Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mix321 (dyskusja | edycje)
Konarski (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne
Linia 81:
=== Pierwsza katedra ===
 
Początków katedry wileńskiej być może można szukać w 2 poł. XIII w., gdy w 1251 r. książę [[Mendog]] przyjął w Nowogródku [[chrzest]], a w 1253 r. wyświęcony na biskupa misyjnego Litwy został Chrystian,. byćWtedy możemogło rozpoczętozostać rozpoczęte wznoszenie pierwszej świątyni. Znalezione pozostałości [[fundament]]ów pod dzisiejszą katedrą zdają się to potwierdzać{{fakt|data=2010-03}}. Najprawdopodobniej po odejściu Mendoga od chrześcijaństwa w 1261 r. budowlę tę (być może jeszcze nieukończoną) zburzono. Istnienie jednak tej świątyni nie jest pewne.
 
=== Katedra gotycka ===
 
Ponownie budowę katedry rozpoczętoPotwierdzoną w końcuźródłach XIVpisemnych w.świątynię rozpoczęto gdybudować wpo 1386 r. gdy chrzest przyjął książę [[Władysław II Jagiełło|Jagiełło]], a w 1387 r. powstało [[archidiecezja wileńska|biskupstwo wileńskie]]. Katedrę, której nadano wezwanie [[Stanisław ze Szczepanowa|św. Stanisława]], [[patron (chrześcijaństwo)|patrona]] Polski, wzniesiono na miejscu dawnej świątyni pogańskiej, na terenie [[Zamek Dolny w Wilnie|Zamku Dolnego]]. Katedra nie miała szczęścia – fundacja Jagiełły spłonęła w 1399 r., kolejnyjednak kościół,w budowany1419 roku została zakończona jej odbudowa przez [[Witold Kiejstutowicz|Witolda]] – w 1419 r. (rok wcześniej pochowano tam jego żonę Annę). W odbudowanej po raz kolejny katedrze [[gotyk|gotyckiej]] pochowano wielkiego księcia Witolda, a w 1506 r. króla [[Aleksander Jagiellończyk|Aleksandra Jagiellończyka]]. W pierwszej połowie XVI w. rozpoczęto gruntowny remont katedry (m.in. umieszczono [[dzwonnica|dzwonnicę]] w baszcie obronnej Zamku Dolnego), zniweczony jednak następnym pożarem (1530).
 
=== Katedra renesansowa ===
Linia 100:
Po zawaleniu się wieży nad Kaplicą Częstochowską w 1769 roku (zginęło wtedy sześciu księży<ref>''Wilno. Przewodnik krajoznawczy Juljusza Kłosa Prof. Uniwersytetu St. Batorego. Wydanie trzecie poprawione'', Wydawnictwo Wileńskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Wilno 1937, s. 112.</ref>) co spowodowało częściowe zawalenie sklepień, katedrę zamknięto, a nabożeństwa tymczasowo przeniesiono do kościoła św. Jana. Odbudowę podjęto w 1777 roku z inicjatywy biskupa Massalskiego, który wysłał projekt architekta [[Wawrzyniec Gucewicz|Wawrzyńca Gucewicza]] do akceptacji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Po akceptacji króla rozpoczęto budowę nowej katedry w stylu klasycystycznym, która to budowa trwała z przerwami do 1801 roku. Po śmierci Gucewicza ostatnie prace prowadził Michał Szulc. Nowa katedra zachowała trójnawowy układ wywodzący się jeszcze z gotyckiej katedry. Wschodnia [[fasada]] ozdobiona została sześciokolumnowym [[portyk]]iem, a u szczytu fasady wznoszą się figury [[Święty Kazimierz|św. Kazimierza]] i św. Stanisława. W kolumnadzie fasady południowej ustawiono posągi królów polskich i wielkich książąt litewskich, które wykonał [[Kazimierz Jelski]]. W głównym ołtarzu znajduje się obraz [[Franciszek Smuglewicz|Franciszka Smuglewicza]] ''Zamordowanie [[Stanisław ze Szczepanowa|św. Stanisława]] przez [[Bolesław II Szczodry|Bolesława Śmiałego]]''. Przy końcu naw bocznych umieszczono posągi Miłość Bliźniego i Miłość Boga, których autorem [[Tommaso Righi]]. Righi jest także autorem posągów w zewnętrznych niszach katedry oraz rzeźb na tympanonie i fryzu nad wejściem. Na filarach od strony głównej nawy znajdują się obrazy pędzla Franciszka Smuglewicza przedstawiające dwunastu apostołów. Na ścianach bocznych znajduje się 16 obrazów Constantina Villaniego. Świątynię otacza 11 kaplic, z czego dwie zachowały się z poprzedniej katedry: wyżej wspomniana kaplica św. Kazimierza oraz kaplica Wołłowiczowska (zwana też Królewską lub Niepokalanego Poczęcia).
 
W 1838 roku ułożono nową kamienna posadzkę. W 1858 roku odnowiono Kaplicę św. Kazimierza. WPo powodzi w 1931 r. przy okazji remontu odkryto w podziemiach katedry zapomniane grobowce królewskie (m.in. [[Aleksander Jagiellończyk|Aleksandra Jagiellończyka]] oraz [[Elżbieta Habsburżanka|Elżbiety Habsburżanki]] i Barbary Radziwiłłówny – żon Zygmunta Augusta). Pochowany tu był też m.in. [[Olbracht Gasztołd]] (ojciec [[Stanisław Gasztołd|Stanisława]], pierwszego męża Barbary Radziwiłłówny, najbogatszy człowiek na Litwie w swojej epoce), złożono tu też serce [[Władysław IV Waza|Władysława IV Wazy]]. Wtedy też założono pod katedrą mauzoleum dla prochów królewskich.
 
Podczas rządów radzieckich katedra początkowo została w 1950 roku zamknięta i przekształcona na magazyn. W tedy też, 29-30 czerwca 1950 roku wysadzono w powietrze figury świętych stojące na szczycie fasady. Usunięto także liczne tablice pamiątkowe w języku polskim. Potem odbywały się tutaj koncerty organowe. Nabożeństwa zaczęto ponownie odprawiać tutaj od 1985 r., choć oficjalnie cały czas była to galeria obrazów. W 1989 r. katedra została [[konsekracja kościoła|rekonsekrowana]], wkrótce potem odnowiona, odtworzono m.in. posągi na szczycie fasady. Obecnie odprawiane są tam msze tylko w języku litewskim.
 
== Kaplice ==