Radziejów: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Linia 37:
}}
'''Radziejów''' (wcześniej Radziejów Kujawski, {{w języku|la|Iulioburgum}}<ref>{{Cytuj książkę |
Był [[miasto królewskie|miastem królewskim]] [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]]<ref>Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 15.</ref>. Miejsce obrad [[
Według danych z 1 stycznia 2018 Radziejów liczył 5638 mieszkańców<ref name="Populacja2018"
== Struktura powierzchni ==
Linia 62:
|}
* Piramida wieku mieszkańców Radziejowa w 2014 roku<ref>{{Cytuj |
<br />[[Plik:Piramida wieku Radziejow.png|690x480px]]
Linia 76:
Miasto na początku XIV wieku posiadało łaźnię, dwa młyny, sześć rzeźnickich jatek, kilka zajazdów, konny młyn oraz prawo do sprzedaży soli mielonej. Jako ośrodek handlowy, pełnił Radziejów dla okolicznych wsi rolę miejsca do prowadzenia transakcji handlowych.
W połowie 1310 roku Władysław Łokietek na mocy wydanej decyzji powierzył urząd wójta radziejowskiego Gerkonowi, jako zobowiązanie za opiekę nad księżną Jadwigą, kiedy był on na wygnaniu. Podczas [[Wojna polsko-krzyżacka (1327–1332)|wojny polsko-krzyżackiej]] w 1330 roku miasto spalili Krzyżacy<ref>[[Marian Biskup]], ''Wojny Polski z Zakonem Krzyżackim'', Wydawnictwo Napoleon V, Oświęcim 2014, s.
Pod koniec średniowiecza Radziejów jako siedziba starostwa stał się również miejscem, w którym zbierały się sądy ziemski i grodzki<ref><span lang="DE">M. Pawlikowski, ''Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej'', Strzałków 2012, tenże, ''Sądownictwo ziemskie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej'', Strzałków 2012</span>.</ref>.
Linia 93:
W XIX wieku nastąpił dalszy powolny rozkwit miasta, który został zahamowany z chwilą utraty praw miejskich w 1867 roku. Ważniejszymi obiektami był miejski ratusz oraz remiza z obserwacyjną wieżą. W wyniku [[II rozbiór Polski|II rozbioru Polski]], większa część dawnego województwa brzesko-kujawskiego, przypadła [[Królestwo Prus|Prusom]], zaś po [[III rozbiór Polski|III rozbiorze]] powiaty brzeski, kowalski i radziejowski przyłączone zostały do departamentu [[poznań]]skiego w Prusach Południowych. Stan ten trwał aż do czasu zjednoczenia ziem polskich w 1807 roku ([[Księstwo Warszawskie]]). Na początku XIX wieku Radziejów liczył zaledwie 813 mieszkańców.
W dobie [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]] Radziejów wielokrotnie dotykała ekspansja licznych oddziałów wojskowych oraz rabunkowa gospodarka wojenna, co spowodowało dalsze zubożenie mieszkańców miasta. Po klęsce [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]] i zaborze Księstwa Warszawskiego przez [[Rosjanie|Rosjan]], uległa zmianie struktura zarządzających władz oraz podział administracyjny. Powiaty: brzeski, kowalski i radziejowski połączono w obwód kujawski z siedzibą władz komisarza we Włocławku przyporządkowane pod protektorat mazowieckich władz wojewódzkich w Warszawie. Położenie graniczne Radziejowa, którym kierował burmistrz przy pomocy urzędników magistrackich, miało wpływ na stosunki wewnętrzne oraz nobilitowało miasto. {{fakt|Ciekawostką jest, że w Radziejowie ok. r. 1825 urodził się Feliks Wojciechowski h. Nałęcz - ojciec
Na stan miasta i jego mieszkańców niewielki wpływ miały wypadki związane z [[powstanie styczniowe|powstaniem styczniowym]] 1863 roku, którego zasięg na Kujawach ograniczył się do odbycia kilku ćwiczeń w [[Brześć Kujawski|Brześciu Kujawskim]], Kowalu, Radziejowie i Włocławku. Przywódcami powstania na tym terenie byli [[Ludwik Mierosławski]] i jego krewny z Inowrocławia – Franciszek Mierosławski. Do kilku potyczek doszło w rejonie [[Krzywosądz]]y, [[Dobre (powiat radziejowski)|Dobrego]] i pod Nową Wsią w pobliżu jeziora [[Gopło]]. Blisko tygodniowa kampania dyktatora zakończyła się fiaskiem z powodu nieporozumień w łonie wyższych dowódców oraz brakiem zrozumienia dla idei wyzwalania kraju przez bardzo wiele prominentnych rodów ówczesnej szlachty kujawskiej, która w minimalnym stopniu wyrażała zainteresowanie powyższym problemem. Na podkreślenie zasługuje postawa bardzo licznego grona chłopów oraz zwykłych mieszkańców miasteczek. To właśnie oni z entuzjazmem przyjmowali oddziały Mierosławskiego i mimo braku odpowiedniego uzbrojenia i wyposażenia włączali się do walki zbrojnej.
