, tzw. ZOR-ów.

 

 

Pod koniec lat 60-tych dalsze istnienie trakcji tramwajowej w Bielsku-Białej stanęło pod znakiem zapytania - wówczas w wielu miastach polskich przystąpiono do likwidacji linii tramwajowych. Ogromnie wzrósł ruch samochodowy w centrum miasta, a komunikacja tramwajowa osiągnęła maksimum swych możliwości przewozowych.

Formalna decyzja likwidacji trakcji tramwajowej zapadła na sesji MRN [[16 września]] [[1970]] r.

 

Trakcja autobusowa MPK została wtedy znacznie rozbudowana, w oparciu o otrzymane z [[Łódź|Łodzi]] 35 autobusów marki [[Ikarus]] w zamian za przekazane wozy tramwajowe. Dwa lata później otrzymała nową trasę autobusowa linia nr 1, która w całości pokryła trasy obu linii tramwajowych.