Wikipedia

Wojna polsko-szwedzka (1617–1618): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
polskie znaki
mNie podano opisu zmian
Linia 1:
{{wojna infobox
|epoka = nowożytność
|nazwa = [[Wojna polsko-szwedzka]]
|konflikt = Wojna polsko-szwedzka 1617-1618
|grafika = Krzysztof Radziwiłł (młodszy) (1585-1640).jpg
|opis = hetman polny litewski Krzysztof Radziwiłł "młodszy"
|data = [[1617]]-[[1618]]
|miejsce = [[Inflanty]], [[Estonia]]
|wynik = rozejm
|przyczyna = spór o Estonię i Inflanty połączony z walką króla [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III Wazy]] z [[Karol IX Sudermański|Karolem Sudermańskim]] o tron szwedzki
|terytorium = Inflanty i Estonia, dzisiejsza [[Estonia]] i [[Łotwa]]
|strona1 = [[Image:Sweden-lesser-coa.png|25px]] [[Szwecja]]
|strona2 = [[Grafika:Herb Rzeczpospolitej Obojga Narodow.svg|15px]] [[I Rzeczpospolita]]
|dowódca1 = [[Gustaw II Adolf Waza|Gustaw Adolf]]
|dowódca2 = [[Krzysztof Radziwiłł (młodszy)|Krzysztof II Radziwiłł]]<br>Jan Siciński
|siły1 =
|siły2 =
|straty1 =
|straty2 =
}}
'''Wojna polsko-szwedzka 1617-1618''' - była kontynuacją [[wojna polsko-szwedzka 1600-1611|wojny polsko-szwedzkiej 1600-1611]] i stanowiła próbę wykorzystania przez [[Szwecja|Szwecję]] zaangażowania [[I Rzeczpospolita|RzeczpospolitejRzeczypospolitej]] w [[Wojna polsko-rosyjska 1609-1618|wojnie z Rosją]] oraz kłopotów [[Korona Królestwa Polskiego|Korony]] z [[Chanat Krymski|Tatarami]] i [[Imperium Ottomańskie|Turcją]] na południowym wschodzie.
 
Po śmierci [[Karol IX Sudermański|Karola IX]] w [[1611]] władzę nad Szwecją (mimo dużej aktywności stronników króla Polski [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III]]) objął jego syn, 17-letni wówczas [[Gustaw II Adolf Waza|Gustaw Adolf]]. Młodziutkiego króla wspomagał jeden z najwybitniejszych w historii Szwecji polityków - kanclerz [[Axel Oxenstierna]]. W związku z niepowodzeniami w [[wojna kalmarska|wojnie kalmarskiej]] Szwedzi chętnie zgodzili się w kwietniu [[1612]] roku na przedłużenie rozejmu z [[Korona Królestwa Polskiego|Polską]] i [[Wielkie Księstwo Litewskie|Litwą]]. W końcu [[20 stycznia]] [[1614]] roku przedłużono rozejm do [[29 września]] [[1616]] roku. Zygmunt III nigdy nie pogodził się z utratą swego dziedzictwa i wciąż knuł przeciwko młodemu królowi Szwecji, starając się przeciągnąć na swą stronę możliwie największą część szwedzkiej magnaterii. Rozważał nawet kolejną wyprawę do Szwecji, a przeszkodzała mu w tym trwająca wciąż wojna z Rosją. Choć sejmiki domagaly się dalszego przedłużenia rozejmu, Zygmunt Waza nie chciał dopuścić do kolejnych rozmów, licząc, że wznowienie wojny z rządzoną przez młodego i niedoświadczonego króla Szwecją doprowadzi do odzyskania dziedzicznej korony.
Linia 27:
Niecałe 4 miesiące po zawarciu pokoju z Rosją [[19 czerwca]] [[1617]] roku szwedzka eskadra wpłynęła do [[Zatoka Ryska|Zatoki Ryskiej]] i stanęła na redzie [[Dyjament]]u. Dowodzący niewielką załogą twierdzy pułkownik Wolmar Farensbach skapitulował już [[21 czerwca]]. Dwa dni później inny desant szwedzki zajął [[Windawa|Windawę]], a flota szwedzka zablokowała port w [[Ryga|Rydze]]. W sierpniu Szwedzi uderzyli na [[Pärnu|Parnawę]], która broniła się tylko trzy dni (czyli do [[14 sierpnia]]). [[Salis]] Szwedzi zdobyli [[18 sierpnia]]. W ciągu zaledwie dwóch miesięcy wojska szwedzkie opanowały inflanckie wybrzeża z wyjątkiem samej Rygi.
 
Mający ratować sytuację [[hetman polny litewski]] [[Krzysztof Radziwiłł (młodszy)|Krzysztof II Radziwiłł]] dysponował jednak niewielkimi siłami. Pozyskano także z powrotem Wolmara Farensbacha, który w zamian za obietnicę darowania zdrady wrócił do armii litewskiej. Radziwiłł, który jako pierwszy w dziejach Rzeczypospolitej użył do walki [[dragonia|dragonów]], popisał się wyjątkową energią, zdecydowaniem i talentem organizacyjnym, dzięki czemu Litwini bardzo szybko odzyskali wszystkie utracone twierdze oprócz Parnawy. Po odzyskaniu większości strat armia litewska wkroczyła do podejrzanie zachowującej się [[Kurlandia|Kurlandii]]. Hetman chciał przyłączyć całą Kurlandię do Litwy, jednak Zygmunt III Waza nie zgodził się na to i pozostawilpozostawił całkowitą wladzęwładzę nad księstwem [[Fryderyk Kettler|Fryderykowi Kettlerowi]]. Obrażony na któlakróla Radziwiłł zrezygnował z naczelnego dowództwa w Inflantach i przekazał je pułkownikowi Janowi Sicińskiemu, który mając jedynie 100 żołnierzy ruszył do Estonii. Ponieważ Szwedzi zamknęli się w twierdzach, a wojska litewskie nie posiadały dostatecznej ilości piechoty i artylerii, działania wojenne wygasły. Szwedzi, zrozumiawszy, że mimo reform ich armia nie jest jeszcze w stanie mierzyć się z armią litewską, wystąpili z propozycjami pokojowymi. Ostatecznie [[15 listopada]] i [[8 grudnia]] zawarto w [[Karklis]] nowy rozejm, który obowiązywać miał do [[11 listopada]] [[1620]] roku.
 
==Literatura==
*Leszek Podhorodecki, "Rapier i koncerz", Warszawa 1985, ISBN 83-05-11452-X, str. 119-122
 
[[Kategoria:WojnyHistoria w EuropieLitwy]]
[[Kategoria:Historia Polski]]
[[Kategoria:Historia Szwecji]]
[[Kategoria:HistoriaWojny Litwyw Europie]]
 
[[Kategoria:I Rzeczpospolita]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojna_polsko-szwedzka_(1617–1618)”