Linia 108:
Do innych stowarzyszeń i organizacji, zaliczyć należy Oddział Stowarzyszenia Kupców Polskich w Radziejowie, Radziejowską Kasę Pożyczkową Bezprocentową, Spółdzielnię Spożywczo-Manufakturową, Spółdzielnię Rolniczo-Handlową „Rolnik” i Radziejowską [[Kasa Stefczyka|Kasę Stefczyka]].
Życie polityczne ogniskowało się w bardzo wielu ugrupowaniach polityczno-społecznych, działających w mieście i w jego pobliżu. Bardzo duży wpływ na wielu mieszkańców Radziejowa miało oddziaływanie takich organizacji jak: [[Polska Partia Socjalistyczna]], [[Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”|Polskie Stronnictwo Ludowe Wyzwolenie]], [[Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast” (
W rozwoju oświatowo-kulturalnym prym wiodła szkoła powszechna oraz inne szkoły prowadzone przez gminy wyznaniowe. Jednak ich sytuacja lokalowa była bardzo ciężka. Odziedziczona po zaborach substancja nie nadawała się do pełnego zaspokojenia wymagań dydaktycznych. W tej sytuacji postanowiono w 1921 roku rozpocząć budowę nowej szkoły, którą z wielkim trudem oddano do użytku dopiero w 1931 roku.
Linia 114:
W omawianym okresie, głównie przy szkołach powszechnych i gimnazjum, powołano: Polską Macierz Szkolną im. [[Henryk Sienkiewicz|Henryka Sienkiewicza]], Towarzystwo Kulturalno-Oświatowe, Towarzystwo Budowy Publicznych Szkół Powszechnych, Ognisko [[Związek Nauczycielstwa Polskiego|Związku Nauczycielstwa Polskiego]], [[Uniwersytet ludowy|Uniwersytet Ludowy]], [[Związek Harcerstwa Polskiego]], [[Polski Czerwony Krzyż]] i inne.
W sali [[Ochotnicza straż pożarna w Polsce|Ochotniczej Straży Pożarnej]] wystawiane były wielokrotnie przedstawienia, które przy współpracy strażackich działaczy przygotowywali nauczyciele i członkowie różnych stowarzyszeń. Ożywioną pracę prowadziło Koło Gospodyń Wiejskich, organizacje i koła przyparafialne, związki sportowe i inne.
Tradycyjnym miejscem manifestacji państwowych i kościelnych, podczas których gromadziło się społeczeństwo Radziejowa, był plac koło pomnika [[Tadeusz Kościuszko|Tadeusza Kościuszki]]. Tutaj narodziła się koncepcja uczczenia 600. rocznicy zwycięstwa wojsk polskich nad Krzyżakami w pobliskich Płowcach.
Linia 151:
[[Plik:Radziejów, kościół Wniebowzięcia NMP.jpg|mały|[[Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Radziejowie|Kościół Wniebowzięcia NMP]]]]
* [[Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Radziejowie|kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny]] fundacji biskupa krakowskiego [[Jan Grot|Jana Grota]] z 1331 roku. Przebudowany w XVI wieku. W latach 1730–1865 pod zarządem zakonu [[Pijarzy|Pijarów]], którzy mieli tu kolegium i klasztor rozebrane po 1865 roku. Kościół ma jedną nawę z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, szczyty neogotyckie. Wystrój neogotycki i barokowy.
* [[Kościół Znalezienia Krzyża Świętego w Radziejowie|kościół]] i klasztor o.o. franciszkanów, którego fundatorem był w 1331 roku król [[Władysław I Łokietek|Władysław Łokietek]]. Przebudowany na barokowy po pożarach w 1657 i 1704 roku. Nad prezbiterium szczyt z ok. 1657 roku, nad korpusem szczyt z 1930 roku. Gotycki portal zachodni z XIV/XV wieku. Wnętrze nakryte sklepieniami z 1930 roku. Wystrój barokowy. Od 14 września 2014 r. Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy. {{fakt|Wizerunek Matki Bożej Nieustającej Pomocy będący dziełem Feliksa Cichockiego słynie z licznych cudów. Staraniem O. Bonifacego Żórawskiego 4 marca 1898 r. papież Leon XIII nadał odpust wieczysty. W dniu 16 sierpnia 2015 r. J.E.Ks,Bp. włocławski
* [[Ratusz w Radziejowie|ratusz]] z 1826 roku (Rynek 6), w miejscu starszego wzmiankowanego w 1609 roku.
* średniowieczny plan miasta
Linia 179:
== Wspólnoty wyznaniowe ==
* [[Kościół łaciński|Kościół rzymskokatolicki]] (parafie należą do [[dekanat radziejowski|dekanatu radziejowskiego]]):
:* [[Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Radziejowie|Podwyższenia Krzyża Świętego]]
:* [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Radziejowie|Wniebowzięcia NMP]]
* [[Świadkowie Jehowy]]:
:* zbór Radziejów, [[Sala królestwa|Sala Królestwa]]<ref>{{jw|data dostępu=2014-06-05}}</ref>.
== Zobacz też ==
| |||