Konkatedra św. Jana Chrzciciela w Kamieniu Pomorskim: Różnice pomiędzy wersjami

W latach 1972–1992 świątynia pełniła funkcję [[konkatedra|konkatedry]] diecezji szczecińsko-kamieńskiej. Obecnie{{kiedy}} jest konkatedrą archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej.

1 września 2005 roku konkatedra oraz sąsiadujący z nią zespół budynków [[rozporządzenie]]m [[Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej|Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej]] zostały uznane za [[pomnik historii]]<ref>{{Cytuj |url=http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20051671401 |tytuł=Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 sierpnia 2005 r. w sprawie uznania za pomnik historii „Kamień Pomorski – zespół katedralny”<!-- Tytuł| wygenerowany przez bota --> |opublikowany=isap.sejm.gov.pl |język=pl |data dostępu=2017-11-24}}</ref>.

KatedręPo ufundował[[Chrystianizacja|misji chrystianizacyjnej]] [[Otton z Bambergu|św. Ottona z Bambergu]] w 11761124 roku na podgrodziu Kamienia Pomorskiego powstał drewniany kościół św. Jana Chrzciciela {{odn|Pomniki architektury sakralnej...|1991}}. W roku 1176 książę pomorski [[Kazimierz I dymiński|Kazimierz I]] w jego miejscu wcześniejszego drewnianego kościółkaufundował przygrodowegokatedrę. Budowa nowej świątyni związana była z przeniesieniem siedziby biskupów pomorskich z pobliskiego [[Wolin (miasto)|Wolina]]. Kamień miał być ''ludniejszy i bezpieczniejszy''{{odn|Pomniki architektury sakralnej...|1991}}. Decyzja ta została zatwierdzona przez papieża [[Klemens III|Klemensa III]] w roku 1188{{odn|Pomniki architektury sakralnej...|1991}}.

Pierwotnie świątynia była wzniesiona w stylu romańskim na planie [[krzyż łaciński|krzyża łacińskiego]] w układzie bazylikowym{{odn|Pomniki architektury sakralnej...|1991}}. W latach 1180–1210 wzniesiono część [[prezbiterium]]. Około 1250 roku zbudowano [[portal]] w [[transept|transepcie]] południowym z rzeźbionymi [[archiwolta]]mi i [[tympanon]]em przedstawiającym Adorację Baranka. WybudowanoW takżetych [[paradyz]].dwóch Wbudowlach 1308widać nieukończonąstopniowe budowlęprzejście zniszczyłyz [[BrandenburgiaArchitektura romańska|wojskaformy brandenburskieromańskiej]]. Podo wznowieniu[[Architektura_gotycka#Budownictwo_sakralne|wczesnogotyckiej]]{{odn|Pomniki prac,architektury budowęsakralnej...|1991}}. bazylikiDo kontynuowanowschodniej wczęści stylu(chór gotyckim.z Po[[Apsyda 1310(architektura)|apsydą]] roku wzniesionoi [[krużganek|krużgankitransept]]em) podobudowano północnejna stronie,przełomie aXII wi latachXIII 1325–1350wieku nadwiele skrzydłempomieszczeń: wschodnim[[Zakrystia|zakrystię]] katedry(północna dobudowanostrona pomieszczenie gotyckiechóru), w[[kapitularz którym(architektura)|kapitularz]] w(od późniejszychpołudnia), czasach[[kruchta|paradyż]] mieściłosłaniający się katedralnypóźnoromański [[skarbiecportal|portal główny]] (przy ścianie południowej transeptu){{odn|Pomniki architektury sakralnej...|1991}}.

