Opactwo Benedyktynów w Tyńcu: Różnice pomiędzy wersjami

|www = https://opactwotynieckie.pl/

}}

 

W II połowie XI w. powstał zespół [[Sztuka romańska|romańskich]] budowli: trójnawowa [[bazylika]] oraz zabudowania klasztorne. W [[Średniowiecze|średniowieczu]] Tyniec znajdował się na terenie przygranicznym, a bliskość stołecznego Krakowa czyniła z opactwa przedmiot sporów jako miejsca o charakterze obronnym. Znajdująca się u stóp wzgórza przeprawa przez Wisłę miała duże znaczenie komunikacyjne, ale także ekonomiczno-skarbowe. W 1. połowie XIII stulecia założenie klasztorne zostało otoczone kamiennym murem. Taki system obrony okazał się jednak niewystarczający, bo w 1259 roku klasztor został zniszczony podczas [[II najazd mongolski na Polskę|najazdu tatarskiego]]. W II połowie XIII wieku na terenie opactwa wzniesiony został książęcy zamek na planie trójkąta z wieżą od strony skarpy wiślanej. W 1306 r. szwagier biskupa [[Jan Muskata|Jana Muskaty]] Gerlach de Culpen obległ, zdobył i spalił sprzyjające [[Władysław I Łokietek|Władysławowi Łokietkowi]] opactwo. Na początku XIV w. we wschodnim skrzydle klasztornym powstał krzyżowo sklepiony [[Kapitularz (architektura)|kapitularz]], a w XV w. otaczające [[wirydarz]] gotyckie [[Krużganek|krużganki]]. Nowy gotycki kościół zbudowano w XV wieku, a jego konsekracja miała miejsce w 1463 r. za rządów opata Macieja ze Skawiny. W XV wieku benedyktyni tynieccy zaliczali się do najbogatszych konwentów w Polsce – jak napisał [[Jan Długosz]], benedyktyni tynieccy posiadali dobra, składające się „ze stu wsi i pięciu miasteczek”<ref name="robak">{{Cytuj |autor = Marek Robak |tytuł = Tyniec: opactwo benedyktynów |data dostępu = 2018-07-20 |opublikowany = dziedzictwo.ekai.pl |url = http://dziedzictwo.ekai.pl/@@tyniec_opactwo_benedyktynow |język = pl}}</ref>. Gdy w 1457 r. król [[Kazimierz IV Jagiellończyk|Kazimierz Jagiellończyk]] wykupił [[księstwo oświęcimskie]] i [[księstwo zatorskie]], Tyniec stracił znaczenie jako strażnica graniczna. Z tego powodu w XVI wieku budynek zamku przeszedł na własność klasztoru i został zaadaptowany na siedzibę opata. W latach 1618–1622 benedyktyni przebudowali gotycki kościół w stylu [[barok]]owym i w tej postaci zachował się zasadniczo bez zmian do naszych czasów. Nowy kościół konsekrowano 8 maja 1622<ref>{{Cytuj |url=http://www.viabenedictina.eu/pl/tyniec-historie-p17 |tytuł=Via Benedictina – Historia opactwa w Tyńcu |opublikowany=www.viabenedictina.eu |język=pl |data dostępu=2018-07-21}}</ref>. Barokowa przebudowa objęła również klasztor. Opactwo zostało zniszczone przez wojny w połowie XVII wieku, lecz wkrótce zostało odbudowane w stylu barokowym i powiększone (m.in. o bibliotekę). W XVIII wieku wzniesiono u podnóża wzgórza klasztornego mury obronne z basztami, później unowocześnione o bastiony. Kolejne zniszczenie dotknęło zabudowania klasztorne w latach 1771–1772 w związku z zamienieniem ich na punkt oporu [[konfederacja barska|konfederatów barskich]], których oblegały w nim wojska rosyjskie, bombardując klasztor.