Miechów: Różnice pomiędzy wersjami

'''Miechów''' – [[miasto]] w [[województwo małopolskie|woj. małopolskim]], siedziba [[powiat miechowski|powiatu miechowskiego]], oraz [[Miechów (gmina)|gminy miejsko-wiejskiej Miechów]]. Położone w [[Wyżyna Miechowska|Wyżynie Miechowskiej]] nad potokiem [[Miechówka (potok)|Miechówką]]. Liczy 11 298{{formatnum:11298}} mieszkańców (20 lutego 2018)<ref name="Ludność2010-12">{{Cytuj |autor = |tytuł = Biuletyny Informacji Publicznej |data = |opublikowany = bip.malopolska.pl |url = https://bip.malopolska.pl/ugimmiechow,m,303745,stan-ludnosci.html}}</ref>.

Centralnym elementem miasta, widocznymjest jużwidoczna z daleka, jest potężna bryła kościoła z charakterystyczną wieżą zwieńczoną hełmem w postaci kuli. Kula ta symbolizuje Ziemię. Pod koniec października 2006 roku na hełmie wieży ustawiono figurę Chrystusa Zmartwychwstałego.

Miasto było własnością [[Zespół klasztorny bożogrobców w Miechowie|klasztoru bożogrobców w Miechowie]]<ref>{{cytuj|tytuł=Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku; Cz. 2, Komentarz, indeksy, |miejsce=Warszawa |data=2008, |s. =104.}}</ref>.

PowierzchniaMiasto miastazajmuje wynosipowierzchnię 15,49&nbsp;km² (1 stycznia 2011)<ref>{{cytuj pismo |tytuł=Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r. |url=http://web.archive.org/web/20131220071949/http://www.stat.gov.pl:80/gus/5840_908_PLK_HTML.htm|czasopismo=|wydawca=Główny Urząd Statystyczny |miejsce=Warszawa |data=2011-08-10 |issn=1505-5507}}</ref>.

Miechów- stolica powiatu- położony jest w centralnej części [[Wyżyna Miechowska|Wyżyny Miechowskiej]], stanowiącej południowo-wschodnią część [[Wyżyna Krakowsko-Częstochowska|Jury Krakowsko- Częstochowskiej]]. Leży między dwoma wzgórzami-. odOd południa jest to Wielka Góra, zwana potocznie Komorowską, a od północy Góra Stawna. Pomiędzy nimi doliną płynie potok [[Miechówka (potok)|Miechówka]], lewy dopływ [[Cicha (dopływ Szreniawy)|Cichej]] (której ujściowy odcinek jest często błędnie utożsamiany z Miechówką).

Zanieczyszczenie powietrza: Położenie geograficzne utrudnia wentylację miasta, przez Miechów znajdował się w 2015 &nbsp;r. w czołówce rankingu polskich miast z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem<ref>{{cytuj pismo |tytuł=Nowy Targ, Sucha Beskidzka i Proszowice wśród najbardziej rakotwórczych miast w Polsce |url=http://www.dziennikpolski24.pl/artykul/9256990,nowy-targ-sucha-beskidzka-i-proszowice-wsrod-najbardziej-rakotworczych-miast-w-polsce,id,t.html|czasopismo=Dziennik Polski |miejsce=Warszawa |data=2015-01-05}}</ref>. W ostatnich latach samorząd Miechowa zrealizował istotne przedsięwzięcia w zakresie ekologii, dzięki czemu gmina w 2017 r. zdobyła wyróżnienie w konkursie eko.LIDERZY 2017 w kategorii ekoGMINA miejsko-wiejska<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = http://miechow.eu/miasto-i-gmina/aktualnosci/gmina-miechow-kolejny-raz-w-gronie-eko-liderow/}}</ref>.