We wnętrzu katedry uwagę zwracają XVII-wieczne [[Organy kamieńskie|barokowe organy]] fundacji księcia [[Ernest Bogusław de Croy|Ernesta Bogusława de Croya]] oraz pochodząca z 1682 roku, bogato zdobiona, barokowa [[ambona (architektura)|ambona]] – dzieło (najprawdopodobniej) Johanna Grundmanna z Frankfurtu i Heinricha Redtela<ref name=":0">{{Cytuj odn|autor = Janina Kochanowska |tytuł = Skarby Katedry w Kamieniu Pomorskim |data = 2004 |isbn = 83-89402-12-2 |miejsce = Szczecin |wydawca = Oficyna In Plus}}</ref>. Na ściankach kosza ambony znajdują się rzeźby czterech ewangelistów i św. Pawła. Balustrada schodów ambony oraz bramka zostały udekorowane obrazami o treści symbolicznej. Na zaplecku ambony umieszczono krucyfiks na tle panoramy [[Jerozolima|Jerozolimy]]. Obok ustawiono dwie [[Kariatyda|kariatydy]] podtrzymujące baldachim ambony ozdobiony medalionami ze scenami ze [[Stary Testament|Starego Testamentu]], aniołkami z symbolami [[Pasja|Męki Pańskiej]] oraz, wieńczącą całość, rzeźbą Jana Chrzciciela<ref>{{Cytuj |tytuł = Kościoły {{!}} Kamień Pomorski Kościół parafialny pw św. Jana Chrzciciela {{!}} Kościół Szczecińsko-kamieński |data dostępu = 2020-11-15 |opublikowany = kuria.pl |url = https://kuria.pl/wspolnoty/koscioly/Kamien-Pomorski-Kosciol-parafialny-pw-sw-Jana-Chrzciciela_361}}</ref>.

Centralne miejsce w prezbiterium zajmuje ołtarz główny – gotycki [[tryptyk]] datowany na koniec XV<ref name=":1">{{Cytuj odn|autor = Roman Kostynowicz |tytuł = Katedra św. Jana Chrzciciela w Kamieniu Pomorskim |data = |inni = Gwido Chmarzyński}}</ref> lub początek XVI<ref name=":0" />{{odn|Kochanowska|2004}} w., przedstawiający: w części centralnej scenę [[Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny|Wniebowzięcia Matki Bożej]], a na skrzydłach męczeństwo św. Jana Chrzciciela i św. Faustyna (wg J. Kochanowskiej: św. Wiktora<ref name=":0" />{{odn|Kochanowska|2004}}). [[Antepedium]] ołtarza głównego stanowią wizerunki czterech ewangelistów pochodzące z kościoła w [[Kozielice (powiat kamieński)|Kozielicach]] (były tam częścią ambony).

Obok ołtarza uwagę zwraca zakratowana wnęka ścienna, średniowieczne [[tabernakulum]] tzw. sakraria. Pod ścianami prezbiterium ustawiono stalle kanoników (rodowód tych siedzisk sięga XIV w., zostały jednak mocno przebudowane w XIX w.)<ref name=":0" />{{odn|Kochanowska|2004}}. Na północnej ścianie prezbiterium umieszczono dwa obrazy Drogi Krzyżowej pochodzące z warsztatu [[Lucas Cranach Starszy|Łukasza Cranacha Starszego]]<ref name=":0" />{{odn|Kochanowska|2004}}. Na bocznych ścianach prezbiterium umieszczono dwie gotyckie rzeźby przedstawiające [[Jan Ewangelista|św. Jana Ewangelistę]] i [[Jan Chrzciciel|św. Jana Chrzciciela]]<ref name=":0" />{{odn|Kochanowska|2004}}. Najprawdopodobniej, rzeźby te były niegdyś częścią ołtarza głównego.

Na sklepieniu prezbiterium znajduje się polichromia datowana na XIII<ref name=":1" />{{odn|Kostynowicz}} lub XIV<ref name=":0" />{{odn|Kochanowska|2004}} w., przedstawiająca scenę [[Ukrzyżowanie Jezusa Chrystusa|Ukrzyżowania]] oraz wić roślinną będącą wyobrażeniem ogrodu rajskiego, z [[Drzewo Życia (religia)|Drzewem Żywota]]<ref name=":1" />{{odn|Kostynowicz}}.

