Wikipedia

Godło Polski: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Wycofano edycję użytkownika 95.156.241.114 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to LR0725.
Znacznik: Wycofanie zmian
Skorygowany artykuł Wikipedii zawierał przypuszczenia, dywagacje, dyskusje. Nie jest to forma encyklopedyczna, lecz publicystyczna. Kuriozum w artykule encyklopedycznym. Te części wykreślono. Uzupełniono natomiast brakującą symbolikę godła Polski, która jest podstawowy sensem posiadania i używania godła narodowego. Artykuł o godle Polski był bodaj jedynym w Wikipedii w języku narodowym, który przemilcza ten podstawowy fakt. Pozdrawiam.
Linia 19:
}}
'''Godło Polski''', '''Godło Rzeczypospolitej Polskiej''', właściwie '''herb Polski'''<ref name="ISHP" /> – [[godło]] i [[symbol]] [[Rzeczpospolita Polska|Rzeczypospolitej Polskiej]]; jego [[Archetyp (psychologia)|archetypem]] jest dynastyczny herb [[Piastowie|Piastów]], pierwszych władców Polski.
 
== Symbolika Białego Orła ==
Orzeł jest jednym z najstarszych symboli państwowych na świecie. Pojawia się na wielu [[Herby i godła państw świata|godłach narodowych]], jednak rzadko jest tam biały, o wiele częściej czarny lub złoty.
 
Orzeł jest symbolem [[Król|króla]] i pana przestworzy. Szybki, odważny i majestatyczny. Symbolizuje siłę i panowanie. Jednak biały orzeł to w światowej [[Heraldyka|heraldyce]] przede wszystkim [[symbol]] zwycięstwa dobra nad złem, światła nad ciemnością, prawości i szlachetności nad niegodziwością. Ponadto - już od [[Cesarstwo Rzymskie|Cesarstwa Rzymskiego]] - biały orzeł jest uznawany za symbol łączności z bogami. [[Karol Wielki|Cesarz Karol Wielki]] przyjął białego orła jako symbol [[Jezus Chrystus|Chrystusa]], obrońcy ludzkich [[Dusza (religia)|dusz]]. To właśnie biały orzeł swoim rozpostartymi skrzydłami strzeże [[Relikwie|relikwii]] [[Wojciech Sławnikowic|św. Wojciech]]<nowiki/>a oraz [[Stanisław ze Szczepanowa|św. Stanisława,]] patronów Polski.  
 
Polski orzeł zwraca głowę w prawo (w prawą stronę orła, nie widza), co symbolizuje spoglądanie do przodu, w przyszłość.
 
Bardzo ważnym elementem symbolicznym jest [[Korona (atrybut)|korona]] lub jej brak, a także forma korony. W [[Heraldyka|heraldyce]] zamknięta korona jest symbolem władzy [[Cesarz|cesarskiej]], ale przede wszystkim jest oznaką pełnej niezależności, natomiast koronę otwartą wolno nosić władcom podlegającym silniejszemu, np. [[Książę|książętom]].
 
[[Tarcza (heraldyka)|Tarcza]] w kolorze czerwonym to symbol wielkości i świetności, [[Ogień|ognia]], odwagi, waleczności a także krwi; w Polsce - krwi przelanej za ojczyznę.
 
[[Rzeczpospolita Polska]] w swoich symbolach państwowości posiada tylko dwie, identyczne barwy, biel i czerwień, obecne zarówno w godle jak i na fladze państwowej, co jest rzadkie na świecie. Biel i czerwień zostały uznane za narodowe barwy Polski w dniu uchwalenia drugiej na świecie [[Konstytucja 3 maja|Konstytucji, czyli 3 maja 1791 roku]]. Natomiast 7 lutego [[1831]] roku zostało to potwierdzone ustawą [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej|Sejmu]] [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa Polskiego.]]
 
Nowoczesny wizerunek [[Godło|godła]] Polski cechuje prostota - to bardzo rzadkie w heraldyce [[Herby i godła państw świata|(por. godła innych państw)]], gdzie godła narodowe są pełne detali i ozdób.
 
