Staśmienie
objaw chorobowy u roślin
Staśmienie, czyli fascjacja – silne spłaszczenie niektórych części rośliny. Występuje u wielu gatunków. Obserwowano je na łodydze, szypułce kwiatostanu i na całym kwiatostanie[1]. Jest to objaw chorobowy zaliczany do grupy dziwotworów[2].
Najczęściej występującą typem fascjacji jest fascjacja liniowa, czyli wstęgowata. Istnieje kilka teorii usiłujących wytłumaczyć zjawisko fascjacji[3]:
- w wyniku równoległego wzrostu kilku znajdujących się obok siebie merystemów wierzchołkowych lub pąków następuje nienaturalne zrastanie się kilku narządów rośliny, np. pędów, kwiatostanów czy kwiatów
- fascjacje powstają wskutek nieprawidłowego rozrastania się pojedynczego stożka wzrostu; spowodowane to jest intensywnym i nierównomiernym podziałem komórek merystemu
Na powstawanie fascjacji wywierają wpływ czynniki środowiska. U licznych gatunków roślin przeniesionych z południa Rosji i z Kaukazu w ciężkie warunki polarno-alpejskie nastąpił znaczny wzrost fascjacji. Wystąpiła ona tutaj aż u a 136 gatunków roślin należących do 19 rodzin[3].
Fascjacje można różnymi zabiegami sztucznie sprowokować. Wywołują je np.:
- obcięcie lub uszkodzenie stożka wzrostu u siewek
- przetrzymywanie przed kwitnieniem roślin w warunkach suszy, a następnie szybkie poprawienie ich warunków nawodnienia i intensywne dokarmianie
- naświetlanie nasion lub siewek promieniowaniem rentgenowskim
- poddanie działaniu kolchicyny, heteroauksyny i innych substancji pobudzających wzrost
- zaburzenie bilansu wodnego i odżywieniowego
- uszkodzenia spowodowane przez owady
- patologiczne oddziaływanie grzybów, bakterii lub wirusów[2].
Przypisy edytuj
- ↑ Jakub Mowszowicz, Przegląd botanicznych badań teratologicznych w Polsce w ciągu ostatnich stu lat, „Kwartalnik historii nauki i techniki”, 17 (1), 1972, s. 79–87.
- ↑ a b Selim Kryczyński, Zbigniew Weber (red.), Fitopatologia, t. 1. Podstawy fitopatologii, Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2010, s. 390, ISBN 978-83-09-01063-0.
- ↑ a b Jakub Mowszowicz, Fascjacja szypułki i koszyczków kwiatowych u niektórych gatunków spośród ''Compositae, „Acta Societatis Botanicorum Poloniae”, 34 (3), 1965.