Miejscowość powstała w XII wieku i stanowiła posiadłość związaną z [[Gryfici (Świebodzice)|rodem Gryfitów Świebodziców]], których [[Gryf (herb szlachecki)|herb Gryf]] stał się również [[Herb Miechowa|herbem miasta Miechów]]<ref name={{r|SgKP />}}. Za założyciela i pierwszego dziedzica historycy uznają krzyżowca [[Jaksa Gryfita|Jaksę Gryfitę z Miechowa]], który po udziale w [[Krucjata|wyprawach krzyżowych]] sprowadził tutaj z [[Jerozolima|Jerozolimy]] kilku rycerzy z zakonu rycerskiego [[Zakon Rycerski Grobu Bożego w Jerozolimie|Bożogrobców]] oraz kilku kanoników [[Augustianie|reguły św. Augustyna]] sprawujących pieczę nad [[Bazylika Grobu Świętego|grobem Chrystusa]] wystawiając im w swojej wsi [[Bazylika kolegiacka Grobu Bożego w Miechowie|Bazylikę kolegiacką Grobu Bożego]] oraz klasztor w 1162 roku<ref name={{r|SgKP />}}. Jako uposażenie zapisał im wsie Miechów, Zagórzyn oraz Komorów. Od nazwy wsi rezydujący w Polsce zakonnicy przybrali nazwę Miechowitów<ref name={{r|SgKP />}}.

Miejscowość uzyskała prawa miejskie w 1290 roku nadane na prawie niemieckim przez księcia wielkopolskiego i krakowskiego [[Przemysł II|Przemysła II]]<ref name={{r|SgKP />}}. Miechów dwukrotnie został najechany i złupiony w 1294 roku przez [[Bolesław I mazowiecki|Bolesława I mazowieckiego]] w czasie rywalizacji książąt polskich o tron krakowski<ref name={{r|SgKP />}}. W roku 1311 miejscowy klasztor najechał oddział węgierski na żołdzie [[Władysław I Łokietek|Władysława I Łokietka]], który usunął z niego Bożogrobców. Łokietek zwrócił go zakonnikom kilka lat później jednak w wyniku działań wojennych miejscowość straciła na jakiś czas prawa miejskie<ref name={{r|SgKP />}}.

Z czasem Miechów odzyskał prawa miejskie. Z miejscowością związane jest nazwisko [[Maciej Miechowita|Macieja Miechowity]] polskiego lekarza, historyka, geografa oraz profesora [[Uniwersytet Jagielloński|Akademii Krakowskiej]], który w początku XVI wieku ukończył w mieście [[Szkoła parafialna|szkołę parafialną]]<ref name={{r|SgKP />}}. Miasto ulegało licznym pożarom w latach 1344, 1379, 1506, 1595 oraz 1745, w wyniku których nie rozwinęło się w większą miejscowość. W XVI wieku w mieście istniały [[Cech rzemiosła|cechy rzemieślnicze]]: [[szewstwo|szewski]], [[Stolarz|stolarski]], [[bednarstwo|bednarski]], sukienniczy, [[Rymarstwo|rymarski]], a od 1604 [[Krawiectwo|krawiecki]], od 1641 [[kowal]]ski i od 1708 [[Rzeźnik|rzeźniczy]]<ref name={{r|SgKP />}}.

W styczniu 1734 roku doszło do [[bitwa pod Miechowem (1734)|bitwy pod Miechowem]], w której polskie siły polskie pokonały oddział saksoński, w czasie [[wojna o sukcesję polską|wojny o sukcesję polską]].

W wyniku trzeciego rozbioru Polski Miechów znalazł się w granicach [[Rozbiory Polski|zaboruzaborze austriackiegoaustriackim]] (1795 r.), zaś w 1807 roku wszedł w skład [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]]. Po utworzeniu [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa Kongresowego]] Miechów został stolicą obwodu i powiatu w [[Województwo krakowskie (Królestwo Polskie)|województwie krakowskim]] z siedzibą w Kielcach (1816 &nbsp;r.). W 1841 roku Miechów znalazł się w guberni kieleckiej i pozostawał w niej do 1915 roku, z wyjątkiem lat 1844–1867, kiedy to przejściowo wszedł w skład guberni radomskiej<ref name={{r|SgKP />}}<ref>{{Cytuj |autor = Rafał Bielecki |tytuł = Historia i położenie |data = |data dostępu = 2018-07-01 |opublikowany = www.miechow.eu |url = http://www.miechow.eu/miasto-i-gmina/informacje/}}</ref>.

