Szlak turystyczny: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Szlak turystyczny.png|thumb|200pxupright=1.3|Symbole używane przy znakowaniu szlaku pieszego w Polsce przez [[Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze|PTTK]]. przy znakowaniu szlaku pieszego w Polsce]]

[[Plik:Tourist trails pl01.jpg|thumb|200px|Oznaczenia szlaków – od góry: konnego, narciarskiego, pieszych]]

[[Plik:CzerwonySzlakTurystyczny.jpg|thumb|200px|Standardowe oznakowanie szlaku]]

[[Plik:Szlak turystyczny zyrardow cm01.jpg|thumb|200px|Fantazja znakarzy – niestandardowy znak]]

[[Plik:2016 Węzeł szlaków turystycznych na Hali pod Śnieżnikiem.jpg|thumb|200px|Węzeł szlaków turystycznych na [[Hala pod Śnieżnikiem|Hali pod Śnieżnikiem]]]]

[[Plik:Szczecin-Kleskowo PTTK trails 2006.jpg|thumb|200px|Węzeł szlaków pieszych na Pomorzu Zachodnim (oznakowanie długości odcinka szlaku w km, w odróżnieniu od rejonów górskich, gdzie podawany jest szacowany czas przejścia)]]

wyróżnia następujące rodzaje szlaków ze względu na sposób przemieszczania się<ref name={{r|pttk />}}:

Ponadto pośród szlaków pieszych, oprócz podstawowych szlaków turystycznych, wyróżnia się szlaki spacerowe, szlaki dojściowe i [[Ścieżka dydaktyczna|ścieżki dydaktyczne]] (np. przyrodnicze, historyczne). Szlaki rowerowe nie są [[Droga rowerowa|drogami rowerowymi]] w rozumieniu Ustawy "Prawo o ruchu drogowym".

Kolor, którym oznaczony jest szlak nie ma związku z trudnością szlaku dla turysty pieszego, w przeciwieństwie do oznaczeń [[szlak narciarski|szlaków narciarskich]] – gdzie kolor określa [[skala trudności tras narciarskich|stopień trudności]] [[trasa narciarska|trasy narciarskiej]].

Są to oznaczenia umowne, od których odchodzi się coraz częściej<ref>{{Cytuj stronę | url = http://beskidy.gopr.pl/strefa-turysty/poradnik-turysty/kolory-szlakow| tytuł = Kolory szlaków turystycznych| data dostępu = 2016-05-20| autor = | opublikowany = gopr.pl| praca = | data = | język =GOPR}}</ref>.

Jakiekolwiek pracePrace znakarskie na terenie parków narodowych wykonuje [[Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze|PTTK]] w porozumieniu z dyrekcjami parków<ref name=pttk>{{Cytuj stronę | url = http://gtj.pttk.pl/files/instrukcja_znakowania.pdf| tytuł = Instrukcja znakowania szlaków turystycznych| data dostępu = 2012-01-05| autoropublikowany = Zarząd Główny PTTK| opublikowany = | praca = | data = | język =}}</ref>, zaś poza parkami można spotkać zarówno szlaki znakowane przez PTTK, jak i szlaki znakowane przez inne instytucje (np. gminy, zarządy parków krajobrazowych itp.). Część ze szlaków znakowanych nie przez PTTK stosuje oznaczenia zgodne z PTTK, aleinne część stosuje swojestosują własne, nietypowe. Specyficzne oznakowanie posiadały [[Szlak wolnościowy|szlaki wolnościowe]].