== Historia wizerunków Orła Białego ==
Orzeł Biały zmieniał się przez wieki, tak samo jak godła wielu innych państw. Na ziemiach polskich symbol orła był używany już w czasach [[Pogaństwo|pogańskich]]. Jego wizerunek widnieje na srebrnym [[Denar|denarze]] [[Denar Princes Polonie|Princes Polonie]] z ok. [[1005]] roku. Wybicie tej monety zlecił król [[Bolesław I Chrobry|Bolesław Chrobry]] jako pamiątkę historycznego spotkania z cesarzem [[Otton III (cesarz rzymski)|Ottonem III]].
 
Król [[Władysław I Łokietek|Władysław Łokietek]] wprowadził orła na [[Pieczęć|pieczęcie]] [[Koronacja|koronacyjne]] oraz na słynnym na [[Miecz|mieczu]] koronacyjnym, „[[Szczerbiec|Szczerbcu]]”.
 
Natomiast „Orzeł w koronie” staje się symbolem Polski za panowania [[Przemysł II|Przemysła II.]] Widnieje on na królewskiej pieczęci z [[1295]] r. z inskrypcją: „''Sam Bóg nadał Polakom zwycięskie znaki''”.
 
Na monetach bitych w czasach księcia [[Władysław II Wygnaniec|Władysława Wygnańca]] orzeł atakuje zająca, natomiast za ksiecia [[Mieszko III Stary|Mieszka Starego]] pożera węża, u [[Bolesław IV Kędzierzawy|Bolesława Kędzierzawego]] zrywa się do lotu.
 
Natomiast, po stworzeniu pierwszej [[Unia polsko-litewska|unii w dziejach Europy]], czyli zjednoczenia Polski i Litwy, za czasów [[Jagiellonowie|Jagiellonów]], w godle [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczpospolitej Obojga Narodów]], do polskiego Białego Orła dołączyła [[Pogoń Litewska (herb książęcy)|Pogoń Litewska]], którą umieszczano w  tarczy herbowej podzielonej na dwa lub cztery pola - był to [[Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów|herb Rzeczpospolitej Obojga Narodów]].
 
W czasach utraty niepodległości władze zaborców narzucały polskimi regionom wcielonym do trzech różnych państw [[Heraldyka|heraldykę]] połączoną z ich narodowymi symbolami, jak np. [[Herb Rosji|dwugłowy orzeł carskiej Rosji]].
 
Jednak, już kilka miesięcy po tym, gdy Polska odzyskała niepodległość, w [[1919]] r. Sejm [[II Rzeczpospolita|II RP]] ustanowił jako polskie godło państwowe Białego Orła w koronie. Wizerunek wzorowany był na herbie króla [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Poniatowskiego]]; obecny, np. w [[Zamek Królewski w Warszawie|Zamku Królewskim]] w [[Warszawa|Warszawie]] w [[Stanisław August Poniatowski#/media/Plik:Polish throne at Warsaw Royal Castle.PNG|oprawie tronu królewskiego.]] Ten orzeł ma wydatną pierś, małe skrzydła, złote szpony, złoty dziób oraz złotą, zamkniętą koronę, zwieńczoną krzyżem – w ten sposób wpisano i zachowano chrześcijańska symbolikę polskiego godła.
 
Osiem lat później, w [[1927]] r. na bazie projektu [[Zygmunt Kamiński (malarz)|prof. Zygmunta Kamińskieg]]<nowiki/>o powstało nowe godło, bardzo podobne do obecnego. Orzeł ma duże, zaokrąglone skrzydła, jego ciało jest szczupłe. Korona nie jest zamknięta, lecz otwarta, zniknął krzyż.
 
Po zakończeniu [[II wojna światowa|II wojny światowej]], w [[1952]] r  nowe socjalistyczne władze ustanowione w Polsce, pozbawiły orła korony, na kilkadziesiąt lat usunięto złoto ze wszystkich elementów godła, zaś na skrzydłach socjalistycznego orła wprowadzono gwiazdy kojarzące się z symboliką ZSRR. Gdy tylko stało się to możliwe, czyli już w [[1990]] roku zostały one zlikwidowane.
 
Obecny wizerunek godła Polski obowiązuje od roku 1990. Nieco wcześniej, bo 31 grudnia 1989 r. na mocy ustawy przywrócono złotą koronę. Jego opis brzmi: „Godłem Polski jest wizerunek orła białego ze złotą koroną na głowie zwróconej w prawo, z rozwiniętymi skrzydłami, ze złotym dziobem i złotymi szponami. Biały Orzeł jest umieszczony w czerwonym polu tarczy”. Nadal toczą się jednak dyskusje czy należy Orłowi Białemu przywrócić zamkniętą koronę.
 