[[Prezbiterium|Chór kapłański]] od transeptu oddziela zdobiona, barokowa krata [[lektorium]] z 1684 roku<ref name=":0" />{{odn|Kochanowska|2004}}. Jej górna, ażurowa część wykonana została przez artystę o inicjałach "B. K." pochodzącego najprawdopodobniej z Gdańska<ref name=":0" />{{odn|Kochanowska|2004}}. Dolną część lektorium wypełniają cztery obrazy Heinricha Redtela przedstawiające sceny ze Starego Testamentu<ref name=":0" />{{odn|Kochanowska|2004}}. Nad lektorium umieszczony jest gotycki krzyż w formie [[Krucyfiks mistyczny|krucyfiksu mistycznego]] datowany na XV<ref name=":1" />{{odn|Kostynowicz}} lub początek XVI<ref name=":0" />{{odn|Kochanowska|2004}} w. W transepcie obok ozdobnej kraty ustawiony jest [[tron]] [[biskupi szczecińsko-kamieńscy|arcybiskupi]] z [[baldachim]]em oraz [[ołtarz]] przy którym odprawiana jest [[liturgia]] w [[zwyczajna forma rytu rzymskiego|zwyczajnej formie rytu rzymskiego]]. W południowym skrzydle transeptu znajduje się siedemnastowieczny ołtarz "[[Ecce homo|Ecce Homo]]", z obrazem ''Chrystusa przed [[Poncjusz Piłat|Piłatem]]'' namalowanym przez Heinricha Redtela według [[sztych (sztuka)|sztychu]] [[Rembrandt]]a<ref name=":0" />{{odn|Kochanowska|2004}}. Ołtarz ten projektowany był jako ołtarz główny katedry i do drugiej wojny światowej znajdował się w prześwicie kraty lektoryjnej. Na przeciwległej do ołtarza ścianie, znajduje się dużych rozmiarów krucyfiks, wykonany ok. 1684 przez Johanna Grundmanna z [[Frankfurt nad Odrą|Frankfurtu nad Odrą]] – twórcę głównych rzeźb kamieńskich organów<ref name=":0" />{{odn|Kochanowska|2004}} .

W przęśle północnym transeptu znajduje się [[baptysterium]] z wczesnogotycką chrzcielnicą (stopa chrzcielnicy jest późniejsza i pochodzi z XIX wieku)<ref name=":0" />{{odn|Kochanowska|2004}}. Chrzcielnicę otacza bogato zdobiona, barokowa krata kurtynowa z 1685 roku wykonana przez artystę o inicjałach "B. K."<ref name=":0" />{{odn|Kochanowska|2004}}.

Przy pierwszym filarze nawy północnej ustawiony jest ołtarz z drugiej połowy XVII w. Niegdyś zawierał on w części centralnej gotycką szafę z figurami [[Dziewictwo Marii z Nazaretu|Najświętszej Maryi Panny]] i innych świętych. Obecnie w to miejsce wmontowana jest kopia [[Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej|obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej]]. Ołtarz pochodzi z [[Kościół św. Mikołaja w Kamieniu Pomorskim|kościoła św. Mikołaja]] w Kamieniu Pomorskim<ref name=":0" />{{odn|Kochanowska|2004}}.

W kaplicy przy nawie południowej umieszczono ołtarz z obrazem Ukrzyżowanego z [[Brzozdowce|Brzozdowiec]], przywieziony do Kamienia Pomorskiego po II wojnie światowej przez polskich wysiedleńców z przedwojennego [[Województwo lwowskie|województwa lwowskiego]]. Obraz został namalowany przez nieznanego artystę w 1746<ref name=":0" />{{odn|Kochanowska|2004}}.

'''=== Dzwony''' ===

•* sygnaturkadzwon Maria, 65-75260 kg, b”cis”, (brakJan informacjiFelczyński, kto odlałPrzemyśl)

•* dzwonduży Mariadzwon, 2601300 kg, cis”,esʼ (JanCarl FelczyńskiVoss, PrzemyślSzczecin)

Katedra jest nekropolią książąt pomorskich z dynastii [[Gryfici|Gryfitów]]. W podziemiach świątyni zostali pochowani: [[Kazimierz I dymiński|Kazimierz I]] (zmarły w 1182), [[Warcisław III]] (zm. 1264), [[Barnim I]] (zm. 1278), [[Barnim II]] (zm. 1295), [[Bogusław III]] (zm. 1309), Małgorzata (zm. 1313), [[Warcisław IV]] (zm. 1326), [[Otton I (książę pomorski)|Otto I]] (zm. 1344), [[Bogusław V]] (zm. 1374), [[Bogusław VIII]] (zm. 1418), Zofia – żona Bogusława VIII (zm. 1448)<ref name=":1" />{{odn|Kostynowicz}}.