|
== 1339-1772 ==
W [[20 stycznia]] [[1339]] książę ''Małej Rusi'' [[Bolesław Jerzy II|Jerzy II]] z rodu [[Piastowie|Piastów]] nadałzezwolił Sanokowina organizację wójtostwa w mieście Sanoku i nadał przywilej lokacyjny<ref>[https://archive.is/20120708084222/dziedzictwo.polska.pl/gal/118/150/15/big.jpg Przywilej miejski dla Sanoka [w:] Biblioteka cyfrowa [[Archiwum Główne Akt Dawnych|AGAD]], Nr 7226.]</ref> na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]] (zob. [[Głuchoniemcy]])<ref>"Spośród obcych narodowości zamieszkujących ziemię sanocką, najliczniejszą i najbardziej wpływową, była niemiecka. [...] nazwy takich miejscowości jak np. [[Frysztak]], [[Zarszyn]], Lobentanz ([[Nowotaniec]]), Zymbertowa, [[Kombornia|Kalbornia]], [[Rytarowce]], Brezen późniejszy [[Brzozów]], Hochstadt ([[Jaśliska]]), Erenberg ([[Odrzykoń]]), Kunzendorf ([[Poraż]]), Bischofswalde (Jasionka), Michilsdorf (Michałówka), nawet [[Niwa (forma terenu)|niwy]] w obrębie pewnych wsi (pratum Cornslag in Iwanczepole, eger Kothkenhaw pod Krosnem), aby poznać jak znaczną rolę odgrywał ten żywioł w dziejach naszej ziemi. Mieszkali Niemcy po zamkniętych miastach, i po otwartych wsiach, po chatach i dworach wiejskich, zajmowali się handlem, rzemiosłem, pługiem, szablą i słowem bożym. Pracowici, zapobiegliwi i oszczędni, tworzyli oni element twórczy w gospodarstwie społecznym i byli dla ludności tubylczej przykładem i wzorem. [...]. Opierając się na zestawieniach indeksowych, którym jednakże bezwzględnie zaufać nie można, możemy przyjąć jako bliski rzeczywistości, 30% Niemców w [[Sanok]]u w stosunku do reszty ludności. Przez cały ciąg XV stulecia, dokumenty miejski były wystawiane także w języku niemieckim. [..]"op. cit. [[Akta Grodzkie i Ziemskie (wydawnictwo źródłowe)|AGZ]], [[Janusz Samolewicz]], [[Sąd wyższy prawa niemieckiego]], Lwów, 1903. [w:] [[Przemysław Dąbkowski]]. Stosunki narodowościowe ziemi sanockiej w XV stuleciu: Niemcy. Lwów. (1921) strony 4-17</ref>. Według historyka [[Marcin Bielski|Marcina Bielskiego]] ([[1551]]) osiedlanie niemieckich kolonistów przypisywano już [[Bolesław I Chrobry|Bolesławowi Chrobremu]]. ''A dlatego je (Niemców) Bolesław tam osadzał, aby bronili granic od Węgier i Rusi; ale że był lud gruby, niewaleczny, obrócono je do roli i do krów, bo sery dobrze czynią, zwłacza w [[Spisz|Spiżu]] i na Pogórzu, drudzy też kądziel dobrze przędą i przetoż płócien z Pogórza u nas bywa najwięcej''<ref>[[Władysław Sarna]]. Opis powiatu krośnieńskiego pod względem geograficzno-historycznym. Przemyśl. 1898. str. 26.</ref>. Ponad trzydzieści lat później w roku [[1582]] kronikarz [[Maciej Stryjkowski]] napisał, ''" Roku zaś [[1355]], Kazimierz król widząc Podgórskiej Rusi krainy dla częstych najazdów Litewskich zburzone i puste, Niemieckiego narodu ludzi w krainach tych osadził, którzy jeszcze i dziś po wsiach mieszkają ...., niemieccy chłopi osadzeni pod [[Przeworsk]]iem, [[Przemyśl]]em, [[Sanok]]iem, i [[Jarosław]]iem są dobrymi rolnikami"''<ref>[[Maciej Stryjkowski]]. "Kronika polska, litewska, etc." [[1582]]. Zbiór dziejopisów polskich. t.II. Warszawa. [[1766]]. str. 399</ref>. W roku [[1632]] podobną opinię wyraził [[Szymon Starowolski]] w dziele Polonia: ''Następnie idzie [[Łańcut]] (...) i [[Rzeszów]] (...) ; mleka tu i płócien lnianych wielka jest zwykle obfitość, ponieważ wioski na całym tym obszarze zamieszkują potomkowie niemieckiego plemienia, wzięci na jakiejś wojnie przez Kazimierza Wielkiego, króla Polski, lub sprowadzeni z Saksonii, z dziećmi i żonami, aż w te okolice. Ci przeto o bydło i uprawę lnu troszczą się wielce i w porze jarmarków tak do innych okolicznych miast wymieniane towary zwożą na sprzedaż, jak przede wszystkim do Rzeszowa i Jarosławia<ref>[[Szymon Starowolski]]. Polska albo opisanie położenia Królestwa Polskiego. Kraków. 1976. [przekład A. Piskadło]</ref>.