== Podstawa prawna ==
Linia 45 ⟶ 81:
== Tradycja heraldyczna ==
[[Plik:Gelre Folio 52v.jpg|thumb|Herb [[Ludwik Węgierski|Ludwika Andegaweńskiego]] i herby polskich książąt, [[Herbarz Geldrii]], koniec XIV w.]]
Orzeł przedstawiony jest zgodnie z tradycją heraldyczną, w postaci gotowej do walki. Biel w heraldyce symbolizuje także srebro, srebrny metal.
Orzeł przedstawiony jest zgodnie z tradycją heraldyczną, w postaci gotowej do walki. Nieprawdą jest, jakoby złamana została w tym przypadku heraldyczna zasada alternacji, która każe tak dobierać [[Tynktura (heraldyka)|tynktury]], aby kolor znajdował się na metalu lub metal na kolorze (metalami w heraldyce są srebro i złoto, najczęstszymi kolorami – czerwień i błękit). Biel oddaje w heraldyce metal srebrny, tak więc nie ma potrzeby dodatkowego oddzielania bieli orła od czerwonego tła. Polskie godło nosi nazwę własną Orzeł Biały, ale [[Blazonowanie|heraldyczny opis]] państwowego symbolu brzmi: w polu czerwonym srebrny orzeł w złotej koronie. Ułożenie głowy orła w prawo (w stronę zaszczytną ku prawemu skrzydłu) jest w heraldyce naturalne i nie wymaga dodatkowego określenia.
 
Również nieprawdziwe jest twierdzenie, że ukoronowanie orła oznacza niepełną suwerenność. Owszem, w zachodnioeuropejskiej heraldyce ukoronowanie przedstawianego na tarczy zwierzęcia czy postaci oznaczało zwykle zależność lenną. Ukoronowany Orzeł Biały przeciwnie, od początku symbolizował suwerenność Polski.
 
Od wizerunku orła białego na czerwonym polu wywodzą się biało-czerwone barwy [[Flaga Polski|flagi polskiej]]. Zgodnie z zasadami heraldyki pas górny reprezentuje białego orła, a dolny czerwone pole tarczy herbowej<ref name="autonazwa1" />. Kolory te według symboliki używanej w heraldyce mają następujące znaczenie:
 
* Koloru białego używa się w heraldyce jako reprezentację srebra. Oznacza on także wodę, aNatomiast w zakresie wartości duchowych czystość i niepokalanie.
* Kolor czerwony jest symbolem ognia, a z cnót oznacza odwagę i waleczność<ref name=autonazwa1 />.
<gallery>
Linia 57 ⟶ 91:
Plik:Rolka Sztokholmska 1.jpg|[[Husaria|Husarz]] z 1605 roku na koniu pomalowanym w biało-czerwone [[Flaga Polski|barwy narodowe]] z Białym Orłem na tarczy – [[Rolka sztokholmska]]
</gallery>
 
== Błędy i krytyka ==
Błędem z punktu widzenia [[Blazonowanie|nazewnictwa heraldycznego]], jest zastosowana w Ustawie pisownia ''godło Rzeczypospolitej Polskiej'', podczas gdy zamieszczona w artykule Ustawy definicja opisuje cały herb, a więc godło wraz z tarczą barwy czerwonej. Fragment ten powinien więc brzmieć '''herb Rzeczypospolitej Polskiej'''. Wynika to z faktu, że [[Godło państwowe|godłem państwowym]] jest sam stylizowany heraldycznie, ukoronowany orzeł biały, zaś godło umieszczone w czerwonym polu [[Tarcza herbowa|tarczy]], zgodnie z zasadami heraldyki, jest już [[herb]]em<ref>[https://www.nik.gov.pl/kontrole/wyniki-kontroli-nik/pobierz,px_2005076.pdf,typ,k.pdf Raport NIK ''Informacja o wynikach kontroli używania symboli państwowych przez organy administracji publicznej''], przypis na str. 15 (format pdf).</ref>.
 
