|
'''Mścisławscy''' – ród [[kniaź|kniaziowski]] ([[Polskie rody książęce|książęcy]]) pochodzenia litewskiego, który wziął swoje nazwisko od [[Mścisław (miasto)|Mścisławia]] (obecnie na terytorium Białorusi przy granicy z Rosją), wchodzącego niegdyś w skład Księstwa Smoleńskiego, będący gałęzią dynastii [[Giedyminowicze|Giedyminowiczów]]<ref name=autonazwa1>J. Wolff ''Kniaziowie litewsko-ruscy od końca XIV wieku''</ref>.
{{Ród infobox
|nazwa = Lingwenowiczowie
|alternatywne nazwy = Mścisławski
|grafika = POL_COA_Pogoń_Litewska.png
|opis grafiki = [[Pogoń Litewska II]]
|państwo = Wielkie Księstwo Litewskie
|region = [[księstwo mścisławskie]]
|gniazdo rodzinne = [[Mścisław (Białoruś)|Mścisław]]
|tytuły = książeta
|protoplasta = [[Lingwen|Szymon Lingwen Olgierdowicz]]
|pierwsza wzmianka = 1379
|status rodziny = wymarła
|głowa rodziny =
|ostatni przedstawiciel = Iwan Jurjewicz Lingweniewicz
|data wymarcia = ok. 1486
|pochodzenie etniczne = [[Litwini historyczni|wielkolitewskie]]
|ród macierzysty = [[Giedyminowicze]]
|gałęzie =
|commons = Category:House of Lingwenowicz
}}
'''Lingwenowiczowie''' ([[łac.]] ''Langwinowicz'') herbu [[Pogoń Litewska II]], przydomku '''''Mścisławski''''' – wymarły, [[polski ród książęcy]] ([[Kniaź|kniaziowski]]) pochodzenia [[Litwini historyczni|wielkolitewskiego]]. Protoplastą rodu był [[Lingwen|Szymon Lingwen Olgierdowicz]], przodek dynastii [[Giedyminowicze|Giedyminowiczów]], poprzez ród [[Olgierdowicze|Olgierdowiczów]].
Bezpośrednim przodkiem kniaziów Mścisławskich był [[Lingwen|Lingwen Siemion Olgierdowicz]] (zm. w [[1431]]), syn wielkiego księcia litewskiego [[Olgierd Giedyminowic|Olgierda]] i wnuk [[Giedymin]]a, a zarazem rodzony brat króla [[Władysław II Jagiełło|Władysława Jagiełły]] – władca Mścisławia, który został mu przydzielony po śmierci brata [[Korygiełło|Korygiełło Kazimierza]] w [[1390]]<ref>J. Tęgowski ''Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów'' Poznań - Wrocław 1999</ref>. Jego obie żony były księżniczkami moskiewskimi.
Lingwenowiczowie wygaśli w linii męskiej około 1486 a przed 1489 rokiem, wraz ze śmiercią Iwana Jurjewicza Lingweniewicza.
Ród wygasł w linii męskiej między [[1486]] a [[1489]] rokiem na wnuku Lingwena Siemiona – kniaziu Iwanie Jurjewiczu, który zostawił dwie córki: Anastazję zamężną z kniaziem Semenem Słuckim oraz Juliannę zamężną z kniaziem Michałem Zasławskim, który otrzymał Mściasław od króla, przyjmując jednocześnie nazwisko Mścisławski i dając początek rodzinie [[Zasławscy-Mścisławscy|Zasławskich-Mścisławskich]]<ref name=autonazwa1 />.
== Etymologia nazwiska ==
Nazwisko Lingwenowiczów ma charakter [[Nazwisko patronimiczne|patronimiczny]] i pochodzi od [[Pogaństwo|pogańskiego]] imienia [[Lingwen|Szymona Lingwena Olgierdowicza]]'''''{{odn|Wolff|1895|s=263}}'''''.
== Etymologia przydomku ==
Przydomek ''Mścisławski'' pochodzi od nazwy [[Księstwo mścisławskie|księstwa mścisławskiego]], w którym władali Lingwenowiczowie'''''{{odn|Wolff|1895|s=263}}'''''.
== Pochodzenie ==
Lingwenowiczowie są rodem książęcym ([[Kniaź|kniaziowskim]]), o [[Litwini historyczni|wielkolitewskim]] pochodzeniu etnicznym. Należeli do gałęzi rodu [[Olgierdowicze|Olgierdowiczów]] z dynastii [[Giedyminowicze|Giedyminowiczów]], a zarazem rodzony brat króla [[Władysław II Jagiełło|Władysława Jagiełły]]'''''{{odn|Wolff|1895|s=263}}'''''.
Protoplastą Lingwenowiczów był książę [[Lingwen|Szymon Lingwen Olgierdowicz]], syn [[Olgierd Giedyminowicz|Olgierda]]'''''{{odn|Wolff|1895|s=265}}'''''.
