Przetrwalnik: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m przypis |
m źródła/przypisy |
||
Linia 1:
[[Plik:Bacillus subtilis Spore.jpg|thumb|Barwiony preparat ''[[Laseczka sienna|Bacillus subtilis]]'' ukazujący endospory na zielono i formy wegetatywne na czerwono.]]
'''Przetrwalnik''' lub '''endospora''' ([[Język grecki|gr.]] ''σπορα'' tzn. [[Nasiono|nasienie]]) – forma spoczynkowa umożliwiająca organizmom przetrwanie niekorzystnych dla nich warunków ([[susza]], niskie temperatury).
Linia 8 ⟶ 7:
Endospory to spoczynkowe, przetrwalnikowe formy [[bakterie|bakterii]], nieprawidłowo nazywane [[zarodnik]]ami, charakteryzujące się znacznym stopniem [[odwodnienie|odwodnienia]] zawartej w nich [[cytoplazma|cytoplazmy]] oraz grubymi i wielowarstwowymi osłonami.
Umożliwiają bakteriom przetrwanie skrajnie niekorzystnych warunków (brak [[woda|wody]] i [[Składniki odżywcze|substancji odżywczych]], wysoka i niska [[temperatura]], wysychanie, [[Ultrafiolet|promienie UV]], niekorzystne [[skala pH|pH]])<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Singleton| imię = Paul |tytuł = Bakterie w biologii, biotechnologii i medycynie | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN| miejsce = Warszawa| rok = 2000| strony = 59–65| isbn = 83-01-13212-4}}</ref>.
Występują u niektórych bakterii należących do typu [[Firmicutes]] (m.in. ''[[Bacillus (bakteria)|Bacillus]]'', ''[[Clostridium]]'', ''[[Sporosarcina]]''<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Galperin| imię = Michael | autor link = | tytuł = Genome Diversity of Spore-Forming Firmicutes | czasopismo = Microbiology spectrum | wolumin = 1| wydanie = 2| strony = | data = 2013| doi = 10.1128/microbiolspectrum.TBS-0015-2012}}</ref>). Określa się je mianem [[laseczka|laseczek]]. Powrót endospor do [[życie|życia]], czyli tzw. [[Kiełkowanie|germinacja]] lub kiełkowanie przetrwalnika, polega na pobraniu wody, rozerwaniu [[ściana komórkowa|ściany]] i utworzeniu normalnej [[komórka wegetatywna|komórki wegetatywnej]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Schlegel| imię = Hans G. |tytuł = Mikrobiologia ogólna| wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN| miejsce = Warszawa| rok = 2005| strony = 102–108| isbn = 8301139994}}</ref>. Sygnałem [[biochemia|biochemicznym]] do wyjścia ze stadium endospory jest wzrost stężenia [[alanina|alaniny]], [[adenozyna|adenozyny]] lub [[tyrozyna|tyrozyny]] w [[środowisko|środowisku]]{{Fakt}}.
Endospory bakterii są swego rodzaju kapsułami ratunkowymi. Powstają wewnątrz [[komórka|komórki]] przez obudowanie [[nukleoid|genoforu]] (wraz z pewną ilością cytoplazmy, [[błona komórkowa|błoną komórkową]] i [[rybosom]]ami) wielowarstwową ścianką złożoną z [[białka|białek]] i [[węglowodany|cukrów]] wysyconych [[tłuszcze|tłuszczami]]{{Fakt}}.
Głównym czynnikiem nadającym przetrwalnikom ich odporność na wysokie temperatury jest [[kwas dipikolinowy]] (DPA) który występuje tylko w przetrwalnikach i stanowi 5–15% [[sucha masa|s.m.]] przetrwalnika<ref>{{Cytuj książkę | autor = Władysław J.H. Kunicki-Goldfinger | tytuł = Życie bakterii | wydawca = [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]] | miejsce = Warszawa | rok = 1994 | isbn = 83-01-11323-5}}</ref>.
Linia 23 ⟶ 22:
* ''V stadium'' – zakończenie formowania korteksu i osłon białkowych
* ''VI stadium'' – osłonki stają się nieprzepuszczalne i ciepłoodporne, silnie załamuje światło, ustanie [[metabolizm]]u i wejście stan [[anabioza|anabiozy]]
* ''VII stadium'' – uwolnienie endospory spowodowane [[Liza (biologia)|lizą]] sporangium{{Fakt}}
=== Egzospory ===
Linia 32 ⟶ 31:
=== Cysty ===
{{Osobny artykuł|Cysta (biologia)}}
[[Cysta (biologia)|Cysty]] to formy przetrwalnikowe, powstające wewnątrzkomórkowo, w wyniku przemian zachodzących w protoplazmie komórek bakteryjnych, prowadzących do wytworzenia wielowarstwowych otoczek. Są odporne na działanie wysokich temperatur (nawet działanie temperatury 100 °C przez dłuższy okres ich nie zabija){{Fakt}}.
== Przetrwalniki plechowców ==
| |||