Traktowanie określeń: ''herb'' oraz ''godło'' jako synonimów powoduje komplikacje podczas opisywania symbolu państwa, gdyż symbolem niektórych państw były i są godła, podczas gdy inne państwa używają herbów. Przykładem godła jako symbolu państwa było [[godło ZSRR]] (gdzie nie występuje tarcza herbowa), a przykładem herbu jako symbolu państwa, jest [[herb Rosji]].
{{osobny artykuł|Herby i godła państw świata|Herb państwowy|Godło państwowe}}
 
Opracowany w 1927 roku wzór orła, stosowany z niewielkimi zmianami do dzisiaj, wzbudził w momencie jego przyjęcia kontrowersje. Krytykowano głównie kilka błędów formalnych:
* przepaska na skrzydłach, oraz [[Oręż (heraldyka)|oręż]], czyli łapy wraz ze [[szpon]]ami oraz dziób, powinny być złote,
* w koronie powinny być prześwity między [[kwiaton]]ami,
* zakończenia przepaski powinny mieć kształt trójliścia, a nie gwiaździstej rozety (w wersji po 1990 roku dokonano korekty tego elementu),
* rysunek powinien być płaski z czarnymi liniami konturowymi, nie zaś cieniowany.
 
Część krytyków zarzucała użycie korony otwartej bez krzyża – zaczerpniętej z pieczęci majestatycznej [[Przemysł II|Przemysła II]], zamiast zamkniętej z jabłkiem i krzyżem, której wzorem winna być [[korona Chrobrego]]. Zakwestionowano też złote obramowanie tarczy (usunięte po 1990 roku). Większość z tych uwag przewijała się w czasie dyskusji nad zmianą godła w roku 1990. Jednak pomimo tych formalnych uchybień postanowiono zachować wzór z 1927 roku jako najbardziej popularny, dokonując tylko niewielkich korekt: w czasach PRL wzorowano na nim kolejne wersje orła bez korony, używała go również Polonia i rząd na uchodźstwie (choć ze zmienioną koroną – zamkniętą z krzyżem).
 
Według opublikowanych w 2017 badań heraldyka Jerzego Michty, projekt Kamińskiego jest w rzeczywistości kopią wizerunku polskiego orła na stworzonym przez francuską medalierkę [[Élisa Beetz-Charpentier|Élisę Beetz-Charpentier]] medalu ku czci [[Ignacy Jan Paderewski|Ignacego Paderewskiego]] z 1924<ref>{{Cytuj|autor= Wiktor Ferfecki |tytuł= Godło Polski jest plagiatem? |czasopismo= Rzeczpospolita |data=2018-10-29 |data dostępu=2018-10-29 |url= https://www.rp.pl/Historia/310289962-Godlo-Polski-jest-plagiatem.html |odn= tak}}</ref>. W październiku 2018 roku Andrzej-Ludwik Włoszczyński, powołując się na publikację Jerzego Michty oraz przeprowadzone przez siebie badania stwierdził, że inspiracją Kamińskiego mogła być wyłącznie plakieta Elise Beetz-Charpentier z roku 1924<ref>{{Cytuj|autor= Andrzej-Ludwik Włoszczyński |tytuł= Dwa w jednym |data=17 października 2018 |data dostępu=2018-10-17 |url= http://www.orlidom.pl/index.php/historia/dwa-w-jednym/2332 |cytat= Raczej trudno, patrząc na oba artefakty, mówić o zbieżności myślenia i przypadkowości, ze względu na zbyt dużą szczegółowość formy orła i jej nietypowość. Inspiracja wydaje się być, w tym układzie, daleko posunięta i o ile forma wykazuje bardzo duże podobieństwo, to już idea stojąca za nią jest w 100% identyczna. Jeżeli dodamy do tego dość ogólnikowe wypowiedzi Kamińskiego na temat inspiracji, bez wskazywania detalicznego tychże, mamy domniemanie graniczącą z pewnością, że tąże inspiracją była wyłącznie plakieta Elise Beetz-Charpentier z roku 1924 |odn= tak}}</ref>. W grudniu 2018 roku Aleksander Bąk opublikował kopię umowy z dnia 15 maja 1934 roku, zawartej pomiędzy Mennicą Paryską a medalierką Élisą Beetz-Charpentier<ref>{{Cytuj|autor= Aleksander Bąk |tytuł= Dowód prawdy |data=5 grudnia 2018 |data dostępu=2018-12-05 |opublikowany= JakiZnakTwoj.pl |url= http://www.jakiznaktwoj.pl/aktualnosci2018 |odn= tak}}</ref>. Jego zdaniem stanowi to dowód, że plakieta nie została wyemitowana w roku 1924, lecz dopiero w roku 1934, a teza Jerzego Michty i wnioski sformułowane przez Andrzeja-Ludwika Włoszczyńskiego są niezgodne z prawdą<ref>{{Cytuj|autor= Aleksander Bąk |tytuł= Co ja paczę… – i nie wierzę |data=4 grudnia 2018 |data dostępu=2018-12-04 |opublikowany= Wiem-Jak.com |url= http://www.wiem-jak.com/blog2018-2 |odn= tak}}</ref>.
 