W 1827 roku miejscowość liczyłamiała 159 domów, w których mieszkało 1578 mieszkańców wyznania chrześcijańskiego<ref name={{r|SgKP />}}. Przez długi czas w Miechowie nie wolno było zamieszkiwać [[Żydzi|Żydom]]. Oficjalnie potwierdził to dekret proboszcza generalnego zakonu Bożogrobców [[Mateusz Buydecki|Mateusza Buydeckiego]] z 1767 roku. Zaborcze władze carskie zniosły to ograniczenie dopiero w 1862 roku, w ramach reformy [[Aleksander Wielopolski|Aleksandra Wielopolskiego]]<ref>[http://www.kirkuty.xip.pl/miechow.htm Cmentarze żydowskie w Polsce – Miechów] Dostęp: 19 września 2011 r.</ref>. Po osiedleniu się Żydów powstała [[Synagoga w Miechowie]].

W lutym 1863 roku miejscowość objęta została walkami z wojskami rosyjskimi w czasie [[powstanie styczniowe|powstania styczniowego]]. W okolicy miała miejsce przegrana przez siły polskie [[Bitwa pod Miechowem (1863)|bitwa pod Miechowem]]. Wojska rosyjskie podpaliły miasto w wyniku represji za poparcie powstania. Rosjanie nie pozwolili mieszkańcom gasić pożaru w wyniku czego miasto zostało poważnie zniszczone. Pozostało w nim jedynie 40 domostw oraz 830 mieszkańców<ref name={{r|SgKP />}}. Miasto zostało odbudowane i w 1878 roku było w nim już 170 domostw oraz 3000 mieszkańców w tym 1943 stałych mieszkańców<ref name={{r|SgKP />}}. {{fakt|W czasie zaboru rosyjskiego w Miechowie, ze względu na bliskość granic Rosji, stacjonował kilkusetosobowy oddział żołnierzy rosyjskich. Dawne koszary mieszczą się przy obecnej ul. Sienkiewicza|data=2011-09}}.

W miejscowości rozwijał się przemysł. W 1876 roku w mieście funkcjonowała [[destylarnia]] produkująca 3500 rs., lokalny [[browar]] z produkcją 1560 rs., [[mydlarnia]] z prod. 1000 rs. oraz 2 [[Cegielnia|cegielnie]] z produkcją wartości 1600 rs.<ref name={{r|SgKP />}}

Po klęsce wojska polskiego w [[Kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] władze [[III Rzesza|III Rzeszy]] utworzyły [[Generalne Gubernatorstwo]] w granicach, którego miasto znalazło się pod koniec 1939 roku jako siedziba niemieckiej administracji niem. ''Kreis Miechów''. W czasie II wojny światowej w miejscowości działały regionalne struktury polskich organizacji niepodległościowych [[Związek Walki Zbrojnej]] oraz [[Armia Krajowa]]{{odn|Nieczuja-Ostrowski|1991}}. W miejscowości działał Inspektorat Rejonowy ZWZ, a od 1943 roku Inspektorat AK Miechów – „Michał” pod dowództwem kpt. Jerzego Kamińskiego „Wigury”. W czasie wojny regionalne oddziały AK przeprowadziły w rejonie wiele akcji sabotażowych, dywersyjnych oraz bojowych. W samej tylko [[Akcja Kośba|akcji Kośba]] przeprowadzonej w obwodzie w dniach od 25 do 30 maja 1944 roku żołnierze AK zabili kilkudziesięciu Niemców oraz nazistowskich kolaborantów{{odn|Nieczuja-Ostrowski|2007}}. Akcja ta nie spotkała się z odwetową reakcją Niemców z powodu klęsk jakie w tym czasie odnosiły wojska niemieckie na froncie wschodnim. Wykorzystując spowodowane tym zamieszanie wśród Niemców, oddziały Armii Krajowej przystąpiły do akcji likwidując prawie wszystkie posterunki niemieckie oraz [[Policja Polska Generalnego Gubernatorstwa|policji „granatowej”]] w rejonie, tworząc tzw. ''Rzeczpospolitą Partyzancką''{{odn|Nieczuja-Ostrowski|1991}}. Wspomnienia oraz działalność AK z tego okresu opisał w swojej książce ówczesny inspektor Inspektoratu Rejonowego AK „Michał-Maria” [[Bolesław Nieczuja-Ostrowski]]{{odn|Nieczuja-Ostrowski|1991}}{{odn|Nieczuja-Ostrowski|2007}}. Z czasem w oddziałach AK Inspektoratu Miechów zaczęły się pojawiać problemy z dyscypliną. . Pod koniec 1944 roku oficer inspekcyjny kontrolujący oddziały działające pod Miechowem pisałnapisał: "Jakże„Jakże mi przykro, że w każdej wsi na żołnierza polskiego patrzy się spode łba, że żołnierz polski jest już prawie zrównany wśród miejscowych nieuświadomionych chłopów za złodziejem i bandytą. (...) nie ma wsi, gdzie nie byłoby napadów na 60% domów. Wydziera się koce ze służących i biednych, kradnie się świnie od biednych chłopów, zabiera buty itp.. (...) Żołnierz dywersji stał się samowładny, stał się ponad człowiekiem. Ludzie go unikają lub biedny zwymyśla lub zastrzeli. Dywersja trwa, ludzie boją się własnych żołnierzyżołnierzy”<ref>{{Cytuj | url=http://www.miesiecznik.znak.com.pl/6832012z-alina-skibinska-i-dariuszem-libionka-o-ciemnej-karcie-konspiracji-i-partyzantki-rozmawia-marta-duch-dyngoszrekonstrukcja-zapomnianych-zbrodni/ | tytuł=Rekonstrukcja zapomnianych zbrodni &#124;| opublikowany=Miesięcznik Znak<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.miesiecznik.znak.com.pl | język=pl | data dostępu=2019-04-07}}</ref>.".