Po przyłączeniu [[Ruś Czerwona|Rusi Halickiej]] do Polski, król [[Kazimierz III Wielki]] przebywający w Sanoku w latach 1352, 1366 i 1368 doceniając strategiczne znaczenia grodu rozkazał ok. roku 1370 – jak podaje [[Jan z Czarnkowa|Janko z Czarnkowa]] – obwarować Sanok wraz z zamkiem i potwierdził prawa miejskie Sanoka w roku [[1366]]. W tym okresie powstał w mieście gotycki zamek, obecnie całkowicie przebudowany. Na zamku do poł. XVI wieku mieścił się również [[Sąd wyższy prawa niemieckiego|Sąd Wyższy Prawa Niemieckiego]] dla całej ziemi sanockiej<ref>"Być może, iż z pośród rajców procent narodowości niemieckiej w stosunku do innych narodowości był wyższy. Ten stosunek utrzymuje się niemal stale, aż po połowę wieku XVI. Żywioł tedy niemiecki w Sanoku, jakkolwiek niewątpliwie silny i wpływowy (rajcy i mieszczanie sanoccy zasiadali nieraz na rokach ziemskich), nie miał przecież przewagi. Nie pomogła żywiołowi niemieckiemu nawet ta okoliczność, iż w Sanoku, miał swą siedzibę 1425-1553, sąd wyższy prawa niemieckiego, którego członkowie byli przeważnie narodowości niemieckiej. W każdym razie ten sąd wyższy prawa niemieckiego był ośrodkiem i pomnożycielem niemieckości w Sanoku. Pielęgnował on znajomość i naukę prawa niemieckiego i zapewne jeden z jego członków ułożył w połowie XV wieku zbiór prawa niemieckiego, staranny i wyczerpujący, jaki się do dania dzisiejszego dochował.
" op. cit. [[Akta Grodzkie i Ziemskie (wydawnictwo źródłowe)|AGZ]], [[Janusz Samolewicz]], [[Sąd wyższy prawa niemieckiego]], Lwów, 1903. [w:] [[Przemysław Dąbkowski]]. Stosunki narodowościowe ziemi sanockiej w XV stuleciu: Niemcy (1921) strony 4-17</ref>. W zamku gościł dwukrotnie książę Władysław Opolczyk [[27 lutego]] [[1377]] przywilejem księcia [[Władysław Opolczyk|Władysława Opolczyka]] darowano franciszkanom lwowskim drewniany kościół Matki Bożej poza murami miasta i dworek na klasztor. Wizyty księcia w Sanoku jako Namiestnika Rusi odnotowano jeszcze [[14 grudnia]] [[1372]], 24 – [[31 maja]] [[1373]], [[23 listopada]] [[1374]], [[15 marca]] [[1376]], [[23 listopada]] [[1376]], [[14 października]] [[1377]], oraz w roku [[1378]].
|
