Wikipedia

Żołnierze wyklęci: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Dodano zdjęcie: Szlak turystyczny Sądeckich Żołnierzy Wyklętych w Beskidzie Sądeckim
Linia 9:
'''Żołnierze wyklęci'''<ref>Określenie pochodzi od nazwy wystawy poświęconej powojennym oddziałom partyzanckim, którą w roku 1993 na [[Uniwersytet Warszawski|Uniwersytecie Warszawskim]] przygotowała [[Liga Republikańska]] [http://niezalezna.pl/24532-wasowski-o-zolnierzach-wykletych Niezależna.pl], a spopularyzował je w roku 1996 [[Jerzy Ślaski]] w książce pod takim tytułem [[Rafał Wnuk (historyk)|Rafał Wnuk]], [https://web.archive.org/web/20160810191238/http://metrocafe.pl/metrocafe/1,145523,19694262,skad-wzielo-sie-okreslenie-zolnierze-wykleci-co-robili-ilu.html Metro Cafe].</ref>, '''żołnierze niezłomni'''<ref>{{Cytuj |url=https://www.polskieradio.pl/7/473/Artykul/1733831,Wykleci-czy-niezlomni-Roznice-tlumaczy-dyrektor-Muzeum-Wojska-Polskiego |tytuł=Wyklęci czy niezłomni? Różnicę tłumaczy dyrektor Muzeum Wojska Polskiego – Jedynka – polskieradio.pl<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> |opublikowany=polskieradio.pl |data dostępu=2018-05-09}}</ref>, '''polskie powojenne podziemie niepodległościowe i antykomunistyczne''' – [[Antykomunizm|antykomunistyczny]], [[Niepodległość|niepodległościowy]] ruch [[partyzantka|partyzancki]], stawiający opór [[Sowietyzacja|sowietyzacji]] [[Polska|Polski]] i podporządkowaniu jej [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] toczący walkę ze służbami bezpieczeństwa ZSRR i podporządkowanymi im służbami w Polsce.
 
Liczbę członków wszystkich organizacji i grup konspiracyjnych szacuje się na 120–180 tysięcy osób<ref>''Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956'', Warszawa–Lublin 2007, s. XXXIII.</ref>. W ostatnich dniach [[II wojna światowa|II wojny światowej]] na terenie Polski działało 80 tysięcy partyzantów antykomunistycznych<ref>Halik Kochanski, Orzeł niezłomny. Polska i Polacy podczas II wojny światowej, Poznań 2013, s. 557.</ref>. Ostatni członek ruchu oporu – [[Józef Franczak]] ps. „Lalek” z oddziału kpt. [[Zdzisław Broński|Zdzisława Brońskiego]] „Uskoka” – zginął w obławie w [[Majdan Kozic Górnych|Majdanie Kozic Górnych]] pod [[Piaski (miasto)|Piaskami]] (woj. lubelskie) osiemnaście lat po wojnie – 21 października 1963 roku. Powszechnie się uznaje, że większość niepodległościowych organizacji zbrojnych upadła na skutek braku reakcji [[Stany Zjednoczone|USA]] i [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] i gwarantów postanowień [[Konferencja jałtańska|konferencji jałtańskiej]]. Na ich sytuację miało też wpływ sfałszowanie przez [[Polska Partia Robotnicza|PPR]] [[Wybory parlamentarne w Polsce w 1947 roku|wyborów do Sejmu Ustawodawczego]] w styczniu 1947 i w konsekwencji ostateczne uznanie w ten sposób przez mocarstwa anglosaskie narzuconej przez ZSRR władzy w Polsce. Po masowych ujawnieniach (76 774 osoby) w trakcie [[amnestia w 1947 roku|powyborczej amnestii]], w związku z załamaniem się oczekiwań na interwencję mocarstw, antykomunistyczne, niepodległościowe podziemie zbrojne liczyło po 1947 nie więcej niż dwa tysiące osób<ref>[[Andrzej Leon Sowa]], ''Historia polityczna Polski 1944–1991'', Wydawnictwo Literackie, 2011, s. 78.</ref><ref>S. Poleszak, ''Ostatni Niezłomni'' [https://web.archive.org/web/20141105172318/http://www.rp.pl/artykul/77645.html].</ref>.uga buga
 
