Moai: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian Znaczniki: Wycofane usuwanie dużej ilości tekstu (filtr nadużyć) |
Anulowanie wersji 63000503 autorstwa 31.42.10.236 (dyskusja) – eksperyment edycyjny Znacznik: Anulowanie edycji |
||
Linia 1:
[[Plik:Moai Rano raraku.jpg|thumb|Moai w [[Rano Raraku]]]]
[[Plik:Ahu Tahai.jpg|thumb|Moai w [[Ahu Tahai]], posąg ma koralowe oczy i [[pukao]]]]
[[Plik:Wyspa Wielkanocna - Ahu a Kivi.jpg|thumb|Rzeźby moai w parku [[Ahu Akivi]]]]
'''Moai''' – rodzaj [[posąg]]ów wykonanych przez mieszkańców [[Wyspa Wielkanocna|Wyspy Wielkanocnej]] z [[tuf wulkaniczny|tufu wulkanicznego]]. Rzeźby są monolityczne. Niektóre ważą ponad 18 ton i mają ponad 6 metrów wysokości. Największy z moai – tak zwany ''Paro'' miał około 10 metrów wysokości i ważył 75 ton<ref>{{cytuj|url=http://www.newscientist.com/article/mg19125621.100.html|czasopismo=New Scientist|data=29 lipca 2006|s=30–34}}</ref>. Znaleziono niedokończoną figurę o wysokości 21 metrów i wadze około 270 ton.
Mniej niż 1/5 posągów, które zostały przemieszczone na miejsca obrzędów, miała na początku ''[[pukao]]'', czyli specjalne [[Polinezja|polinezyjskie]] czerwone koki (też wykonane z tufu), przypominające kapelusze<ref>{{cytuj|autor=M. Jamkowski|tytuł=Rapa Nui. Wyspa kolosów|czasopismo=National Geographic Traveler|numer=2 (25)|data=kwiecień-maj 2009}}</ref>. Około 95% z 887 znanych moai zostało wyrzeźbionych ze skał wulkanicznych w kamieniołomie [[Rano Raraku]], gdzie nadal jest 394 moai. Kamieniołom Rano Raraku z niewiadomych powodów został nagle opuszczony, a rzeźbiarze pozostawili wiele niedokończonych posągów. Figury wyrzeźbione w tym kamieniołomie były później prawdopodobnie toczone na balach na miejsce przeznaczenia i stawiane do pionu za pomocą lin. Intensywna eksploatacja wyspy przez mieszkańców i zużywanie dużych ilości drewna do transportu moai mogły się przyczynić do całkowitego ogołocenia wyspy z drzew.{{fakt}}
Jest również koncepcja, że moai były transportowane w pozycji pionowej, dzięki wykorzystaniu specyficznego kształtu i umiejscowieniu środka ciężkości. Do takiego transportu wystarczą tylko liny i niepotrzebne jest drewno.
Istnieje wiele hipotez dotyczących twórców moai. Według najpopularniejszej byli nimi [[Polinezyjczycy|polinezyjscy]] osadnicy z około 1000–1100 roku naszej ery. Jednak najbliższa wyspa [[Pitcairn (wyspa)|Pitcairn]] jest oddalona o 2078 km, a płynąc od zachodu ku wyspie, napotyka się silne [[Prąd morski|prądy morskie]], przez co teoria ta ma wielu krytyków. [[Norwegia|Norweski]] podróżnik [[Thor Heyerdahl]] spekulował, że Wyspę Wielkanocną zasiedlono z [[Ameryka Południowa|Ameryki Południowej]], przywożąc umiejętności kamieniarskie. Teorii tej nie udało się potwierdzić.
W połowie XIX wieku większość moai została przewrócona, przypuszczalnie w trakcie walk pomiędzy bliżej nieokreślonymi grupami. Współcześnie około 50 moai z powrotem osadzono na ich dawnych miejscach.{{fakt}}
Ocalali mieszkańcy wyspy, których spotkali pierwsi Europejczycy, zachowali legendę o wodzu plemienia [[Hotu Matuʻa]], który opuścił swoją ojczyznę w poszukiwaniu nowego domu. Kiedy zmarł, wyspa została podzielona pomiędzy sześciu jego synów, a następnie ich spadkobierców. Wyspiarze wierzyli, że stawiane posągi są zdolne do przechwytywania ''[[Mana (religia polinezyjska)|many]]'' (nadnaturalnych mocy) wodza; to z kolei miało prowadzić do obfitych deszczów i lepszych zbiorów.
== Zobacz też ==
{{Commonscat|Moai}}
| |||