== Historia ==
[[Plik:Seal of Lengvenis 1395.svg|lewo|mały|Pieczęć Lingwena z [[Pogoń Litewska (herb książęcy)|Pogonią Litewską]] (1395)]]
Historia Lingwenowiczów rozpoczyna się wraz z nadaniem [[Księstwo mścisławskie|księstwa mścisławskiego]] synowi Olgierda, [[Lingwen|Lingwenowi Olgierdowiczowi]]. Lingwen, po chrzcie przyjął imię Szymon (''Siemion'') i występował w dziejach historii w latach 1379–1431. Miał dwie żony, obie były księżniczkami [[Wielkie Księstwo Moskiewskie|moskiewskimi]]. Pierwsza z nich, córka wielkiego księcia moskiewskiego, [[Dymitr Doński|Dymitra Dońskiego]], poczęła mu syna Jurija. Druga natomiast, Jarosława Teodora Lingweniewicza, urodzonego w 1411 roku, a zabitego w [[Bitwa pod Wiłkomierzem|bitwie pod Wiłkomierzem]] w 1435 roku'''''{{odn|Wolff|1895|s=264}}'''''.
[[Plik:Печать Юрия Лугвенича.jpg|mały|Pieczęć Jurija Lingweniewicza (XV w.)]]
Syn z pierwszej żony, Jurji Lingweniewicz ([[łac.]] ''Georgi Langwinowicz''), na kartach historii pojawia się od 1422 do 1447 roku. Po śmierci [[Władcy Wielkiego Księstwa Litewskiego|wielkiego księcia litewskiego]] [[Witold Kiejstutowicz|Witolda]], poparł roszczenia [[Świdrygiełło|Świdrygiełły]] do tronu [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]], a po jego upadku utracił księstwo mścisławskie. Prowadził przez chwilę wojnę z Wielkim Księstwem Litewskim, ostatecznie jednak [[Kazimierz IV Jagiellończyk|Kazimierz Jagiellończyk]] nadał mu powrotnie utracone wcześniej księstwo. Burzliwe dzieje Jurija doprowadziły go do [[Nowogród Wielki|Nowogrodu]], gdzie objął rządy i ogłosił się po stronie [[Michał Bolesław Zygmuntowicz|Michała Zygmuntowicza]], wskutek czego Kazimierz Jagiellończyk zmuszony był zająć zbrojnie księstwo mścisławskie, które w 1446 roku zostało nadane księciu Wasylowi Jarosławiczowi. Po interwencji [[Zakon krzyżacki|Krzyżaków]], król Kazimierz był zmuszony ponownie nadać księstwo Jurijemu, który od tej pory władał nim spokojnie'''''{{odn|Wolff|1895|s=264}}'''''.
Jego syn, książę Iwan Jurijewicz Lingweniewicz również prowadził w Mścisławiu żywot cichy, o czym świadczą jedynie liczne nadania majątkowe. Umarł jeszcze za panowania króla Kazimierza około 1486 roku, a na pewno przed 1489 rokiem, w którym to jego córka Julianna jest już obecna bez niego podczas słuchania skarg [[Kupiec|kupców]] moskiewskich, ograbionych przez jej poddanych. Oprócz córki Julianny pozostawił po sobie jeszcze jedno dziecko, córkę Anastazję, a ród Lingweniewiczów wymarł w linii męskiej wraz z jego śmiercią'''''{{odn|Wolff|1895|s=264}}'''''.
Po śmierci żony Jurija, Julianny Iwanowej, Mścisław z okolicznymi ziemiami stał się [[Lenno|lennem]] [[Aleksander Jagiellończyk|Aleksandra Jagiellończyka]]. W sierpniu 1495 roku księżniczki Julianna i Anastazja Lingweniewicz otrzymują od króla Aleksandra pozwolenie na mieszkaniu w [[Mścisław (Białoruś)|Mścisławiu]] i władaniem majątkami, które były własnością ich dziada, Jurija Lingweniewicza, a ojca Iwana, dopóki nie wyjdą za mąż. W akcie tym król nazywa je ''swoimi krewnymi'' i nakazuje [[Bojarzy|bojarom]] mieszkającym w obrębie księstwa mścisławskiego dla nich posłuszeństwo. Resztę posiadłości księstwa mścisławskiego król zatrzymał, a kilka lat później, bo w 1501 roku, nadał je swojej żonie, Helenie'''''{{odn|Wolff|1895|s=264}}'''''.
Anastazja Lingweniewicz wyszła za księcia Semena Słuckiego, a Julianna za księcia Michała Zasławskiego, który otrzymał księstwo mścisławskie od króla, przyjmując jednocześnie nazwisko Mścisławski i dając początek rodzinie [[Zasławscy-Mścisławscy|Zasławskich-Mścisławskich]]'''''{{odn|Wolff|1895|s=265}}'''''.
== Zobacz też ==
* [[lista polskich rodów książęcych]]
* [[lista polskich rodów pseudoksiążęcych]]
* [[lista polskich herbów książęcych]]
* [[Władcy Polski|lista polskich władców]]
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
<references responsive="1"></references>
== Bibliografia ==
* {{Cytuj |autor = [[Józef Wolff (historyk)|Józef Wolff]] |tytuł = Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku |data = 1895 |miejsce = Warszawa |wydawca = Gebethner i Wolff |s = 698 |url = https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/130049/edition/139252/content |dostęp = o |odn = tak}}
{{Kontrola autorytatywna}}
[[Kategoria:Lingwenowiczowie| Giedyminowicze]]
[[Kategoria:Kniaziowie litewsko-ruscy]]
| 