Historia Zielonej Góry: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Julo (dyskusja | edycje)
Linia 44:
 
=== Wiek XX ===
Zielona Góra pozostawała we władaniu królów pruskich, a później (także po przegranej przez [[Niemcy]] [[I wojna światowa|I wojnie światowej]], kiedy w 1919/1920 ustalano na nowo [[Prowincje pruskie|granice prowincji]] i zdecydowano, że Zielona Góra należąca wciąż do rejencji legnickiej ma wejść w skład nowo powstałej [[Dolny Śląsk (prowincja)|prowincji dolnośląskiej]]) w rękach rządu niemieckiego. W 1938 podczas kryształowej nocy [[narodowy socjalizm|narodowi socjaliści]] spalili synagogę i zdewastowali kirkut. Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] w Zielonej Górze działał podobóz kobiecy obozu koncentracyjnego [[Groß-Rosen]], 11 obozów pracy przymusowej, 4 oddziały robocze jeńców sowieckichradzieckich, francuskich, polskich i włoskich, stanowiące filię [[Focke-Wulf|obozu w Żarach]]{{r|slownik}} aż do roku 1945, kiedy 14 lutego wkroczyły tu wojska 3 Armii Gwardii [[1 Front Ukraiński|I Frontu Ukraińskiego]] pod dowództwem generała [[Wasilij Gordow|Gordowa]]. W chwili ich wkroczenia w mieście pozostawało tylko 4000 niemieckich mieszkańców miasta, a wśród nich proboszcz parafii św. Jadwigi, Gottwald, który chcąc zapobiec zniszczeniom miasta wyszedł na jego rogatki, by powiadomić zbliżających się Rosjan, że [[Wehrmacht]] już się z Zielonej Góry wycofał i nie istnieje potrzeba ostrzeliwania miasta. Dzięki temu wkroczenie [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] odbyło się bez nadmiernych strat materialnych, choć według późniejszej relacji proboszcza, wśród garstki pozostałych w mieście Niemców doszło przez pierwsze trzy tygodnie do pięciuset samobójstw, a w pierwszych dniach w głąb Rosji wywieziono około tysiąca mężczyzn, o których słuch zaginął<ref>[http://zielonagora.wyborcza.pl/zielonagora/1,35171,1829873.html ''List proboszcza Gottwalda z 3 sierpnia 1946'', według Georga Gottwalda] w: „Gazeta Wyborcza”].</ref>.
 
W wyniku decyzji [[Konferencja jałtańska|konferencji jałtańskiej]] potwierdzonych na [[Konferencja poczdamska|konferencji w Poczdamie]] Zielona Góra znalazła się w granicach Polski. Pozostałych nielicznych Niemców wysiedlono za [[Odra|Odrę]]<ref name="24.06.45" group="uwaga">24 czerwca 1945, jeszcze przed podpisaniem ustaleń poczdamskich, na telefoniczny rozkaz polskich władz wojskowych, wypędzono z Zielonej Góry i okolicznych powiatów wszystkich Niemców; akcja była przeprowadzona bardzo brutalnie i bez zabezpieczenia logistycznego: mieszkańcom dano tylko sześć godzin na zgromadzenie 5-kilogramowego pakunku z dobytkiem i pieszo wygnano ich za Nysę Łużycką, gdzie nikt na nich nie czekał i gdzie pozostawiono ich swojemu losowi{{fakt|data=2010-06}}. Z samego miasta, według relacji proboszcza Gottwalda (cytowanej w „Tygodniku Zielonogórskim” nr 164/2009 z 27/28 czerwca 2009) wypędzono tego dnia ok. 3000 osób; w tym samym czasie zameldowanych było w mieście 566 Polaków.</ref>. Przez pierwszych pięć lat miasto miało status siedziby powiatu w [[Województwo poznańskie (1945–1975)|województwie poznańskim]]. W rezultacie reformy administracyjnej w 1950 z części województw poznańskiego i [[Województwo wrocławskie (1946–1975)|wrocławskiego]] utworzono nowe [[Województwo zielonogórskie (1950–1975)|województwo zielonogórskie]], dzięki czemu wzrosła ranga miasta jako ośrodka administracyjnego (także przemysłowego), a liczba jego mieszkańców znacznie się powiększyła<ref name="mieszk" group="uwaga">. W ciągu całego dwudziestego stulecia liczba mieszkańców miasta zwiększyła się prawie sześciokrotnie i w roku 2006 wynosiła ponad 118 tysięcy; trzeba jednak wziąć przy tym pod uwagę fakt, że poszerzyły się także granice miasta, które wchłonęło niektóre niegdyś odrębne wsie, np. [[Chynów (Zielona Góra)|Chynów]] i [[Jędrzychów (Zielona Góra)|Jędrzychów]].</ref>. Przed wprowadzeniem reformy administracyjnej Polski w 1998 były plany rozparcelowania województwa zielonogórskiego pomiędzy [[województwo dolnośląskie|dolnośląskie]] i [[województwo wielkopolskie|wielkopolskie]] (podobnie, jak było to przed 1950), ale w wyniku silnego [[Lobbing|lobbowania]] środowisk Zielonej Góry i [[Gorzów Wielkopolski|Gorzowa]] utworzono [[województwo lubuskie]] z siedzibą [[Sejmik województwa|sejmiku]] w Zielonej Górze ([[wojewoda]] urzęduje w Gorzowie). Należy przy tym podkreślić, że samo miasto Zielona Góra, obecnie jedno z dwóch centrów administracyjnych województwa lubuskiego, do [[Ziemia lubuska|ziemi lubuskiej]] historycznie nigdy nie należało, podobnie jak nigdy nie należało do [[Diecezja lubuska|diecezji lubuskiej]]; terytorium właściwej ziemi lubuskiej rozciąga się nieco dalej na północ od miasta, za [[Odra|Odrą]].