Powstałe w [[1873]] r. [[Polskie Towarzystwo Tatrzańskie|Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie]] (potem [[Polskie Towarzystwo Tatrzańskie|Towarzystwo Tatrzańskie]] i [[Polskie Towarzystwo Tatrzańskie]]) za jeden z celów postawiło sobie zachęcanie do zwiedzania [[Góra|gór]], ułatwianie dostępu i pobytu w nich turystom. Realizując te cele od roku [[1874]] rozpoczęto budowę m.in. ścieżek turystycznych. Z czasem zaistniała potrzeba umieszczania na ścieżkach dodatkowych znaków orientacyjnych – głównie malowanych farbą. Pierwszy polski szlak za pomocą drogowskazów wyznakował [[Leopold Wajgel]] już w [[1880]] ([[Wierchowina (osiedle)|Żabie]] – [[Krasnik (Ukraina)|Krasny Łuh]] – [[Howerla]]). Począwszy od [[1887]], gdy [[Walery Eljasz-Radzikowski|Walery Eljasz]] wyznacza szlak do [[Morskie Oko|Morskiego Oka]], rozpoczęto udostępnianie [[Tatry|tatrzańskich]] dolin aż po śmiałe szlaki [[grań|graniowe]], takie jak np. [[Orla Perć]] (ks. [[Walenty Gadowski]] w latach [[1903]]-[[1906]]1903–1906). Od 1893 r. powstają pierwsze szlaki turystyczne w [[Beskidy Zachodnie|Beskidach Zachodnich]] – niemiecka organizacja [[Beskidenverein]] oznakowała trasy w okolicach [[Klimczok]]a, [[Szyndzielnia|Szyndzielni]] i [[Magurka Wilkowicka|Magurki]] (nie wiemy jednak w jakiej formie), w [[1894]] wytyczyła czerwony szlak na [[Babia Góra|Babią Górę]], najpierw od strony węgierskiej, a następnie od galicyjskiej ([[1895]]).

Z początku szlaki turystyczne malowano [[cynober (minerał)|cynobrem]] (czerwony minerał – [[Siarczek rtęci(II)|siarczek rtęci]]). Było to podyktowane bardzo dużą trwałością tak powstałych znaków. Miały one postać pojedynczego czerwonego paska. Później dla lepszej widoczności znaku zaczęto dodawać drugi pasek biały, co jednak upowszechniło się dopiero po [[1914]] roku. Pierwszą szczegółową instrukcję znakowania szlaków zaproponował w roku [[1924]] [[Feliks Rapf]]. W niej już znalazł się znak szlaku pieszego znany w Polsce dzisiaj – dwa białe paski z kolorowym w środku (pięć kolorów do wyboru; po raz pierwszy uczyniło tak [[Beskidenverein]] w [[1897]] w rejonie Babiej Góry).

* C – czerwony,

* N – niebieski,

* Z – zielony,

Ważnym wydarzeniem w historii szlaków turystycznych była tzw. [[wojna na pędzle]] ([[1925]]–[[1927]]1925–1927) między [[Beskidenverein]] a [[Polskie Towarzystwo Tatrzańskie|Polskim Towarzystwem Tatrzańskim]]. Chodziło w niej o zapobieżenie monopolowi niemieckiemu w [[Beskidy Zachodnie|Beskidach Zachodnich]]. Na porządku dziennym było wzajemne przemalowywanie szlaków turystycznych (stąd nazwa). Po stronie polskiej w działaniach tych wyróżnili się szczególnie osiemnastoletni gimnazjalista z [[Bielsko-Biała|bielskiego]] gimnazjum im. Asnyka [[Władysław Midowicz]], który poświęcił całe wakacje w roku 1925 na znakowanie polskich szlaków w rejonie [[Beskid Żywiecki|Beskidu Żywieckiego]] (m.in. 11 czerwca 1925 r. w przeciągu niecałych dziesięciu godzin, wytyczył i wyznakował najefektowniejszą ścieżkę [[Beskidy|Beskidów]], zwaną ''[[Perć Akademików|Percią Akademików]]''), oraz profesor [[Stanisław Merta]] wraz z synem [[Józef Merta|Józefem Mertą]] (studentem [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytetu Jagiellońskiego]]), którzy w czasie wakacji 1927 r. przeznakowali prawie wszystkie dotychczasowe oznakowania [[Beskidenverein|BV]] w obrębie [[Babia Góra|Babiej Góry]] i [[Pilsko|Pilska]].

[[Plik:Němé značky Krkonoš.svg|thumb|300pxupright=1.2|Symbole szlaków (właściwie to punkty docelowe -– ''nieme znaki'') w czeskich Karkonoszach – tzw. ''muttichovki'']]

W [[Sudety|Sudetach]] najbardziej aktywną organizacją w znakowaniu szlaków było niemieckie [[Morawsko-Śląskie Sudeckie Towarzystwo Górskie]] (w samych [[Jesioniki|Jesionikach]] w okresie międzywojennym wyznaczyło 2000 kilometrów szlaków) oraz [[Klub Czeskich Turystów]]. Początkowo stawiano kamienne słupki z wyrytymi napisami (niemieckimi i czeskimi po południowej stronie, niemieckimi po północnej), pomalowanymi czarną farbą. Od 1885 roku pojawił się system znaków malowanych farbą -– krzyże, kropki i trójkąty. W 1889 KČT rozpoczął znakowanie w formie czerwonych poziomych pasów obramowanych węższymi, białymi (podobnie jak ma to miejsce dzisiaj).