{{Osobny artykuł|Działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce}}
Linia 157:
5 lutego 1946 oddział [[Edward Taraszkiewicz|Edwarda Taraszkiewicza „Jastrzębia”]] opanował na kilka godzin miasto [[Parczew]] w którym dokonał aprowizacji, zabił milicjanta oraz 3 Żydów w służbie MO<ref name=":0">{{Cytuj książkę|nazwisko = Bechta|imię = Mariusz|tytuł = Pogrom czy odwet? Akcja zbrojna Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” w Parczewie 5 lutego 1946 r|rok = 2014|wydawca = Zysk i spółka|miejsce = Warszawa|strony = 512|isbn = 978-83-7785-281-1}}</ref><ref name=":1">{{Cytuj stronę|url = http://www.fundacjapamietamy.pl/images/publikacje/wlodawa.pdf|tytuł = „JASTRZĄB” i „ŻELAZNY” ostatni partyzanci Polesia Lubelskiego 1945–1951|autor = Grzegorz Makus |opublikowany = |język =|data dostępu =}}</ref>. Informacje o ukaraniu ludności żydowskiej za terroryzowanie Polaków i regularny rabunek okolicznych chłopów przyjeżdżających na targ pojawiają się w spisanej w 1948 roku ''Kronice oddziału Żelaznego,'' gdzie jeden z autorów tekstu opisuje tło społecznoekonomiczne oraz plan ataku na struktury aparatu bezpieczeństwa podległego władzy ludowej w Parczewie<ref name=":0" /><ref name=":1" />. Uprzywilejowana żydowska ochrona miasta mogąca jako jedyna poza MO/UB legalnie nosić broń, nękająca miejscową ludność była wcześniej ostrzeżona przez Jastrzębia, że jeśli nie zaprzestanie tego procederu to osobiście ich ukarze. Informacja o etnicznych przyczynach ataku została spreparowana przez aparat propagandy władzy ludowej dla celów politycznych, a następnie była powtarzana przez różnych historyków powołujących się na wątpliwe źródła pochodzące z aparatu bezpieki<ref name=":0" /><ref name=":1" />.
 
20 czerwca 1945 roku jednostka NSZ w Żelechowie zabiła trójkę Żydów, wcześniej 11 czerwca oddział ten zabił grupę „polskich działaczy demokratycznych”, wśród których znalazło się kilku Żydów<ref>''Yad Vashem Studies, Tom 26'', s. 75.</ref><ref name="Alina Cała 1968">Alina Cała, Helena Datner-Śpiewak, ''Dzieje Żydów w Polsce, 1944–1968. Teksty źródłowe'', Żydowski Instytut Historyczny, 1997, s. 28.</ref>. Według świadka zabitych później osób szukano jako Żydów<ref name="Alina Cała 1968" />. Według wyliczeń Józefa Adelsona akcja pociągowa współorganizowana przez NSZ pochłonęła życiepochłońcie 200 Żydów<ref>Sebastian Bojemski, ''Poszli w skier powodzi... Narodowe Siły Zbrojne w Powstaniu Warszawskim'', s. 25.</ref>. Zdaniem [[Marek Edelman|Marka Edelmana]] członkowie podziemia w czasie tej akcji wyciągali z pociągów głównie Żydów<ref>Witold Bereś, Krzysztof Brunetko, ''Marek Edelman. Życie. Po prostu'', wyd. Świat Książki, Warszawa 2008, s. 246, {{ISBN|978-83-247-0892-5}}.</ref>.
 
