Kaplica Wazów na Wawelu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Historia: merytoryczne, źródła/przypisy |
|||
Linia 25:
|data dekretu =
|dekret wydał =
|data rozpoczęcia budowy = 1664
|data zakończenia budowy =
|data konsekracji = 5 sierpnia 1676 roku
|data zamknięcia =
Linia 65:
|nazwa dzwonu =
|kod mapy = Kraków (stare miasto)
|stopniN
|minutN = 03
|sekundN = 16.1
|stopniE = 19
|minutE = 56
|sekundE = 07.3
|współrzędne =
|commons = Category:Vasa Chapel
|www =
}}
[[Plik:Waza Chapel 01 AB.jpg|thumb|Dedykacja na fasadzie kaplicy]]
[[Plik:Kaplica wazow - kopula.JPG|thumb|Wnętrze kaplicy – kopuła]]
Linia 78 ⟶ 84:
Obiekt wzniesiono na miejscu [[Sztuka romańska|romańskiej]] kaplicy pw. śś. Piotra i Pawła, ufundowanej przez bpa [[Jan Prandota|Jana Prandotę]] w 1. połowie XIII wieku. Prawdopodobnie mieścił się tu pierwotny grób [[Stanisław ze Szczepanowa|św. Stanisława]], którego relikwie w późniejszym czasie w tej kaplicy pokazywano. Przyczyną fundacji budowli była śmierć królowej [[Anna Habsburżanka (1573–1598)|Anny Austriaczki]], której mąż, [[Zygmunt III Waza]], postanowił wznieść, podobnie jak jego dziad [[Zygmunt I Stary]], [[mauzoleum]] rodowe. 11 maja 1598 roku [[kapituła]] katedralna, na prośbę kardynała [[Jerzy Radziwiłł (biskup)|Jerzego Radziwiłła]], wysłannika króla, zezwala na pogrzebanie królowej w podziemiach kaplicy Prandocińskiej. O zamierzeniu wystawienia mauzoleum wspominają także testamenty króla Zygmunta III z 19 maja 1598 r., 1621 r. oraz 1623 r. Królowa została pogrzebana jednak w zapełnionej trumnami krypcie pod [[Kaplica Zygmuntowska na Wawelu|kaplicą Zygmuntowską]].
W testamentach z 1621 i 1623 roku monarcha zapisał 20 000 [[floren]]ów oraz paramenty liturgiczne na odprawianie Mszy Świętej. Władca chciał, aby codzienne odprawiano mszę o Duchu Świętym za fundatora, zaś w czwartki i soboty msze śpiewane o Matce Boskiej z introitem – ''Salve Sancta Parens''. Owe testamenty otwarto 4 maja 1632 r. (po śmierci Zygmunta III). Króla oraz [[Konstancja Habsburżanka|Konstancję Austriaczkę]] (jego drugą żonę) pochowano w krypcie pod kaplicą Zygmuntowską w 1633 r. Tego roku przeniesiono kości biskupa Jana, pochowanego w kaplicy Prandocińskiej.
Myśl budowy mauzoleum Wazów przy stołecznej katedrze zrealizował król Jan Kazimierz<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Krzysztof J. Czyżewski |tytuł = Kaplica Wazów – czyli ostatnie mauzoleum jagiellońskie na Wawelu, „Studia Waweliana”, XVII, 2016, s. 77-129 |czasopismo = Studia Waweliana |data dostępu = 2018-02-19 |url = https://www.academia.edu/31132442/Kaplica_Waz%C3%B3w_czyli_ostatnie_mauzoleum_jagiello%C5%84skie_na_Wawelu_Studia_Waweliana_XVII_2016_s._77-129 |język = en}}</ref>. Prace prowadzono za pieniądze królewskie, ale przy aktywnym udziale Andrzeja Trzebickiego. Prace przygotowawcze do zburzenia kaplicy Prandocińskiej przeprowadzono w latach 1663-1664<ref name=":0" />. W 1655 roku z [[Dębnik (województwo małopolskie)|Dębnika]] sprowadzono czarny [[marmur]]. W 1666 r. główne prace były wykonane, co sprawdził w styczniu [[Jan II Kazimierz Waza]], przybywający z [[Częstochowa|Częstochowy]]. 12 marca 1667 r. monarcha wystawił akt fundacyjny, a biskup [[Andrzej Trzebicki]] potwierdził to dokumentem 14 listopada 1667 r., wcielając także do kaplicy kolegium psałterzystów. W dniu 22 września 1667 pod nową kaplicą spoczęła królowa Maria Ludwika Gonzaga.
Psałterzyści mieli w pierwszym tygodniu odprawiać przez sześć dni w tygodniu ''missa lecta, vulgo Requiem dictas''. W poniedziałek za Zygmunta III, we wtorek za Annę Austriaczkę, w środę za Konstancję Austriaczkę, w dniu następnym za Władysława IV, w kolejnym za [[Jan Albert Waza|Jana Alberta]], zaś w sobotę za [[Karol Ferdynand Waza|Karola Ferdynanda]]. W drugi tydzień, w poniedziałek odprawiano msze za [[Aleksander Karol Waza|Aleksandra Karola]], we wtorek za [[Anna Katarzyna Konstancja|Annę Katarzynę Konstancję]], w środę za [[Cecylia Renata Habsburżanka|Cecylię Renatę]], w czwartek za [[Ludwika Maria Gonzaga|Ludwikę Marię]], natomiast w piątek za fundatora. Psałterzyści mieli także odmawiać dwanaście anniwersariów za zmarłych Wazów: w styczniu modlono się za duszę Zygmunta III, w lutym za Anny Austriaczki, w marcu za Konstancji Austriaczki, w kwietniu za Władysława IV, w maju za Jana Alberta, w czerwcu za Karola Ferdynanda, w lipcu za Aleksandra Karola, w sierpniu za Cecylii Renaty, we wrześniu za Anny Katarzyny Konstancji, w październiku za Ludwiki Marii, w listopadzie za Jana Kazimierza (''post sera fata eiusdem''), a w grudniu za cały ród [[Wazowie|Wazów]].
Po abdykacji Jana Kazimierza 22 września
== Architektura ==
Linia 99 ⟶ 107:
* Rożek Michał: Krakowska katedra na Wawelu. Przewodnik dla zwiedzających. Wydanie 3 Kraków 1989.
* Rożek Michał: Katedra Wawelska w XVII wieku. Wydanie 1 Kraków 1979 {{ISBN|83-08-00198-X}}.
* [https://www.academia.edu/31132442/Kaplica_Waz%C3%B3w_czyli_ostatnie_mauzoleum_jagiello%C5%84skie_na_Wawelu_Studia_Waweliana_XVII_2016_s._77-129 Krzysztof J. Czyżewski, ''Kaplica Wazów – czyli ostatnie mauzoleum jagiellońskie na Wawelu'', „Studia Waweliana”, XVII, 2016, s. 77-129]
{{Katedra wawelska}}
| |||