Biota wschodnia: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Takson infobox}}
Kenraiz (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne
Linia 18:
|gatunek = biota wschodnia
|nazwa łacińska = Platycladus orientalis
|autor = (L.) Franco
|cytat = Portugaliae Acta Biol., Sér. B, Sist., Julio Henriques: 33 (1949)<ref name="powo">{{Cytuj stronę | url = http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:677124-1 | tytuł = Platycladus orientalis (L.) Franco | praca = Plants of the World online | opublikowany = Royal Botanic Gardens, Kew | data dostępu = 2021-04-07}}</ref>
|cytat =
|synonimy =
* ''Biota chengii'' (Bordères & Gaussen) Bordères & Gaussen
* ''Biota coraeana'' Siebold ex Gordon
* ''Biota dumosa'' Carrière
* ''Biota elegantissima'' Beissn.
* ''Biota ericoides'' Carrière
* ''Biota excelsa'' Gordon
* ''Biota falcata'' (Veitch) Hogg
* ''Biota fortunei'' Carrière
* ''Biota freneloides'' Rollison
* ''Biota funiculata'' Gordon
* ''Biota glauca'' Carrière
* ''Biota gracilifolia'' Knight
* ''Biota intermedia'' Gordon & Glend.
* ''Biota japonica'' Siebold ex Gordon & Glend.
* ''Biota meldensis'' P.Lawson ex Gordon & Glend.
* ''Biota nepalensis'' Endl. ex Gordon & Glend.
* ''Biota orientalis'' (L.) Endl.
* ''Biota pyramidalis'' Carrière
* ''Biota semperaurescens'' (Lemoine ex Gordon) Beissn.
* ''Biota stricta'' (Spach) Lindl. & Gordon
* ''Biota tatarica'' Lindl. & Gordon
* ''Biota variegata'' Gordon & Glend.
* ''Biota wareana'' Gordon
* ''Biota zuccarinii'' Siebold ex Carrière
* ''Chamaecyparis decussata'' Carrière
* ''Chamaecyparis glauca'' Carrière
* ''Cupressus filiformis'' Beissn.
* ''Cupressus thuja'' O.Targ.Tozz.
* ''Juniperus ericoides'' Carrière
* ''Platycladus chengii'' (Bordères & Gaussen) A.V.Bobrov
* ''Platycladus orientalis'' subsp. ''chengii'' (Bordères & Gaussen) Silba
* ''Platycladus orientalis'' f. ''pendula'' Q.Q.Liu & H.Y.Ye
* ''Platycladus stricta'' Spach
* ''Retinispora decurvata'' Carrière
* ''Retinispora decussata'' Gordon
* ''Retinispora ericoides'' Zucc. ex Gordon
* ''Retinispora flavescens'' Beissn.
* ''Retinispora glauca'' Mast.
* ''Retinispora juniperoides'' Carrière
* ''Retinispora recurvata'' Mast.
* ''Retinispora rigida'' Carrière
* ''Thuja acuta'' Moench
* ''Thuja antarctica'' Gordon
* ''Thuja argentea'' Carrière
* ''Thuja aurea'' Carrière
* ''Thuja australis'' Ten.
* ''Thuja chengii'' Bordères & Gaussen
* ''Thuja decora'' Salisb.
* ''Thuja dumosa'' Gordon
* ''Thuja elegantissima'' Gordon
* ''Thuja ericoides'' Carrière
* ''Thuja expansa'' Laws. ex K.Koch
* ''Thuja falcata'' Veitch
* ''Thuja filiformis'' Lodd. ex Lindl.
* ''Thuja fortunei'' Carrière
* ''Thuja funiculata'' Gordon
* ''Thuja glauca'' Carrière
* ''Thuja gracilifolia'' Knight ex Parl.
* ''Thuja hybrida'' Carrière
* ''Thuja intermedia'' Gordon
* ''Thuja meldensis'' Quetier
* ''Thuja minor'' Paul ex Gordon
* ''Thuja monstrosa'' Gordon
* ''Thuja orientalis'' L.
* ''BiotaThuja orientalis'' Endlvar. ''mexicana'' Dummer
* ''Thuja pyramidalis'' Ten.
* ''Thuja semperaurescens'' K.Koch
* ''Thuja stricta'' Gordon
* ''Thuja tatarica'' Lodd. ex G.Don
* ''Widdringtonia glauca'' (Carrière) Carrière<ref name=powo/>
|IUCN id = 31305
|status IUCN = NT
|wikispecies = Platycladus orientalis
|commons = ThujaCategory:Platycladus orientalis
}}
'''Biota wschodnia, platykladus wschodni''' dawniej '''żywotnik wschodni''' (''Platycladus orientalis'' ([[L.]]) ''Franco'') – gatunek rośliny iglastej należący do rodziny [[cyprysowate|cyprysowatych]]. Jedyny żyjący przedstawiciel rodzaju '''biota''' (rodzaj obejmuje także kopalne, [[Miocen|mioceńskie]] gatunki ''[[Platycladus yunnanensis]]''<ref>{{Cytuj pismo |autor=Jing-Yu Wu, Su-Ting Ding, Qi-Jia Li, Zhen-Rui Zhao i Bai-Nian Sun |tytuł=First Occurrence of ''Platycladus'' from the Upper Miocene of Southwest China and Its Phytogeographic Implications |czasopismo=PLoS ONE |oznaczenie=9(12): e115141 |rok=2014 |doi=10.1371/journal.pone.0115141 |język=en}}</ref> i ''[[Platycladus preorientalis]]''<ref>{{Cytuj pismo |autor=Wenlong He, Liang Xiao, Xiangchuan Li i Shuangxing Guo |tytuł=An ancient example of ''Platycladus'' (Cupressceae) from the early Miocene of northern China: origin and biogeographical implications |czasopismo=Historical Biology: An International Journal of Paleobiology |wolumin= |wydanie= |strony= |rok=w druku |doi=10.1080/08912963.2017.1339038 |język=en}}</ref>). Występuje w [[Korea|Korei]], na północnych obszarach [[MandżuriaChiny|MandżuriiChin]] orazi na północnych obszarach [[ChinyRosyjski Daleki Wschód|ChinRosyjskim Dalekim Wschodzie]]<ref name=powo/><ref name=philips>{{cytuj książkę|autor=Roger Philips, Martyn Rix|tytuł=The Botanical Garden. UprawianyVol. 1. Trees and shrubs |wydawca=Macmillan |miejsce=London |data=2002 |strony=33 |isbn=0333730038}}</ref>. Od dawna uprawiany w [[Japonia|Japonii]] i Chinach, także rośnie zdziczały na obszarach poza naturalnym zasięgiem<ref name=philips/>. Uprawiany jest także w Europie, głównie w rejonie Morza Czarnego i Śródziemnego.
 
