Bracia polscy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne techniczne |
→Historia: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
Linia 73:
Bracia polscy nie brali udziału w porozumieniu pomiędzy wyznaniami protestanckimi w [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej]]: [[luteranizm|luteranami]], [[kalwinizm|kalwinami]] oraz [[bracia czescy|braćmi czeskimi]], zawartym 14 kwietnia 1570 r. w [[Sandomierz]]u, zwanym [[Ugoda sandomierska|Ugodą sandomierską]]<ref>''Konfesja Sandomierska'', Krystyna Długosz-Kurczabowa, ISBN 83-85810-63-3, wyd. Semper. 2001.</ref>. Wkrótce podobnie jak inne wyznania zostali objęci pierwszym dokumentem prawnym gwarantującym tolerancję religijną w Rzeczypospolitej jakim był [[Konfederacja warszawska (1573)|Akt Konfederacji Warszawskiej]], uchwalonej na pierwszym [[sejm konwokacyjny|sejmie konwokacyjnym]] w 1573 r. w [[Warszawa|Warszawie]]<ref>''Konfederacja warszawska 1573 roku wielka karta polskiej tolerancji'', opr. M. Korolko, J. Tazbir, Warszawa Instytut Wydawniczy PAX 1980.</ref>.
Niektórzy bracia polscy uczestniczyli w przygotowaniu dokumentu rozbiorowego Rzeczypospolitej tzw. [[Traktat w Radnot|traktatu w Radnot]] w 1656<ref>''Historia dyplomacji polskiej'', pod red. [[Zbigniew Wójcik (historyk)|Zbigniewa Wójcika]], [[Warszawa]] 1982 t. II, s. 177.</ref>. W związku z faktem, że niektórzy z nich (np. Aleksander, Krzysztof i Mikołaj Lubienieccy<ref>http://cyfroteka.pl/catalog/ebooki/0204309/020/ff/101/OEBPS/Text/section003.xhtml</ref>) sprzyjali Szwedom podczas „[[potop szwedzki|potopu szwedzkiego]]”, na mocy ustawy sejmowej z 1658 zostali zobowiązani do przejścia na katolicyzm lub opuszczenia kraju. W konsekwencji zostali wygnani z Polski<ref>''Encyklopedia szkolna: Historia'', praca zbiorowa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1993, s. 488-489.</ref>. Było to pierwsze tak poważne naruszenie wolności religijnej w Rzeczypospolitej oraz pierwsza, a zarazem ostatnia, banicja grupy religijnej na terenie Polski. W wyniku ustawy znaczna część wyznawców wyemigrowała z kraju zanosząc unitariańską myśl teologiczną do innych państw. Bracia polscy osiedlili się: w [[Holandia|Holandii]], [[Prusy Książęce|Prusach Książęcych]], [[Siedmiogród|Siedmiogrodzie]] (zwłaszcza w [[Kluż-Napoka|Cluj]]), [[Śląsk]]u (głównie w [[Kluczbork]]u) i północnych Niemczech. Część pozostałych w Rzeczypospolitej arian przeszła do podziemia. Kryptoarianie chrzczeni byli w Pińczowie i okolicach do 1684. Kryptoariański ośrodek w [[Jankówka|Jankówce]] funkcjonował jeszcze w pierwszych latach [[XVIII wiek]]u. Tajne pomieszczenia w dworach, miejsca spotkań braci polskich, wykorzystywane były później w [[XIX wiek]]u jako kryjówki w czasie powstań narodowych. Ich wspólnoty za granicą również stopniowo zanikły; najdłużej, bo do 1803 przetrwały w [[Królestwo Prus|Prusach]].
{{Osobny artykuł|Bracia polscy w Prusach Książęcych}}
| |||