Andrzej Orwid-Eljaszewicz: Różnice pomiędzy wersjami

Urodził się w [[1911]] r. w [[Byszów|Byszowie]] (dawna Gubernia Kijowska) w rodzinie inteligenckiej, szlacheckiej. Jego matka Stefania Eljaszewicz wywodziła się z wielkiego rodu Jenerała Arnolda Byszewskiego posła na Sejm Wielki odznaczonego Orderem Orła Białego i hrabianki Katarzyny Skórzewskiej h. Drogosław, ojciec Andrzeja -– Władysław Eljaszewicz również szlachcic h.Gryf.

Patriotyzm więc -– miał zaszczepiony od dziecka. Jako 7-letni chłopiec przyjechał wraz z rodziną i siostrą Ireną w [[1918]] r. do [[Warszawa|Warszawy]], a w [[1920]] r. przeniósł się do [[Poznań|Poznania]]. W tymże roku wstąpił do Korpusu Kadetów, gdzie uczył się do [[1926]] r. W [[1932]] r. ukończył Liceum Handlowe w Poznaniu, później Instytut Handlu Morskiego i Techniki Portowej w [[Gdynia|Gdyni]]. Instytut ukończył 24 maja [[1933]] r., będąc od [[1931]] r. zatrudniony w Przedsiębiorstwie Gdynia – Ameryka Line (GAL). Po ukończeniu tej ekskluzywnej uczelni, która znajdowała się pod protektoratem prezydenta Rzeczypospolitej – [[Ignacy Mościcki|Ignacego Mościckiego]], kontynuował pracę w Przedsiębiorstwie Żeglugowym GAL, pływając jako oficer marynarki handlowej na niemal wszystkich statkach tego armatora w owym czasie, jak: s/s "Kościuszko", s/s "Warszawa", s/s "Polonia", s/s"Puławski". W [[1935]] r. wypłynął w pierwszą podróż z Gdyni do [[Nowy Jork|Nowego YorkuJorku]] na statku m/s "Piłsudski". Pływał z takimi kapitanami, jak: [[Eustachy Borkowski]], [[Mamert Stankiewicz]], E. Pacewicz, czy [[Zdenko Kuoetgen]].

Sieć wywiadowcza ZJ zbierała informacje o produkcji stoczni, ruchu okrętów wojennych – głównie dużych jednostek liniowych [[Kriegsmarine|Kriegsmarine]], przemyśle zbrojeniowym, obsadzie kierowniczych stanowisk, dyslokacji obiektów wojskowych (nanoszono je na mapy) oraz o nastrojach panujących wśród ludności polskiej i niemieckiej. Rejestrowano też nazwiska aktywnych funkcjonariuszy hitlerowskich. Bardzo aktywnie pomagali w tej pracy muzycy z "Cafe Berlin". Z poszczególnymi członkami organizacji kontaktował się przeważnie w gdyńskich kawiarniach i w mieszkaniu Henslów przy pl. Grunwaldzkim nr 18.

W połowie czerwca [[1941]] r. został mianowany kierownikiem wywiadu na Gdynię. W związku z wyznaczeniem nowych zadań przez KG ZJ przekazał to kierownictwo Stefanowi Henslowi. Zachował jednak kontrolę nad gdyńską grupą ZJ i nadal kierował pracą łączników utrzymujących łacznośćłączność pomiędzy Warszawą a Gdynią: Zenonem Narojkiem i Edwardem Koniecznym. Ważniejsze meldunki obierał osobiście. W tym celu przyjeżdżał z Warszawy do Gdyni i do [[Władysławowo|Władysławowa]]. W Warszawie utrzymywał stały kontakt z Mieczysławem Dukalskim, Arnoldem Nierzwickim ps. "Krzysztof", [[Stanisław Jeute|Stanisławem Leonem Jeute]] ps. "Stach Zachodni", "Stach", "Cezary" oraz z grupą gdynian – członków ZJ mieszkających w Warszawie, jak również z kmdr. Konstantym Jacyniczem (sieć wywiadu kmdy Okręgu Pomorskiego ZWZ-AK). Spotkania w Warszawie odbywały się przy ul. Wilczej oraz w kawiarniach stanowiących punkty kontaktowe ZJ.