Następnie wprowadzono inny system, docelowy -– romb, którego pole dzielono na pół, każda połówka oznaczała jakiś punkt docelowy (np. [[Śnieżka]] miała kolor biały, [[Karpacz]] żółty, a [[Szklarska Poręba]] niebieski), a ostry kąt rombu wskazywał kierunek. System ten, autorstwa MSSGV, pojawił się początkowo w [[Jesioniki|Jesionikach]], następnie w [[Góry Wałbrzyskie|Górach Wałbrzyskich]] i [[Karkonosze|Karkonoszach]]. W 1935 roku podjęto ustalenia, że ma objąć całe Sudety, lecz nie wszędzie go wprowadzono<ref>[http://www.karkonosze.ws/organizacje_turystyczne_artykul_196.html Historia turystyki w Sudetach] {{lang|pl}}</ref>. Na odcinkach powyżej granicy lasu stawiano białe słupy, "tyczkując"„tyczkując” w ten sposób ścieżkę dla turystów.

Dodatkowo w czechosłowackich Karkonoszach od [[1923]] stawiano na szlakach czerwone symbole (tzw. ''muttichovki'', od nazwiska pomysłodawcy i autora; każdy obiekt docelowy miał przypisany inny symbol) – celem była "neutralizacja" oznaczeń w dobie czesko-niemieckich sporów o język, jaki powinien znaleźć się na drogowskazach. W praktyce nie były to oznaczenia szlaków tylko punktów docelowych. Po II wojnie światowej zarówno po polskiej jak i czeskiej stronie zastąpiono je znakami używanymi obecnie, jednak przedwojenne symbole graficzne po stronie czeskiej pozostawiono i służą turystom do dnia dzisiejszego (w okresie międzywojennym oznaczano też tak szlaki prowadzące do niektórych obiektów po dzisiejszej polskiej stronie, np. do nieistniejącego już [[Schronisko im. Księcia Henryka|Schroniska Księcia Henryka]] czy [[Schronisko PTTK „Strzecha Akademicka”|Strzechy Akademickiej]]).

Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] i po połączeniu [[17 grudnia]] [[1950]] [[Polskie Towarzystwo Tatrzańskie|PTT]] i [[Polskie Towarzystwo Krajoznawcze|PTK]] w [[Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze|PTTK]], szlaki turystyczne rozpoczęły ekspansję również na nizinach. Początkowo znakowano wyłącznie szlaki piesze, lecz już wkrótce pojawiły się szlakipóźniej rowerowe (w latach 90.) i wodne. Pomysł znakowania szlaków jeździeckich pojawił się dopiero w latach dziewięćdziesiątych [[XX wiek|XX]] wieku, gdy umożliwiła ich znakowanie gęsta sieć ośrodków turystyki jeździeckiej (szlaki jeździeckie ze względu na swoją specyfikę muszą mieć w odległości jednego dnia wędrówki ośrodki jeździeckie). Powstają również trasy dla turystów zmotoryzowanych – oznakowane w terenie specjalnymi tablicami (np. [[Szlak Piastowski]] i [[Trasa Kórnicka]] w [[województwo wielkopolskie|województwie wielkopolskim]]).

W roku [[2003]] w [[Polska|Polsce]] wyznaczonych było 58 292{{formatnum:58292}} km szlaków turystycznych, w większości pieszych. Z tej liczby 9211 km stanowiły szlaki rowerowe, a 785 km narciarskie.

W Czechach i na Słowacji znakowanie szlaków pieszych jest prawie identyczne z polskim – dwa białe paski z kolorowym w środku. Różnice polegają na rozmiarach oznaczeń w terenie – są one węższe niż w Polsce; czasami także pomiędzy paskiem kolorowym a białymi występuje niewielka przerwa. W Czechach na tablicach podawane są kilometry, natomiast na Słowacji, podobnie jak w Polsce, czasy przejść. W tych dwóch krajach nie występują szlaki turystyczne w kolorze czarnym.

