Czerwień (gród): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
kat. |
drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
Linia 2:
[[Plik:Polska 960 - 992.png|thumb|250px|Grody Czerwieńskie na mapie Polski z lat 960-992.]]
[[Plik:Polska 992 - 1025.png|thumb|250px|Grody Czerwieńskie na mapie Polski z lat 992-1025]]
[[Plik:61-220-0107 Nyrkiv Castle 3 RB.jpg|thumb|Zamek w [[Czerwonogród (obwód tarnopolski)|Czerwonogrodzie]] nad [[Dniestr]]em, miejsce dawniej utożsamiane z grodem Czerwień]]
'''Czerwień''' – jeden z [[Grody Czerwieńskie|Grodów Czerwieńskich]]. Obecnie uznaje się, że Czerwieniem była wieś [[Czermno (województwo lubelskie)|Czermno]] w [[Tyszowce (gmina)|gminie Tyszowce]]<ref>Encyklopedia PWN – Czermno, w. w województwie lubel. (pow. tomaszowski, gmina Tyszowce), przy ujściu Sieniochy do Huczwy; we wczesnym średniowieczu gród pod nazwą Czerwień, gł. ośr. grodów czerwieńskich na pograniczu pol.-ruskim.</ref><ref>http://www.grody.prv.pl – Na początku XIX w. [[Zorian Dołęga-Chodakowski|Adam Czarnocki]] (pod pseudonimem Zoriana Dołęgi Chodakowskiego) wykazał, że Czerwień to dzisiejsza wieś Czermno leżąca nad rzeką Huczwą (ok. 20 km na poł. zach. od Hrubieszowa).</ref>.▼
▲'''Czerwień''' –
Badania archeologiczne, w odległości ok. 1 km na poł. wsch. od wsi wykazały, że na bagnistych łąkach znajdują się pozostałości rozległego kompleksu osadniczego złożonego z grodziska, podgrodzia i kilku osad oraz cmentarzysk. W obrębie wałów, na dziedzińcu są pozostałości studni grodowej, jeszcze dziś okresowo wypełniające się wodą. Samo grodzisko znajduje się w rozgałęzieniu Siniuchy – lewego dopływu [[Huczwa|Huczwy]]. Ranga znalezisk, takich jak brązowe enkolpiony-relikwiarze, kamienna ikonka, głowice buław, szpila kościana z główką w kształcie orła, ślady tresury niedźwiedzi, ozdoby, przypadkowe znalezisko zdobionego [[Kiścień|kiścienia]], poświadcza niepoślednie znaczenie grodu jako centrum Grodów Czerwieńskich<ref>Józef Kuśnierz, Zamojski Kwartalnik Kulturalny Nr 1-2 (74-75) 2003, s. 26-34.</ref>.▼
▲Badania archeologiczne w Czermnie, w odległości ok. 1 km na poł. wsch. od wsi wykazały, że na bagnistych łąkach znajdują się pozostałości rozległego kompleksu osadniczego złożonego z grodziska, podgrodzia i kilku osad oraz cmentarzysk. W obrębie wałów, na dziedzińcu są pozostałości studni grodowej, jeszcze dziś okresowo wypełniające się wodą. Samo grodzisko znajduje się w rozgałęzieniu Siniuchy – lewego dopływu [[Huczwa|Huczwy]]. Ranga znalezisk, takich jak brązowe enkolpiony-relikwiarze, kamienna ikonka, głowice buław, szpila kościana z główką w kształcie orła, ślady tresury niedźwiedzi, ozdoby, przypadkowe znalezisko zdobionego [[Kiścień|kiścienia]], poświadcza niepoślednie znaczenie grodu jako centrum Grodów Czerwieńskich<ref>Józef Kuśnierz, Zamojski Kwartalnik Kulturalny Nr 1-2 (74-75) 2003, s. 26-34.</ref>.
== Historia ==
W 981 Czerwień (wraz z innymi zachodniosłowiańskimi grodami) został zdobyty przez [[Włodzimierz I Wielki|Włodzimierza I]] podczas wyprawy na terytorium [[Lędzianie|Lachów]] (Polaków). [[Latopis]]y ruskie wymieniają gród kilkunastokrotnie, natomiast jednostkę terytorialną, której był on stolicą nazywają zamiennie raz ziemią czerwieńską (wzmianka z 1225 roku) i kilkakrotnie Grodami Czerwieńskimi (wzmianki z lat 1018, 1031, 1288).
Linia 11 ⟶ 15:
Sam Czerwień jako gród wymieniony został w latopisach pod datami: 981 (tu jako gród „lacki”, czyli pierwotnie zachodniosłowiański), 1099, 1121, 1157, 1163, 1171, 1205, 1221, 1225, 1232, 1236, 1240, 1266, 1288 i 1289. Dzięki temu lokalizacja grodu (przynajmniej w świetle źródeł) nie pozostawia wątpliwości. Czerwień pojawia się bowiem w kronikach ruskich zawsze w kontekście walk i wydarzeń mających miejsce wokół [[Włodzimierz Wołyński|Włodzimierza Wołyńskiego]], [[Bełz]]a, [[Chełm]]a, [[Sąsiadka|Sąsiadki]] oraz [[Uchanie|Uchań]].
W XI, XII i XIII w. warownia Czerwień była w rękach książąt włodzimierskich ([[Księstwo halicko-wołyńskie|Księstwo Halicko-Wołyńskie]]). Największy jego rozwój przypada na przełom XII i XIII w. W 1240 Czerwień został zniszczony przez Tatarów i następnie odbudowany<ref>Jan Buraczyński, Roztocze – dzieje osadnictwa, Lublin 2008, s. 47.</ref>. Kres istnienia grodu nastąpił w wyniku kolejnego najazdu tatarskiego po 1289, kiedy Czerwień zniknął z powierzchni ziemi. Pamięć o grodzie zanikła na wiele stuleci, a jego funkcję przejął [[Bełz]]{{Fakt}}. Dlatego w miejsce starych nazw jak ziemia czerwieńska i Grody Czerwieńskie pojawiło się pojęcie księstwa bełskiego lub ziemi bełskiej w 1462 przekształconej w [[Województwo bełskie|województwo]].
W XIV w. terytorium Grodów Czerwieńskich (ówczesna [[Ruś Czerwona]] pozostająca pod kontrolą chanatu tatarskiego) zostało włączone powtórnie przez [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]] w skład państwa polskiego.
== Zobacz też: ==
* [[Grody Czerwieńskie]]
== Etymologia ==
| |||