Wikipedia

Jakub Sprawiedliwy: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Eh, Jakub Sprawiedliwy niczego nie zakładał. Był głową pierwotnej gminy chrześcijańskiej w Jerozolimie. Usunięto kategorię "Założyciele religii" za pomocą HotCat
Znacznik: Ręczne wycofanie zmian
Nie podano opisu zmian
Linia 3:
|rodzaj = Święty
|imię = Jakub Sprawiedliwy
|imię oryginalne = {{k|he|יַעֲקֹב‎}}
|tytuły = brat [[Jezus Chrystus|Pański]]<br />równy [[apostoł]]om<br />[[Męczennicy wczesnochrześcijańscy|męczennik]]
|grafika = Saint James the Just.jpg
|podpis grafiki =
|data urodzenia = ok. 20≈20 p.n.e.<ref name="kosciol" />–po 1lub ≈1 n.e.<ref name="heiligen"/>
|miejsce urodzenia = [[Nazaret]]<ref name="deon"/>
|data śmierci = ok. ≈[[62]]
|miejsce śmierci = [[Jerozolima]]<ref name="heiligen"/>
|kościół = [[Kościół katolicki]], [[Cerkiew prawosławna|prawosławny]], [[Apostolski Kościół Ormiański|ormiański]], [[Koptyjski Kościół Ortodoksyjny|koptyjski]], [[Etiopski Kościół Ortodoksyjny|etiopski]] i [[Syryjski Kościół Ortodoksyjny|syryjski]]<ref name="heiligen"/>
|kościół = [[kościoły chrześcijańskie]]
|data beatyfikacji =
|miejsce beatyfikacji =
Linia 18:
|miejsce kanonizacji =
|kanonizujący =
|wspomnienie = 23 października <small>(ewang.)</small>,<br />3 lub 6 maja <small>(kat.)</small>,<br />4/17 stycznia,<br />23 października/5 listopada,<br />niedziela po ''Bożym Narodzeniu'' <small>(praw.)</small>,<br/>23 października <small>(ewang.)</small>
|atrybuty = książka na piersi i, drążek foluszniczy<ref name="kosciol" />
|patron = kapeluszników, kramarzy, sklepikarzy, paszteciarzy, foluszników, grabarzy i, cukierników
|miejsce kultu =
|faksymile =
Linia 28:
|wikicytaty =
}}
'''Jakub Sprawiedliwy''' ({{w języku|he|יַעֲקֹב‎}}, [[Język{{w cerkiewnosłowiańskijęzyku|cs.]]cu|Апостол ''Apostołот 70-ти IakowИа́ков, bratбрат GospodieńГосподень по плоти}}<ref name="azb">{{Cytuj |url=https://azbyka.ru/days/sv-iakov-brat-gospoden-po-ploti płoti''|tytuł=Апостол от 70-ти Иа́ков, брат Господень по плоти |język=ru |opublikowany=Православный Церковный календарь}}</ref><ref name="cerkiew">{{Cytuj stronę |url = http://www.cerkiew.pl/index.php?id=swieci&tx_orthcal&#x005B;sw_id&#x005D;=358&cHash=c0afd2cf09 |tytuł = ap. Jakub, brat Pański |autor = Jarosław Charkiewicz |opublikowany = Serwis Cerkiew.pl |data dostępu = 2013-11-02}}</ref>; (zm. ok. &nbsp;62) – brat (rodzony, przyrodni, stryjeczny lub cioteczny; żadna z identyfikacji nie jest pewna) [[Jezus Chrystus|Jezusa Chrystusa]], najważniejszy z tzw. ''braci Pańskich'', stojący na czele [[Patriarchat jerozolimski|Kościoła]] w [[Jerozolima|Jerozolimie]] (w [[Tradycja|tradycji]] uważany za pierwszego jej biskupa)<ref name="kosciol" />, [[Męczennicy wczesnochrześcijańscy|męczennik chrześcijańskiwczesnochrześcijański]], [[Święci i błogosławieni Kościoła katolickiego|święty Kościoła katolickiego]], [[Święci prawosławni|prawosławnego]] i wielu innych.
 
Jest czasem identyfikowany z [[Jakub Mniejszy Apostoł|Jakubem Mniejszym, synem Alfeusza]], należącym do grona [[Apostoł|Dwunastu Apostołów]], będąc często nazywany również ''Mniejszym'' lub ''Małym''<ref>{{Biblia |księga = Mk |rozdział = 15 |wersety = 40}}</ref>, prawdopodobnie ze względu na niski wzrost<ref name="deon">{{Cytuj stronę |url = http://www.deon.pl/imieniny/imie,1492,jakuba.html |tytuł = Jakub, brat Pański |opublikowany = [[Deon.pl]] |data dostępu = 2013-11-02}}</ref><ref>{{Biblia |księga = Mk |rozdział = 15 |wersety = 40}}</ref>. Jako krewny Jezusa, nie od razu uwierzył w jego misję, stało się to po [[Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa|zmartwychwstaniu]]. Choć nie był jednym z Dwunastu, jest uznawany za apostoła z racji pozycji zajmowanej w Kościele w Jerozolimie. Uważa się go za autora [[List Jakuba|Listu św. Jakuba]]; wiązany przez niektórychczęść uczonych z tzw. &nbsp;[[Ossuarium Jakuba]].
 