Na przełomie stycznia i lutego 1946 [[Romuald Rajs]] ps. „Bury”, stojący na czele oddziału [[Pogotowie Akcji Specjalnej|Pogotowia Akcji Specjalnej]] (PAS) [[Narodowe Zjednoczenie Wojskowe|Narodowego Zjednoczenia Wojskowego]], dokonał serii zbrodni na ludności [[Białorusini|białoruskiej]] w [[Zbrodnia w Zaleszanach|Zaleszanach]] (16 zabitych), [[Wólka Wygonowska|Wólce Wygonowskiej]] (2 zabitych), [[Mord w Puchałach Starych|Puchałach Starych]] (30 zabitych) oraz [[Pacyfikacja wsi Zanie i Szpaki|Zaniach i Szpakach]] (31 zabitych)<ref name="Przegląd">[https://www.tygodnikprzeglad.pl/kto-zaplaci-za-zbrodnie-podziemia Kto zapłaci za zbrodnie podziemia | Tygodnik „Przegląd”<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref>. Niektóre z nich [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]] określił jako niosące znamiona [[ludobójstwo|ludobójstwa]]<ref name=IPN>{{Cytuj stronę|url=http://ipn.gov.pl/wydzial-prasowy/komunikaty/informacja-o-ustaleniach-koncowych-sledztwa-s-2802zi-w-sprawie-pozbawienia-zyc|tytuł=Informacja o ustaleniach końcowych śledztwa S 28/02/Zi w sprawie pozbawienia życia 79 osób – mieszkańców powiatu Bielsk Podlaski w tym 30 osób tzw. furmanów w lesie koło Puchał Starych, dokonanych w okresie od 29 stycznia 1946 r. do 2 lutego 1946|autor=|opublikowany=[[Instytut Pamięci Narodowej]]|data dostępu=2013-02-04|archiwum=https://web.archive.org/web/20150305005544/http://ipn.gov.pl/wydzial-prasowy/komunikaty/informacja-o-ustaleniach-koncowych-sledztwa-s-2802zi-w-sprawie-pozbawienia-zyc|zarchiwizowano=5 marca 2015}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.wspolczesna.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=%2F20110130%2FREG01%2F56870378 | tytuł = ''Pacyfikacja wsi koło Bielska Podlaskiego. Rocznica zbrodni'' | opublikowany = wspolczesna.pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20131112225220/http://www.wspolczesna.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=%2F20110130%2FREG01%2F56870378 | zarchiwizowano = 2013-11-12}}. wspolczesna.pl 30.01.2011.</ref>. 30 stycznia 2011 roku na [[Podlasie|Podlasiu]] oddano hołd 79 ofiarom tych zbrodni<ref>[http://www.wspolczesna.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20110312/magazyn/231108872 ''Romuald Rajs „Bury”. Żołnierz wyklęty i morderca'']. wspolczesna.pl 12 marca 2011.</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.nadbuhom.pl/art_0819.html | tytuł = Janusz Bakunowicz ''57. rocznica pacyfikacji wsi Zanie'', ''Nad Buhom i Narvoju'' | opublikowany = nadbuhom.pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20130501022140/http://www.nadbuhom.pl/art_0819.html | zarchiwizowano = 2013-05-01}}.</ref>. Oficerem NZW współodpowiedzialnym za [[Zbrodnia w Piskorowicach|zbrodnię w Piskorowicach]] na ludności [[Ukraińcy|ukraińskiej]] był [[Józef Zadzierski]]. 6 czerwca 1945 roku oddział Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem [[Mieczysław Pazderski|Mieczysława Pazderskiego]] dokonał [[Zbrodnia w Wierzchowinach|zbrodni w Wierzchowinach]], mordując tam 196 osób pochodzenia ukraińskiego<ref>J. Wysocki, ''Ukraińcy na Lubelszczyźnie w latach 1944–1989'', Instytut Pamięci Narodowej, Lublin 2011, s. 55, {{ISBN|978-83-7629-260-1}}.</ref>.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Żołnierze_wyklęci”