== Legenda ==
Linia 83 ⟶ 101:
Niektórzy uczeni upatrują w legendzie podania o założeniu Rzymu przez [[Romulus i Remus|Romulusa i Remusa]]. Jej elementem jest [[auspicjum]], starożytny rytuał wnioskowania z lotu ptaków drapieżnych (np. orła) o aprobacie bogów dla podjętych zamierzeń.
 
Mniej romantyczna wersja zakłada, że Polanie mogli przyjąć emblemat orła jako symbol mocy (orzeł był towarzyszem [[Jowisz (mitologia)|Jowisza]] i nosicielem jego piorunów) wzorując się na [[Cesarstwo Rzymskie|cesarstwie rzymskim]], lub po 800 roku jego następcy, [[Święte Cesarstwo Rzymskie|Świętym Cesarstwie Rzymskim]], od którego symbol orła przejęło wiele europejskich państw. ZnakPewne jest, ze znak był znany wśród Polan głównie ze zdobnictwa [[Celtowie|celtyckiego]] lub rzymskich monet, docierających na ich ziemie [[Szlak bursztynowy|szlakiem bursztynowym]]<ref name="ISHP" />.
 
== Historia ==
Linia 89 ⟶ 107:
[[Orzeł (symbol)|Orzeł jako godło]] jest znany od czasów starożytnych. Był używany m.in. w starożytnym [[Imperium Rzymskie|Imperium Rzymskim]] jako symbol legionowy. We wczesnym średniowieczu orła używali również [[Goci]], [[Gepidowie]] i [[Frankowie]]. Od średniowiecza był również symbolem [[Święte Cesarstwo Rzymskie|Świętego Cesarstwa Rzymskiego]] i [[Cesarstwo Bizantyńskie|Cesarstwa Bizantyńskiego]].
 
Wizerunku orła w koronie dopatrywanowidnieje się na słynnym denarze [[Denar Princes Polonie|Princes Polonie]] [[Bolesław Chrobry|Bolesława Chrobrego]] z około 1005-1007 roku,. traktującJest on traktowany go jako najwcześniejszy zachowany wizerunek „herbuherbu Polski”Polski. Wśród uczonych nie ma jednak pewności, jaki ptak przedstawiony jest na monecie<ref>Tadeusz Kałkowski: ''Tysiąc lat monety polskiej''. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1974, s. 40–41</ref>. Według dawniejszych opracowań ([[Kazimierz Stronczyński]], [[Marian Gumowski]]) utożsamiających ptaka z orłem, byłby to [[Bielik|bielik zwyczajny]] (charakterystyczne kropki odzwierciedlają białe lotki widoczne w naturze na jego złożonych skrzydłach). Obecnie jednak większość najważniejszych numizmatyków, archeologów i historyków (m.in. [[Ryszard Kiersnowski]], Zygmunt Zakrzewski, [[Stanisław Suchodolski (numizmatyk)|Stanisław Suchodolski]]) zgadza się, że ptak na monecie nie przedstawia orła i nie ma związku z późniejszym herbem Polski. Uczeni zwracają uwagę, że denar Chrobrego wykazuje duże podobieństwo do monet wybijanych przez czeskiego księcia [[Władywoj]]a. Autorytet w dziedzinie średniowiecznych denarów, prof. Stanisław Suchodolski uważa, że na monecie przedstawiony jest [[paw indyjski]], który był wówczas ważnym symbolem [[chrystologia|chrystologicznym]] i symbolem [[święty Wojciech|św. Wojciecha]]<ref>{{Cytuj stronę|url= http://www.denary.com.pl/pdf/3.pdf |tytuł= Orzeł czy paw? Jeszcze o denarze Bolesława Chrobrego z napisem PRINCES POLONIE |autor= Stanisław Suchodolski |opublikowany= Inter Orientem et Occidentem. Studia z dziejów Europy Środkowo<!--sic-->wschodniej ofiarowane Prof. Janowi Tyszkiewiczowi, Warszawa 2002. Wyd. DiG |data dostępu=2014-05-04}}</ref>.
[[Plik:Ceramic tiel featuring an eagle, Gniezno XII Century.jpg|mały|Płytka ceramiczna z wyobrażeniem orła, Gniezno XII wiek]]
[[Plik:Przemysł II seal 1295.PNG|thumb|Orzeł na pieczęci majestatycznej [[Przemysł II|Przemysła II]] z 1295, najstarsze znane użycie polskiego godła]]
Orzeł występował na monetach i pieczęciach książąt [[Piastowie|piastowskich]], tarczach i chorągwiach od XII wieku. Początkowo funkcjonujepojawia się w herbach śląskich linii Piastów. Po raz pierwszy jako godło książęce pojawia się- na pieczęci konnej [[Kazimierz I opolski|Kazimierza opolsko-raciborskiego]] w 1222 r.<ref name="autonazwa2">Wojciech Górczyk, Półksiężyc, orzeł, lew i smok. Uwagi o godłach napieczętnych Piastów, „Histmag” {{ISSN|1896-8651}} [http://histmag.org/?id=3057].</ref> Później stopniowo jest przejmowany jako herb przez kolejne linie Piastowskie, najpóźniej pojawia się na pieczęciach książąt mazowieckich, bo dopiero po 1271 r.<ref name=autonazwa1 /> Jako oficjalny herb całego państwa polskiego zaczął być używany od 1295 przez [[Przemysł II|Przemysła II]], który po raz pierwszy użył ukoronowanego orła jako godła państwa na rewersie pieczęci majestatycznej z 1295 r.<ref name=autonazwa1 />
 