== Życiorys ==
JestJakub jest wymieniony 15 razy w Nowym Testamencie: {{BibliaT||Mt |13,|55}}; {{BibliaT||Mt|27,|56}}; Mk6,{{BibliaT||Mk|6|3}}; {{BibliaT||Mk|15,|40}}; {{BibliaT||Mk|16,|1}}; {{BibliaT||Łk |24,|10}}; {{BibliaT||Dz |12,|17}}; {{BibliaT||15,|13}}; {{BibliaT||21,|18}}; {{BibliaT|1 |Kor |15,|7}}; {{BibliaT||Ga |1,|19}}; {{BibliaT||Ga|2,|9}}; {{BibliaT||Ga|2,|12}}; {{BibliaT||Jk |1,|1}}; {{BibliaT||Jud |1,|1}}.
Według Euzebiuza z Cezarei, Jakub był synem Kleofasa i Marii<ref>{{Cytuj |tytuł = Czy Jezus miał braci? - Jezus - Adonai.pl |data dostępu = 2016-12-08 |opublikowany = adonai.pl |url = http://adonai.pl/jezus/?id=144}}</ref>, a zarazem krewnym Jezusa – stąd zaliczany do grona „braci Pańskich” (Mt 13,55; 27,56; Mk 6,3; 15,40; 16,1; Łk 24,10; Ga 1,19). Jego braćmi rodzonymi byli Józef, Juda i Szymon (Mt 13,55; 27,56; Mk 6,3; 15,40; Jud 1). Jeżeli przyjąć bardziej prawdopodobną interpretację, nie jest on tożsamy z [[Jakub Mniejszy Apostoł|Jakubem synem Alfeusza]], jednym z Dwunastu<ref group="uwaga">[[Hugolin Langkammer|H. Langkammer OFM]] w swoim ''Słowniku biblijnym'', idzie za innymi, przyznając Jakubowi synowi Kleofasa autorstwo Listu, ale przydomek ''Jakub młodszy'' przydzielił Jakubowi, synowi Alfeusza, s. 74.</ref>. Kalendarz katolicki i ikonografia tradycyjnie łączą te dwie postacie. Nie ma jednak dostatecznie pewnej podstawy do tego utożsamienia, ze względu np. na kwestię synostwa: nie ma możliwości dowiedzenia, że Alfeusz i Kleofas są jedną i tą samą osobą<ref name=REL>{{Cytuj książkę |rozdział = Jakub zw. Mniejszym, Jakub Młodszy |tytuł = Religia. Encyklopedia PWN |tom = 5 |strony = 129}}</ref>. Siostra [[Maria z Nazaretu|Marii z Nazaretu]], matki Jezusa czyli ''Maria, żona Kleofasa'' spod krzyża (por. J 19,25) wydaje się być tą samą osobą co Maria z [[Marek Ewangelista|Markowej]] listy kobiet stojących niedaleko krzyża, a następnie idących do grobu Pańskiego o świcie zmartwychwstania: ''Maria, matka Jakuba Mniejszego'' – jej mężem a więc i ojcem jej syna był Kleofas (por. Mk 15,40 i 16,1). Zaś Jakub z listy dwunastu jest synem Alfeusza, por. Mk 3,18<ref name = PCB>{{Cytuj książkę |autor = P. Cz. Bosak OP |tytuł = Postacie Nowego Testamentu. Słownik-Konkordancja |rozdział = Jakub Młodszy |strony = 194–197}}</ref>.▼
 