[[Plik:Tablica - atak na PUBP w Miechowie.jpg|mały|Kamień upamiętniający akcję AK-owców z 25 kwietnia 1945]]

W 1955 roku z powiatu miechowskiego wydzielono [[powiat proszowicki]]. W tym kształcie powiat istniał do 1975 roku, kiedy został wprowadzonyzniesiony. [[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|dwustopniowy podział administracyjny]], a powiaty zniknęły z mapy Polski.W [[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miasto należałoleżało dow [[Województwo kieleckie (1975–1998)|woj. kieleckiegokieleckim]].

* [[Zespół klasztorny bożogrobców w Miechowie|Zespół klasztorny bożogrobców]], XIII- – XVIII,

W 2013 roku uchwałą Rady Miejskiej połączono Dom Kultury, krytą pływalnię oraz punkt informacji turystycznej – dzięki czemu powstało [http://www.ckis.miechow.eu/kryta-plywalnia/#&panel1-1 Centrum Kultury i Sportu w Miechowie]. Centrum Kultury i Sportu jest samorządową instytucją kultury. Podstawowym celem działalności CKiS jest organizowanie działalności kulturalnej i promocja Gminy [http://www.miechow.eu/ Miechów]. Centrum prowadzi również inne niż kulturalne działalności w zakresie sportu, rekreacji, turystyki, aktywizacji osób starszych, inicjowania nowatorskich działań prospołecznych<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Miechowski Dom Kultury |data = |opublikowany = www.miechow.eu |url = http://www.miechow.eu/kultura-rozrywka/centrum-kultury-i-sportu-w-miechowie/}}</ref>.

* [http://muzeum.miechow.pl/ Muzeum Ziemi Miechowskiej] zostało utworzone na podstawie umowy zawartej pomiędzy Powiatem Miechowskim, Gminą i Miastem Miechów oraz [http://www.parafiamiechow.pl/ Parafią Grobu Bożego w Miechowie] i funkcjonuje od października 2012 &nbsp;r. Siedzibą Muzeum są zabudowania poklasztorne, mieszczące się przy Bazylice Miechowskiej. Oprócz opieki nad zbiorami, muzeum prowadzi działalność edukacyjną poprzez organizowanie lekcji muzealnych, warsztatów, a także oprowadzanie po Bazylice Grobu Bożego i zabudowaniach poklasztornych<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Muzeum dzisiaj – Muzeum Ziemi Miechowskiej |data = |opublikowany = muzeum.miechow.pl |url = http://muzeum.miechow.pl/muzeum-dzisiaj/}}</ref>.