Forma graficzna orła zmieniała się przez wieki. Dzisiejsza jego forma, przyjęta w 1927 roku (projekt profesora [[Zygmunt Kamiński (malarz)|Zygmunta Kamińskiego]]<ref>{{Cytuj|tytuł= Godło Polski jest plagiatem? |data dostępu=2020-08-05 |opublikowany= www.rp.pl |url= https://www.rp.pl/Historia/310289962-Godlo-Polski-jest-plagiatem.html |język=pl}}</ref>), jest wzorowana na orle z epoki [[Stefan Batory|Stefana Batorego]]. Trzeba zauważyć, że projekt ten jest w zasadzie bardziej przystosowany do pieczęci lub tarczy okrągłej niż do prostokątnej (heraldycznej).
Linia 105 ⟶ 123:
{{Osobny artykuł|Herb Księstwa Warszawskiego|Herb Królestwa Polskiego|}}
 
W czasie powstania listopadowego, rozgorzała[[Joachim dyskusjaLelewel]] nazaproponował, temat godła.aby Wzorując- wzorując się na [[Rewolucja francuska|rewolucyjnej Francji]] historyk [[Joachim Lelewel]] zaproponował aby- nad Orłem i [[Pogoń (herb)|Pogonią]] umieszczonymi na amarantowym tle znalazła się [[czapka frygijska]], zamiast korony. Miało być to symbolem zwycięstwa ''ludowładztwa''. Sejm uznał to jednak za [[Jakobini polscy|symbolikę jakobińską]] i pozostał przy godle jagiellońskim<ref name=besala362>Jerzy Besala, ''Tyrani i błaźni. Od cezarów rzymskich i Henryka VIII Tudora do Stalina i Hitlera''. Bellona Warszawa 2013, s. 362.</ref>.
 
Po [[Powstanie listopadowe|powstaniu listopadowym]] imperatorzy wszechrosyjscy, tytułującynarzucili sięPolsce równieżsymbol królamiprzejęty (carami) Polski, przejęli polskiz [[Order Orła Białego|Orderu Orła Białego]] z niebieską wstęgą, który odtąd cieszył się w Rosji uznaniem.
 
Na herbie z okresu [[Powstanie styczniowe|powstania styczniowego]] widnieje, oprócz orła i Pogoni, [[Archanioł Michał]] – patron [[Ukraina Prawobrzeżna|Rusi]].
Linia 113 ⟶ 131:
{{fakt|Po rozbiorach ludność polska skrzętnie zbierała przedrozbiorowe [[grosz]]e i inne polskie monety z herbem Rzeczypospolitej (Orzeł Biały oraz Pogoń na czterech polach tarczy heraldycznej)|data=2020-03}}. Oczywiście nie mogło zabraknąć orła na sztandarach i emblematach powstańczych, często nadal z Pogonią litewską.
 
