Donżon: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Konarski (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne
Linia 1:
[[Plik:Rochester_castleLoches dungeon, aerial view from West.jpg||thumb|300px|prawo|Donżon na zamku w RochesterLoches]]
[[Plik:Coupe.donjon.Provins.png|thumb|prawo|Donżon w Provins]]
'''Donżon''' (fr. ''donjon'', ang. ''keep'') – wieża łącząca w sobie główne funkcje mieszkalne i obronne, przez co zamieszkiwana była w czasie pokoju. Często mylona z wieżą ostatecznej obrony typu [[Stołp]] (zwanej też ''Bergried''), która służyła jedynie funkcji militarnej. Istnieje także sporo form pośrednich między donżonami a typowymi stołpami, przy czym zazwyczaj dominują cechy jednego z tych obiektów. Donżon to zarazem wieża ostatecznej obrony, jak i stałe, główne mieszkanie feudała. Z donżonu wykrystalizowały się dwa obiekty - prawie czysto obronny stołp/bergfried i prawie czysto mieszkalny pałac/dom.
 
Wieże mieszkalne typu ''donjon'' zaczęły najwcześniej powstawać w stylu romańskim we Francji w wieku X i XI (np. [[Langeais]] około 994 r., [[Fréteval]] z 1040 r., [[Zamek w Loches]], [[Bressuire]], [[Beaugency]], [[Provins]], [[Arques-la-Bataille]], [[Caen]], [[Château Gaillard]], [[Zamek w Falaise]]), a następnie po najeździe Normanów rozpowszechniły się w Anglii (gdzie określa się je jako ''Keep''). Jedną z najstarszych i najbardziej znanych wież tego typu w Anglii jest mieszkalna wieża [[Tower of London|Tower w Londynie]] z 1077 roku zbudowana na wzór francuskiego [[Rouen]]. Inne przykłady to [[Hedingham Castle]], [[Rochester (miasto w Anglii)|Rochester]] z 1128 r., [[Conisbrough]] z 1190 r., [[Bamburgh]], [[Zamek w Dover]]. Na terenie dzisiejszych Niemiec architektura tego typu rozwijała się później i jako przykład donżonu można wymienić [[Frauenburg]] z XIII w. i [[Trifels]] z XII w.
 
W Niemczech architektura tego typu rozwijała się później i jako przykład donżonu można wymienić [[Frauenburg]] z XIII w. i [[Trifels]] z XII w. Z okresu gotyku jako przykład donżonu można wymienić wieżę w [[Coucy-le-Château-Auffrique]] z 1225 r., [[Zamek Vincennes]] z 1360 r., w Hiszpanii [[Fuensaldaña]] i [[Medina del Campo]], w Portugalii wieżę w [[Beja]]<ref>Antoni Piskadło "Grody, zamki, fortece:budownictwo i architektura obronna do schyłku średniowiecza", Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1977</ref>.
 
budownictwo i architektura obronna do schyłku średniowiecza", Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1977</ref>. Na terenie Europy Środkowej przykładami są z terenu Węgier: [[Zamek Kost]], wieża na zamku [[Karlštejn (zamek)|Karlštejn]], na terenie Słowacji: [[Zamek w CzechachTrenczynie]], [[Zamek Szaryski]], na Węgrzech: zamek w [[Nagyvázsony]] (Kinizsi-vár) na Węgrzech. Wieże tego typu były budowane też na terenie królestw łacińskich na Bliskim Wschodzie w okresie Krucjat. W Polsce przykładami donżonów są wieża w Żmigrodzie, wieża w Siedlęcinie i wieża w Szamotułach.
 
<gallery>
File:Donjon Beaugency.jpg|Beaugency
File:Coupe.donjon.Arques.png|Arques
File:Donjonvuegénérale.jpg|Gaillard
[[Plik:Coupe.donjon.Provins.png|thumb|prawo|Donżon w Provins]]
Plik:Rochester_castle.jpg|Rochester
File:Conisbrough Castle.jpg|Conisbrough
File:Snowykeepsm.jpg|Hedingham
File:Donjon Beaugency.jpg|Beaugency
File:Modèle du donjon du Château de Coucy.jpg|Model wnętrza donżonu w Coucy
File:Plan.chateau.Falaise.2.png|Plan donżonu w Falaise
File:Chateau de Falaise 276.JPG|Donżon w Falaise
File:Mota-Castillo de la Mota.jpg|Medina del Campo
File:Donjon Château de Vincennes.JPG|Vincennes
File:Castillo de Penafiel 7112.JPG|Penafiel
File:Żmigród Castle 03.jpg|Żmigród
File:Siedlęcin - Wieża Książęca.jpg|Siedlęcin
</gallery>