Również na Węgrzech główne szlaki turystyczne znakowane są dwoma białymi paskami i jednym kolorowym w środku ({{fakt|bez czarnego}}). Oprócz nich występują również inne symbole (w kolorze żółtym, czerwonym, niebieskim i zielonym), związane z charakterem i punktem docelowym danego odcinka -– trójkąty (prowadzące na szczyt) i krzyżyki (łącznik). Krótsze szlaki, prowadzące do konkretnych miejsc, oznacza się symbolem kółka ([[źródło]] wody pitnej), litery L (ruiny zamków lub innych obiektów), kwadratów (miejscowość, miejsce noclegowe), ''brzuszek'' (jaskinia), niedomknięty okrąg (szlak zataczający koło). Wszystkie umieszczone są na białym tle.

We [[Francja|Francji]] szlakami turystycznymi opiekuje się Francuska Federacja Turystyki Pieszej (''FFRP''), a w Alzacji ''Club Vosgien''. Rozróżnia się szlaki krajowe GR (''Grande Randonnée'') oznakowane przez dwa prostokąty biały u góry i czerwony na dole, ich odmianę ''GR pays'' oznakowaną żółto-czerwono i szlaki lokalne oznaczone żółtym prostokątem. Wyjątkiem są Wogezy, gdzie stosowane są różne znaki geometryczne. Niekiedy gminy i inne instytucje wyznaczają własne szlaki, oznakowane w sposób niestandardowy. System szlaków ''GR'' (oznakowany niemal identycznie) powstał także w Hiszpanii i Belgii.

W [[Norwegia|Norwegii]] nie ma kolorów szlaków – wszystkie oznaczane są czerwoną literą "T"„T”. Dodatkowo turyści często wznoszą na kamienne kopczyki, aby łatwiej było odnaleźć szlak w terenie.

W [[Bułgaria|Bułgarii]] szlaki znakuje się w czterech kolorach (czerwony, żółty, zielony, niebieski) -– na tablicach podaje się szacowane czasy przejść.

* [[Szlak Grunwaldzki|Szlak Pętli Grunwaldzkiej]] 263 km<ref name="{{r|warmiamazury" /><ref name="}}{{r|wrota" />}}

* [[Szlak Kanału Elbląskiego]] 278 km<ref name="{{r|warmiamazury" /><ref name="}}{{r|wrota" />}}

* [[Szlak Fortyfikacji Mazurskich]] 438 km<ref name="{{r|warmiamazury" /><ref name="}}{{r|wrota" />}}

* [[Szlak Zamków Gotyckich]]<ref name="{{r|warmiamazury" />}}

* [[Szlak rękodzieła ludowego]] 72 km<ref name="{{r|zielonewrota" />}}

<gallery widthsmode=160packed heights=120 perrow=4140>

Plik:Pirin - trail blazing to Vihren.JPG|Oznaczenie szlaku turystycznegoSzlak w Bułgarii -– znakowanie w terenie jest takie jak w Polsce, na tabliczkachtab­liczkach podaje się czasy przejść (na zdjęciu tabliczka zawiera jedynie punkt docelowy)

Plik:Galičica - hiking trail to Lako Signoj 2.JPG|Biały i czerwony pasek -– oznaczenie szlaku w Macedonii

Plik:Bükk Mountains 02 (by Pudelek) - footpath sign.JPG|Szlaki turystyczne na w [[Góry Bukowe|Górach BukowychBu­kowych]] (Węgry). Widoczny standardowyStan­dardowy znak szlaku pieszego oraz w kształcie krzyżyka (szlak łącznikowy)

Plik:Bükk Mountains 07 (by Pudelek) - footpath fingerpost.JPG|Tabliczki szlakowe na Węgrzech. Oprócz żółtego szlaku standardowegostan­dardowego oraz żółtego szlaku łącznikowego jest tutaj także krótki szlak prowadzący do ruin zamku

Plik:Tabliczki pieszych szlaków przy dworcu kolejowym w Nawsiu 2.JPG|Tabliczki pieszych szlaków w Czechach.

* [http://szlaki.pttk.pl/ Wybrane szlaki turystyczne oznakowane przez PTTK.]

* [http://szlaki-zachodniopomorskie.pl/ Znakowane Szlaki Turystyczne Woj. Zachodniopomorskiego -– Wiking Szczecin.]