Petyhorcy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Konarski (dyskusja | edycje)
→‎Charakterystyka formacji: drobne redakcyjne
Konarski (dyskusja | edycje)
→‎Charakterystyka formacji: drobne redakcyjne
Linia 3:
 
==Charakterystyka formacji==
Petyhorcami nazywano pierwotnie jazdę typowo lekką, pochodzenia [[Kaukaz (kraina historyczna)|kaukaskiego]]. Tworzyli ją początkowo prawdopodobnie górale kaukascy osiadli na Litwie (tzw. Piatihorcy od [[Piatigorsk|Pięciu Gór]] w państwie [[Czerkiesi|Czerkiesów]])<ref>{{cytuj stronę |url=https://web.archive.org/web/20130531042114/http://www.circassianworld.com/kruszynski.html |tytuł=Circassian Princes in Poland: The Five Princes |autor=Marcin Kruszewski}}</ref>, później także [[Tatarzy]] litewscy i miejscowa szlachta. ''Dykcyonarz geograficzny'' Echarta (1872) wywodził ich nazwę od wsi Piatyhorce na Wołyniu<ref>{{SgKP|VIII|61|Piatyhorce}}</ref>. Nie używali oni uzbrojenia ochronnego poza [[misiurka|misiurką]] i [[karwasze|karwaszami]]. Dysponowali natomiast [[kopia (broń)|kopią]], według jednych źródeł identyczną z [[husaria|husarską]], według innych - nieco lżejszą. Tego typu chorągwie petyhorskie istniały na pewno w czasach [[Stefan Batory|Stefana Batorego]]. Jedna z nich, pod dowództwem rotmistrza [[Temruk SzymowiczSzymkowicz|Temruka Onychowicza SzymowicaSzymkowicza]] brała udział w wojnie z [[Gdańsk]]iem i wyprawach na [[Moskwa|Moskwę]]. Sam Temruk figuruje jako [[rotmistrz]] [[obrona potoczna|obrony potocznej]] już w spisach z czasów [[Zygmunt August|Zygmunta Augusta]], nie wiadomo jednak bliżej, jaką [[chorągiew (wojsko)|chorągwią]] wtedy dowodził. Rotmistrzowie Temruk i Halibek (imiona typowo czerkieskie) pojawiają się także w archiwum koresponencji i rozkazów [[Jan Zamoyski|Jana Zamoyskiego]] z lat 1580-1582<ref>{{cytuj stronę |url=http://booksnow2.scholarsportal.info/ebooks/oca5/28/archiwumjanazamo02krakuoft/archiwumjanazamo02krakuoft.pdf |tytuł=Archiwum Jana Zamoyskiego |tom=II (1580-1582) |miejsce=Warszawa |rok=1909}}</ref>.
W czasach późniejszych tradycyjne chorągwie petyhorskie nadal istniały, jednak mianem petyhorskich zaczęto określać także chorągwie [[Pancerni (I Rzeczpospolita)|pancerne]]. Z czasem zatarła się różnica między jednymi i drugimi.