▲Według Euzebiuza z Cezarei, Jakub był synem Kleofasa i Marii<ref>{{Cytuj |tytuł = Czy Jezus miał braci? - Jezus - Adonai.pl |data dostępu = 2016-12-08 |opublikowany = adonai.pl |url = http://adonai.pl/jezus/?id=144}}</ref>, a zarazem krewnym Jezusa – stąd zaliczany do grona „braci Pańskich” ({{BibliaT||Mt |13,|55}}; {{BibliaT||Mt|27,|56}}; {{BibliaT||Mk |6,|3}}; {{BibliaT||Mk|15,|40}}; {{BibliaT||Mk|16,|1}}; {{BibliaT||Łk |24,|10}}; {{BibliaT||Ga |1,|19}}). Jego braćmi rodzonymi byli Józef, Juda i Szymon ({{BibliaT||Mt |13,|55}}; {{BibliaT||Mt|27,|56}}; {{BibliaT||Mk |6,|3}}; {{BibliaT||Mk|15,|40}}; {{BibliaT||Jud |1|1}}). Jeżeli przyjąć bardziej prawdopodobną interpretację, nie jest on tożsamy z [[Jakub Mniejszy Apostoł|Jakubem synem Alfeusza]], jednym z Dwunastu<ref group="uwaga">[[Hugolin Langkammer|H. Langkammer OFM]] w swoim ''Słowniku biblijnym'', idzie za innymi, przyznając Jakubowi synowi Kleofasa autorstwo Listu, ale przydomek ''Jakub młodszy'' przydzielił Jakubowi, synowi Alfeusza, s. 74.</ref>. Kalendarz katolicki i ikonografia tradycyjnie łączą te dwie postacie. Nie ma jednak dostatecznie pewnej podstawy do tego utożsamienia, ze względu np. na kwestię synostwa: nie ma możliwości dowiedzenia, że Alfeusz i Kleofas są jedną i tą samą osobą<ref name=REL>{{Cytuj książkę |rozdział = Jakub zw. Mniejszym, Jakub Młodszy |tytuł = Religia. Encyklopedia PWN |tom = 5 |strony = 129}}</ref>. SiostraDomniemana siostra [[Maria z Nazaretu|Marii z Nazaretu]], matki Jezusa czyli ''[[Maria, żona Kleofasa''Kleofasowa]] spod krzyża (por. J 19,25) wydaje się{{według kogo}} być tą samą osobą co Maria z [[Marek Ewangelista|Markowej]] listy kobiet stojących niedaleko krzyża, a następnie idących do grobu Pańskiego o świcie zmartwychwstania: ''Maria, matka Jakuba Mniejszego'' – jej mężem a więc i ojcem jej syna był Kleofas (por. Mk 15,40 i 16,1). ZaśNatomiast Jakub z listy dwunastu jestbył synem Alfeusza, por. <ref>{{Biblia|księga=Mk |rozdział=3,|wersety=18}}</ref><ref name = PCB>{{Cytuj książkę |autor = P. Cz. Bosak OP |tytuł = Postacie Nowego Testamentu. Słownik-Konkordancja |rozdział = Jakub Młodszy |strony = 194–197}}</ref>.
Gdy Jezus wybrał Dwunastu Apostołów, zaraz po tym wydarzeniu jego bliscy interweniowali, by uchronić Jezusa od tego, co rodzina uważała za odejście od zmysłów. Jakub mógł być wśród tych, którzy przyszli ratować swego brata:▼
 
▲Gdy Jezus wybrał Dwunastu Apostołów, zaraz po tym wydarzeniu jego bliscy interweniowali, by uchronić Jezusa od tego, co rodzina uważała za odejście od zmysłówszaleństwo. Jakub mógł być wśród tych, którzy przyszli ratować swego brata:
{{Cytat
|treść = Potem przyszedł do domu, a tłum znów się zbierał, tak, że nawet posilić się nie mogli. Gdy to posłyszeli Jego bliscy, wybrali się, żeby Go powstrzymać. Mówiono bowiem: Odszedł od zmysłów. (...) Tymczasem nadeszła Jego Matka i bracia i stojąc na dworze, posłali po Niego, aby Go przywołać. Właśnie tłum ludzi siedział wokół Niego, gdy Mu powiedzieli: Oto Twoja Matka i bracia na dworze pytają się o Ciebie. Odpowiedział im: Któż jest moją matką i /którzy/ są braćmi? I spoglądając na siedzących dokoła Niego rzekł: Oto moja matka i moi bracia. Bo kto pełni wolę Bożą, ten Mi jest bratem, siostrą i matką (.|autor=|źródło=Mk 3,20–21 orazi 31–35).
}}
[[Mateusz Ewangelista]] wylicza braci Jezusa:
{{Cytat
|treść = Czyż nie jest On synem cieśli? Czy Jego Matce nie jest na imię MariamMaria, a Jego braciom '''Jakub''', Józef, Szymon i [[Juda Tadeusz Apostoł|Juda]]? Także Jego siostry czy nie żyją wszystkie u nas? Skądże więc ma to wszystko? (|autor=|źródło=Mt 13,55–56)
}}
 