* [http://www.ujaksy.pl/bwa-u-jaksy/ Biuro Wystaw Artystycznych „U Jaksy”] prowadzi działalność od 1986 roku. Początkowo jako filia kieleckiego BWA, a od 2008 roku jako samodzielna, samorządowa instytucja kultury. Obecnie miechowskie BWA prowadzi trzy obiekty, różniące się profilem, jednak połączone w ogólnej misji upowszechniania i wspierania rozwoju sztuki współczesnej. Pierwszą i główną siedzibą BWA jest Galeria „U Jaksy” mieszcząca się w podziemiach zabudowań poklasztornych zakonu Bożogrobców z przełomu XIII i XIV wieku. W zabytkowych wnętrzach od początku prowadzono działalność wystawienniczą. Od 1999 miechowskie BWA udostępnia też stałą ekspozycję prac [[Stefan Żechowski|Stefana Żechowskiego]] – w Domu Pracy Twórczej im. S. Żechowskiego. W nowej jednostce oprócz kolekcji dzieł wybitnego artysty z [[Książ Wielki|Książa Wielkiego]], mieści się stała ekspozycja kolekcji sztuki współczesnej. Od 2011 roku BWA prowadzi również XVIII-wieczny, modrzewiowy [[Dworek „Zacisze” w Miechowie|Dworek „Zacisze”]] znajdujący się na [[Szlak Architektury Drewnianej (województwo małopolskie)|Szlaku Architektury Drewnianej.]]<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Biuro Wystaw Artystycznych ''U Jaksy'' |data = |opublikowany = www.miechow.eu |url = http://www.miechow.eu/kultura-rozrywka/biuro-wystaw-artystycznych-u-jaksy/}}</ref>

* [https://www.biblioteka.miechow.pl/ Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. Marii Fihel w Miechowie] powstała w 1923 r. Jest ona jedną z najstarszych instytucji upowszechniania kultury na ziemi miechowskiej<ref>{{Cytuj |autor = Przemysław Krupa |tytuł = Historia – Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Miechowie |data = |opublikowany = www.biblioteka.miechow.pl |url = https://www.biblioteka.miechow.pl/historia.html}}</ref>.

Od grudnia 2012 r. w mieście funkcjonuje obiekt sportowo- rekreacyjny- [http://www.ckis.miechow.eu/kryta-plywalnia/#&panel1-1 kryta pływalnia] o powierzchni 5000 m². Obiekt składa się z zespołu basenów z widownią na antresoli, zapleczem szatniowo–sanitarnym, salą squash, salami fitness, pomieszczeniami odnowy biologicznej, sauną, kręgielnią oraz grotą solną. Krytą pływalnią zarządza [http://www.ckis.miechow.eu/#&panel1-1 Centrum Kultury i Sportu w Miechowie]<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Kryta pływalnia z częścią rekreacyjno-sportową |data = |opublikowany = www.miechow.eu |url = http://www.miechow.eu/kultura-rozrywka/kryta-plywalnia-z-czescia-rekreacyjno-sportowa/}}</ref>.

{{fakt|Film ''[[Strach (film 1975)|Strach]]'' z 1975 r. w reżyserii [[Antoni Krauze|Antoniego Krauzego]] został nakręcony w Miechowie. W filmie miasto występuje pod fikcyjną nazwą Dębniki, jednak jest rozpoznawalne już w pierwszych scenach, między innymi dzięki charakterystycznemu wyjściu z peronu do miasta.}}

{{fakt|Od 2010 r., co dwa lata, organizowane są w Miechowie Miechowskie Dni Jerozolimy. Ideą tego wydarzenia jest nie tylko promocja Miechowa jako „Polskiej Jerozolimy”, ale także rozpowszechnianie informacji o Ziemi Świętej i pomoc przebywającym tam chrześcijanom.}}

Obszar Wyżyny Miechowskiej, na której mieści się Miechów nazywany jest „krainą storczyków”<ref>{{Cytuj |tytuł url= http://www.miechow.eu/plik/2704/|tytuł=Ziemia miechowska : piękno natury i kultury}}</ref>.