Bitwa pod Stołupianami: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Stallupoenen Fahne.jpg|thumb|300px|Obraz niemiecki]]

'''Bitwa pod Stołupianami w ramach operacji wschodniopruskiej w 1914 roku'''

 

Po wybuchu wojny jednostki niemieckiej [[8 Armia (Cesarstwo Niemieckie)|8 Armii]] zakończyły mobilizację i koncentrację w wyznaczonych im rejonach. Wobec braku aktywności Rosjan na lewym brzegu [[Wisła|Wisły]] i w [[Poznańskie]]m, jasne stało się, iż decydujące uderzenie rosyjskie zostanie wymierzone w [[Prusy Wschodnie]]. W tej sytuacji dowódca [[8 Armia (Cesarstwo Niemieckie)|8 Armii]], generał [[Maximilian von Prittwitz und Gaffron]] (1848-1917) nakazał przerzucenie części swych sił na ten obszar, obsadzając jednostkami 3 Dywizji Rezerwy i 6 Brygady Landwehry linię jezior mazurskich między [[Mikołajki|Mikołajkami]] (Nikolaiken) a Lecem (Loetzen, obecnie [[Giżycko]]).

 

[[10 sierpnia]] armie rosyjskie otrzymały instrukcje Naczelnego Dowództwa ([[Stawka|Stawki]]), nakazujące rozpoczęcie ofensywy najpierw przez 1 Armię, która miała ściągnąć na siebie większość sił niemieckich i związać je na północ od [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich|Wielkich Jezior Mazurskich]], zaś 2 Armia miała obejść od zachodu tę barierę wodną, rozbić siły niemieckie między Wisłą a jeziorami i udaremnić odwrót wojsk niemieckich za Wisłę. Warunkiem powodzenia tego planu miała być koordynacja działań obu armii rosyjskich: ''Między armiami 1 i 2 powinna istnieć ścisła łączność przez wysunięcie przed front jezior mazurskich dostatecznie silnej osłony''.

 

Dowódca 1 Armii, generał [[Paul von Rennenkampf]], który zakończył koncentrację swoich głównych sił, zgodnie z planem, [[17 sierpnia]] rozpoczął ofensywę. Poprzedził ją wypad wykonany [[12 sierpnia]] przez 1 Dywizję Kawalerii wspieraną przez dywizję piechoty, zakończony zdobyciem oddalonego o 8 km od granicy [[Olecko|Olecka]] (Margrabowa, Treuburg). Ofensywa Rennenkampfa rozpoczęła się wówczas, gdy koncentracja 2 Armii gen. [[Aleksander Samsonow|Aleksandra Samsonowa]] nie była jeszcze w pełni zakończona. Poza tym, brak linii kolejowych wschód-zachód, to jest z terytorium [[Królestwo Kongresowe|Królestwa Polskiego]] do Prus Wschodnich, zmuszał 2 Armię do forsownych marszów jeszcze przed osiągnięciem granicy. ''Łączność pomiędzy jego armią [Samsonowa] i armią Rennekampfa było co najmniej niepewna, podobnie zresztą jak i z główną kwaterą [[Jakow Żyliński|gen. J. Żylińskiego]] na tyłach, skąd miano koordynować ruchy ich obu. Precyzja w obliczaniu czasu nie była w każdym razie wybitną cechą Rosjan. Po przeprowadzonych podczas manewrów w kwietniu przed wojną grach wojennych, będących sprawdzianem planu kampanii, z udziałem większości tych samych dowódców i sztabów, które miały stanąć w polu już w sierpniu, rosyjski [[Sztab Generalny]] był przygnębiony wynikłymi trudnościami. Chociaż gry wojenne, w których [Władimir] [[Władimir Suchomlinow|Suchomlinow]] objął rolę naczelnego wodza, wykazały, że Pierwsza Armia ruszyła zbyt wcześnie - gdy nadeszła wojna, trzymano się skrupulatnie tego samego planu bez jakichkolwiek zmian. Odliczając dwa dni na przyspieszenie startu armii Rennekampfa [raczej na rozpoczęcie o dwa dni wcześniej, zgodnie z planem, działań zaczepnych] i cztery dni na marsz Samsonowa, otrzymałoby się okres sześciu dni, w których armia niemiecka miałaby stawiać czoła tylko jednej armii rosyjskiej''. Tak więc już na początku kampanii zawiodła koordynacja poczynań armii rosyjskich, będąca przecież podstawą osiągnięcia sukcesu. Te początkowe trudności zostały dodatkowo pogłębione na skutek decyzji dowódcy [[Front Północno-Zachodni (rosyjski)|Frontu Północno-Zachodniego]], generała Żylińskiego, który po otrzymaniu omówionej wcześniej instrukcji Stawki, przesunął pas działania 2 Armii jeszcze bardziej na zachód w celu wykonania głębszego obejścia sił niemieckich.

 

Wbrew planom niemieckim, zakładającym natarcie rosyjskie między [[Puszcza Romincka|Puszczą Romincką]] na północy a [[Suwałki|Suwałkami]] na południu, okazało się, że 1 Armia większością lub nawet całością swych sił zamierza obejść kompleks leśny Puszczy Romnickiej od północy. Z tego powodu dowódca 8 Armii zarządził obronę linii Węgorapy. Nie podporządkował się temu rozkazowi dowódca I Korpusu, generał [[Herman von François]], który mimo nakazanej mu koncentracji w rejonie Wystrucia i Gąbina, wysunął się na wschód i pierwszego dnia ofensywy rosyjskiej rozpoczął walkę. Do starcia doszło [[17 sierpnia]] pod [[Stołupiany|Stołupianami]] (Stollupoenen, Ebenrode), położonymi zaledwie 8 km od granicy rosyjskiej. Niesubordynacja generała wynikała przede wszystkim z pobudek patriotycznych - jego korpus składał się z żołnierzy pochodzących z Prus Wschodnich - ale złożyła się na nią także i postawa von Prittwitza, który nie potrafił zdecydować się na aktywne działania przeciw Rosjanom i już na początku kampanii rozpoczął odwrót. Tak więc mimo stanowczych wezwań dowódcy 8 Armii, generał von François rozpoczął bitwę. Jego przeciwnikiem był III Korpus rosyjski, wysunięty o około cztery godziny marszu przed siły 1 Armii, z dużą, bo 18-kilometrową luką na lewym skrzydle. Wokół Stołupianów doszło wkrótce do zaciętych starć, w których Rosjanie mieli zdecydowaną przewagę liczebną. Gen. von François wykorzystał jednak wspomnianą wcześniej lukę na skrzydle rosyjskim, zajmowanym przez 27 Dywizję Piechoty, rzucając w nią część sił 2 Dywizji Piechoty. Niemcy wyszli w ten sposób na tyły III Korpusu i rozstrzygnęli starcie na swoją korzyść, zadając 27 Dywizji znaczne straty - utraciła ona 63 oficerów i 6664 żołnierzy.