W okresie lat 1940-1940–[[1942]] na terenie Gdyni nastąpił znaczny rozwój konspiracji. Najsilniejszą z nich był ZWZ-AK, z którą ściśle współpracowała organizacja [[Szare Szeregi|"Szarych Szeregów"]], której komendantem był [[Lucjan Cylkowski]] oraz organizacja Związek Jaszczurczy kierowana przez Andrzeja Orwid-Eljaszewicza "Ala". W końcu marca 1942 r. Andrzej Orwid-Eljaszewicz, przewożąc rozkazy z Warszawy do Gdyni, wpadł w zastawioną na niego pułapkę i został aresztowany przez gestapo na dworcu kolejowym w Gdyni. W tym czasie miały miejsce masowe aresztowania członków wywiadu ZJ w [[III Rzesza|Rzeszy]], na ziemiach zaanektowanych, jak również w szeregach ZWZ-AK. Zaprowadzony na posterunek gestapo na dworcu w Gdyni, zorientował się, że musiała nastąpić zdrada, gdyż Niemcy dobrze wiedzieli o jego przyjeździe i czekali na przyjazd dalszych działaczy i współpracowników ZJ. Zrozumiał, że powinien działać szybko i musi za wszelką cenę ostrzec kolegów z organizacji.

W pokoju pozostał z nim tylko jeden gestapowiec z odbezpieczonym pistoletem w dłoni. W tym czasie zadzwonił telefon. Niemiec podszedł do biurka, przy którym stał "Ala". Niemiec nachylił się do telefonu. Trupia główka na czapce gestapowca znalazła się w zasięgu ręki "Ali". Nie namyślając się wiele złapał leżącą na biurku ciężką popielnicę i z całej siły uderzył nią w głowę pilnującego go gestapowca. Niemiec upadł na podłogę zalany krwią. "Ala" wyskoczył przez okno, wybijając ciałem szybę. Zaalarmowało to Niemców stojących na korytarzu, wpadli do pokoju, podbiegli do okna i posłali za "Alą" długą serię z pistoletów maszynowych, ale on dobiegał już za załom budynków. Tą brawurową ucieczką udało mu się uratować część ludzi z jego organizacji, którzy zostali w porę ostrzeżeni o zdradzie i aresztowaniach. Aresztowani członkowie ZJ zostali przewiezieni do [[Gdańsk]]a, a następnie do [[Berlin]]a do więzienia w Moabicie. Stanęli przed sądem wojennym Rzeszy, utworzonym w 1940 r. przez gestapo "Sonderkomando Z. J. " i 20 listopada 1942 większość z nich została skazana na karę śmierci m.in. przez ścięcie gilotyną lub toporem.

W trzy tygodnie później sędziowie niemieccy podpisali wyroki śmierci dla "Czarki" i Andrzeja. W znalezionych po wojnie aktach czytamy: "Zawinił w największych rozmiarach przeciwko niemieckiemu dziełu odbudowy w Generalnym Gubernatorstwie" – podpisał szef [[Sicherheitspolizei|Sipo]] i [[Sicherheitsdienst|SD]] na dystrykt radomski, Joachim Illmer oraz asesor Paul Fuchs. 20 lutego rozstrzelany został Andrzej "Ala" "Waszkiewicz" – którego prawdziwe nazwisko brzmiało Andrzej Orwid-Eljaszewicz i który w latach 1941-19431941–1943 był aktywnym członkiem i współzałożycielem Związku Jaszczurczego w Gdyni, przez długi okres poszukiwanym przez gestapo.