== Morfologia ==
[[Plik:Platycladus orientalis Simatai.jpg|thumb|250px|Biota wschodnia w środowisku naturalnym]]
; Pokrój : Wolno rosnące (po 50 latach osiąga do 10 m), niewielkie [[drzewo|drzewa]] (maksymalnie do 20 m w naturze) lub duże [[krzew]]y o regularnym, jajowatymzwartym pokroju. Osiągaza 8-10młodu mi wysokości,bardziej rozłożystej koronie u starszych okazów<ref name=philips/>. najczęściejZwykle wytwarza kilka pni.
; [[pęd (botanika)|Pędy]] : Skierowane ku górze, o wachlarzowatych rozgałęzieniach gęsto ustawionych w jednej płaszczyźnie, podobnie zabarwionych z obu stron<ref name=philips/>.
; [[Liść|Liście]] : Łuskowate, jednakowe po obu stronach, soczysto zielone, wąskie, długości 2-4 mm, przylegające do pędów, nakrzyżległe<ref name=philips/>. Są delikatniejsze i drobniejsze niż u przedstawicieli [[żywotnik]]a. Zimą często brunatnieją.
; [[Szyszka|Szyszki]] : Męskie drobne, do 3 mm długości, powstają na szczytach gałązek. Młode szyszki żeńskie są zielone do niebieskawych, mięsiste. Osiągają 15-do 25 mm długości<ref name=philips/>. Dojrzewają po 8 miesiącach od zapylenia, brązowiejąi wówczas drewnieją. Łuski grube, rogowato zgięte, najczęściej jest ich 6-128<ref name=philips/>. [[Nasiono|Nasiona]] długości 45-67 mm, bez skrzydełek<ref name=philips/>.
 
; Roślina trująca : Zawiera trujące tujony.Zewnętrznie działa drażniąco na skórę; wewnętrznie wywołuje drgawki i degeneracyjne zmiany w wątrobie i nerkach,krwawienia ze śluzówki żołądka.
== Właściwości chemiczne ==
;Rośliny Roślinatego trującagatunku : Zawierazawierają trujące tujony. Zewnętrznie działadziałają one drażniąco na skórę; wewnętrzniespożyte wywołujewywołują drgawki i degeneracyjne zmiany w wątrobie i nerkach, krwawienia ze śluzówki żołądka{{fakt}}.
 
== Systematyka ==
Linia 42 ⟶ 112:
 
== Zastosowanie ==
* '''[[Rośliny ozdobne|Roślina ozdobna]]''': w Chinach drzewo święte, sadzone często na cmentarzach<ref name=philips/>. Poza tym gatunek sadzony jest w ogrodach, pojedynczo, w niewielkich grupach lub na żywopłoty. Szczególnie cenione są wolno rosnące, kolorowe odmiany (np. ''' 'Aurea Nana' ''' - żółto igielna), jedna z najbardziej znanych polskich odmian tego gatunku to odmiana ''' 'Justyna' ''' - zielone igły.
 
== Uprawa ==
; Wymagania: Preferuje dobrze nasłonecznione, ciepłe i osłonięte miejsca o dużej wilgotności powietrza. Wytrzymały na [[susza|suszę]]. Dobrze rośnie na glebach wilgotnych, zasobnych w [[wapń]]. Wymaga stanowisk osłoniętych od wiatru. Odczyn gleby najlepiej lekko kwaśny. W chłodniejszych rejonach kraju może przemarzać na zimę, dlatego młodsze rośliny należy zabezpieczać na zimę. [[Strefa mrozoodporności]] 6B.<ref>{{cytuj stronę |url=http://rosliny.urzadzamy.pl/baza-roslin/iglaki/biota-wschodnia-smolinpbr-zywotnik-wschodni-smolinpbr,9_753/ | tytuł=Biota wschodnia | data dostępu=2013-26-04 | autor = Agnieszka Mike-Jeziorska | rok=2013 | język=pl}}</ref>.
; Sposób uprawy: RozmnażanyRośliny jesttego gatunku rozmnażane są z nasion lub sadzonek, które należy pobierać z 'piętką'. Nasiona zbiera się w październiku i listopadzie, wysiewa w kwietniu, po uprzedniej 3-4 tygodniowej [[stratyfikacja nasion|stratyfikacji]]. Przez zimę siewki należy starannie chronić przed mrozem. Rozmnażanie przez sadzonkowanie stosowane jest przy rozmnażaniu wyselekcjonowanych odmian, w celu zachowania ich cech odmianowych.
 
== Przypisy ==