Pojęcie "Weltanschauung" pojawiło się po raz pierwszy w filozofii klasycznego idealizmu niemieckiego. Pochodzi od odgrywającego kluczową rolerolę w filozofii Fichtego i Schellinga i mającego w myśli obu filozofów zbliżone znaczenie pojęcia ''intelekuelle Anschauung'', tłumaczonego najczęściej jako "ogląd intelektualny", "intelektualna naoczność" lub "intelektualne oglądanie", a występującego w pierwotnej formie już w myśli Kanta. Intelektualna naoczność to świadomość rozumiana nie jako fakt, ale jako akt - to, że w poznającym siebie Ja nie ma różnicy między podmiotem poznania a przedmiotem poznania, dzięki czemu ma ono bezpośredni, intuicyjny wgląd w samego siebie. Akt ten jest dla Ja aktem samokonstytuującym. "Naoczność intelektualna" rozwinęła się w pojęcie "światopoglądu" w filozofii [[Friedrich Schleiermacher|Friedricha Schleiermachera]] i [[Georg Wilhelm Hegel|Georga Wilhelma Hegla]], które następnie w metodologii nauk humanistycznych rozpowszechnił [[Wilhelm Dilthey]].
W swoich rozprawach ''O istocie filozofii'' ([[1907]]) oraz ''Typy światopoglądów i ich rozwinięcie w systemach metafizycznych'' ([[1911]]) Dilthey posłużył się terminem światopogląd dla oznaczenia poglądów formułowanych w ramach takich systemów znaczeniowych jak [[religia]], [[sztuka]] (głównie [[Liryka|poezja]] i [[literatura]]) oraz [[filozofia]].