Spośród czterech wymienionych, Jakub i Juda są autorami listów, które weszły w skład Nowego Testamentu; postaci tych nie należy łączyć z apostołami o tych samych imionach, gdyż z Ewangelii wynika, że za życia Jezusa bracia Pańscy nie wierzyli w niego. Jedna z kobiet patrzących się na Ukrzyżowanego w Mk 15,40 wymieniona jest jako ''Maria, matka Jakuba młodszego i Józefa''. Jest ona wymieniana także po zmartwychwstaniu, również razem z Marią Magdaleną i Salome, jako ''Maria /matka/ Jakuba'' (Mk 16,1). [[Jan Ewangelista]] nazywa stojącą pod krzyżem Marię ''siostrą matki Jezusa i żoną Kleofasa'' (J 19,25). Według [[Święty Hegezyp|biskupa Hegezypa]], który jest wczesnym świadkiem z Jerozolimy sprzed roku 185 r., Kleofas był bratem [[Józef z Nazaretu|Józefa]], męża matki Jezusa. Biskup ten napisał, że Szymon był synem Kleofasa, brata św. Józefa. Wśród późniejszych [[Ojcowie Kościoła|ojców Kościoła]] panowała opinia, że ''bracia Pańscy'' byli synami św. Józefa z pierwszego małżeństwa. W przeważającej tradycji chrześcijańskiej, wymienieni w Mt 13,55–56 bracia i siostry Jezusa, byli więc braćmi i siostrami nie rodzonymi, lecz ciotecznymi lub stryjecznymi. Zwłaszcza że termin ''brat'' w językach [[Ludy semickie|semickich]] mógł oznaczać różnych krewnych, nie ma tam osobnego słowa na oznaczenie ''kuzynów''. Gdyby czterej wymienieni ''bracia Pańscy'' byli synami rodzonymi Marii z Nazaretu, zapewne Jezus na krzyżu nie powierzyłby swej Matki opiece swego [[Jan Ewangelista|umiłowanego ucznia Jana]]: ''Oto matka Twoja'' (J 19,27)<ref name=REL2>{{Cytuj książkę |rozdział = Bracia Pańscy |tytuł = Religia. Encyklopedia PWN |tom = 2 |strony = 255}}</ref>.
 
Niektórzy autorzy [[Judaizmjudaizm|żydowscy]] oraz teolodzy z kręgu [[Chrześcijaństwochrześcijaństwo liberalne|liberalnych protestantów liberalnych]] interpretują ten fragment jako mówiący o braciach rodzonych Jezusa<ref name=REL2/>.
 
Wtedy, gdy Jan Ewangelista mówi o niewierze braci Jezusa, jednym z nich mógł być Jakub Młodszy:
Linia 61 ⟶ 62:
}}
 
Powtarza to [[Euzebiusz z Cezarei]]. Z powołaniem się na ''Pamiętniki'' (''{{grc|Υπομνήματα''}}) Hegezypa oraz ''Zarysy'' (''{{grc|Ὑποτυπώσεις''}}) [[Klemens Aleksandryjski|Klemensa z Aleksandrii]] dodaje, że Jakub modlił się za swych oprawców, zginąć miał zaś strącony z wieży świątyni jerozolimskiej, ukamienowany, a następnie dobity pałką bądź drągiem<ref>''Historia Kościelna'' 2, 23;
[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=2.23&fromdoc=Perseus%3Atext%3A2008.01.0640 tekst gr.]
[https://www.preteristarchive.com/0325_eusebius_the-martyrdom-of-james-who-was-called-the-brother-of-the-lord/ przekład ang.]</ref>.
Linia 83 ⟶ 84:
Poczynając od XIII wieku na Zachodzie, dla odróżnienia od innych apostołów, dodano mu drążek [[folusznik]]a<ref name="kosciol"/>. Poza tym w sztuce zachodniej jego [[Atrybuty świętych|atrybutami]] są: halabarda, kamienie, korona w rękach i torba podróżna<ref name="cerkiew"/>.
 
Na [[ikona]]ch święty dosyć często przedstawiany jest wraz ze sprawiedliwymz Józefem Sprawiedliwym i [[Dawid (król Izraela)|św. królem Dawidem]]<ref name="cerkiew"/>.
 
== Zobacz też ==
* [[genealogia Jezusa]]
* [[Męczennicy wczesnochrześcijańscy]]
* [[Kult świętychjudeochrześcijanie]]
* [[Wstawiennictwo świętych]]
 
== Uwagi ==
Linia 112:
{{SORTUJ:Jakub Sprawiedliwy}}
[[Kategoria:Apostołowie]]
[[Kategoria:Jezus Chrystus|Jakub, Brat Pański]]
[[Kategoria:Postacie Nowego Testamentu]]
[[Kategoria:Święci katoliccy]]
Linia 118 ⟶ 119:
[[Kategoria:Straceni przez ukamienowanie]]
[[Kategoria:Nieznana data urodzenia]]
[[Kategoria:Zmarli w I wieku62]]
[[Kategoria:Biskupi i patriarchowie Jerozolimy w czasach jedności chrześcijan]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Jakub_Sprawiedliwy”