W 1916 [[Akt 5 listopada|Austria i Niemcy przystały]] na odnowienie [[Królestwo Polskie (1917–1918)|Królestwa Polskiego]]. W 1917 wyemitowano pierwsze [[Marka polska|banknoty polskie]] z orłem w koronie na tarczy niepodzielnejniepodzielonej.
 
Po odzyskaniu niepodległości wszystkie siły polityczne były zgodne że godłem ma być Orzeł Biały. Kwestia sporna dotyczyła korony. Przeciwko jej umieszczeniu nad głową orła byli politycy [[Polska Partia Socjalistyczna|Polskiej Partii Socjalistycznej]] oraz działacze [[Ruch ludowy|ruchu ludowego]]. Najbardziej przeciw umieszczeniu w godle korony był ludowiec [[Stanisław August Thugutt|Stanisław Thugutt]]<ref name=besala362 />.
 
PoSymbol odzyskaniuOrła niepodległości wszystkie siły polityczne były zgodne że godłem ma być Orzeł Biały. Kwestia sporna dotyczyła korony. Przeciwko jej umieszczeniu nad głową orła byli politycy [[Polska Partia Socjalistyczna|Polskiej Partii Socjalistycznej]] oraz działacze [[Ruch ludowy|ruchu ludowego]]. Najbardziej przeciw umieszczeniu w godle korony był ludowiec [[Stanisław August Thugutt|Stanisław Thugutt]]<ref name=besala362 />. Ostatecznie orłaBiałego w koronie jako godło państwowe wprowadzono ustawą uchwaloną przez [[Sejm Ustawodawczy (1919–1922)|Sejm Ustawodawczy]] 1 sierpnia 1919<ref>{{Dziennik Ustaw|1919|69|416}}.</ref>. Oficjalny wizerunek godła przypominał orła [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Poniatowskiego]] i był używany do 1927, kiedy powstała nowa wersja według projektu Zygmunta Kamińskiego. Odrzucono tradycyjną formę, zastępując ją nową (''Zobacz też sekcje: Tradycja heraldyczna, Błędy i krytyka''), m.in. usunięto krzyż z korony, dodano dwie pięcioramienne rozety<ref>{{Dziennik Ustaw|1927|115|980}}.</ref>.
 
W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] polscy komuniści zdecydowali się na wprowadzenie nowego symbolu państwowego. [[Wanda Wasilewska]] poleciła wówczas Janinie Broniewskiej opracowanie projektu orła na czapki mundurowe żołnierzy 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. W oparciu o orła z sarkofagu Władysława Hermana i Bolesława Krzywoustego w katedrze płockiej powstał nowy orzeł bez korony. Szybko, bo już w 1944 roku, komunistyczne władze reprezentowane przez [[Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego|PKWN]] zdecydowały wrócić do przedwojennego wizerunku orła, ale usunęły koronę z głowy orła. W 1947 roku ogłoszono konkurs na godło państwowe, ale pozostał on nierozstrzygnięty. Ostatecznie w konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 22 lipca 1952 roku opublikowano wizerunek orła, który od przedwojennego różnił się brakiem korony, a złoty otok zastąpiło obramowanie tarczy w formie generalskiego wężyka<ref>{{Cytuj|tytuł= Z Orłem Białym poprzez wieki. Cz. 5: Symbolika państwowa PRL i III RP – Histmag.org |data dostępu=2017-04-28 |url= https://histmag.org/Z-Orlem-Bialym-poprzez-wieki.-Cz.-5-Symbolika-panstwowa-PRL-i-III-RP-8326}}</ref>. Usunięcie potwierdzono dodatkowo dekretem z roku 1955, jednocześnie zrezygnowano z obramowania tarczy<ref>{{Dziennik Ustaw|1955|47|314}}.</ref>. [[Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie|Rząd RP na uchodźstwie]] w odpowiedzi Dekretem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 listopada 1956 r. umieścił na głowie orła zamkniętą koronę zwieńczoną krzyżem<ref>Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 listopada 1956 r. o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, przez dodanie Krzyża w Koronie. ([https://www.dziennikustawnauchodzstwie.gov.pl/data/1956/1956-12-08_nr3.pdf Dz.U. z 1956 r. Nr 3, poz.1]).</ref>.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Godło_Polski”