Stenografia: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Znaczniki: Anulowanie edycji Wycofane |
|||
Linia 7:
== Historia ==
=== Starożytność ===
==== Uwaga wstępna ====
Systemy [[pismo|pisemne]] powstałe ewolucyjnie od [[Pismo piktograficzne|pisma obrazkowego]] (np. [[hieratyka|pismo hieratyczne]], [[Demotyka|pismo demotyczne]] od [[hieroglify|hieroglifów]], czy np. współczesne [[alfabet arabski|pismo arabskie]], które jest o wiele szybsze od [[Alfabet łaciński|pisma łacińskiego]]) należałoby zaliczyć do stenografii, gdyż wydatnie przyspieszały proces utrwalania myśli, ale nie były one jeszcze tak skuteczne, żeby pozwalać na zapis bieżącej mowy. Do [[Systemy stenograficzne|systemów stenograficznych]] zaliczać należy metody utworzone specjalnie w celu jak najszybszego pisania.
Linia 39 ⟶ 40:
{{osobny artykuł|Noty tyrońskie}}
Wynalazek pierwszego systemu stenograficznego (a właściwie [[tachygrafia|tachygraficznego]]) przypisuje się [[Tyron|Markowi Tuliuszowi Tyronowi]], wyzwoleńcowi i długoletniemu przyjacielowi [[Cyceron|Marka Tuliusza Cycerona]]. Stworzył on uproszczony alfabet tachygraficzny, dopasowany do ówcześnie stosowanych narzędzi piśmienniczych, który oprócz prędkości zapewniał odpowiednią czytelność zapisu. Zaprojektował także pierwsze ok. 200 znaków specjalnych (''siglae''), czyli znaczników dla najczęściej powtarzających się wyrazów i pojęć. System szybko zdobył popularność w urzędach i handlu, i był wzbogacany o coraz to nowe znaczniki. Został uporządkowany przez [[Seneka Młodszy|Senekę]], który „zamroził” rozwój ''siglae'' na liczbie 5000<ref
[[Stefania Bobrowska]], [[Szymon Taub]] [https://archive.org/details/DziejeStenografji|''Dzieje stenografii''], Katowice 1931, s. . Oprócz znaczników noty tyrońskie posługiwały się również znanym wcześniej systemem skrótów [[brachygrafia|brachygraficznych]].
Cesarz [[Tytus Flawiusz]] miał, według [[Swetoniusz]]a (''[[Żywoty cezarów]], Divus Titus'' werset 3<ref>[[Swetoniusz]] Trankwillus, [https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Titus*.html Żywoty cezarów], Rzym 121, rozdział ''Boski Tytus'', werset 3 (odsyłacz do tłumaczenia)
Noty tyrońskie zdobyły znaczną popularność wśród chrześcijan, którzy stosowali je do spisywania świadectw męczeństwa<ref>Waldir Cury, ''As Notas Tironianas o primeiro sistema organizado de taquigrafia'', Rio de Janeiro, [https://web.archive.org/web/20190131185245/http://taquigrafia.emfoco.nom.br/artigos/notas_tironianas.pdf praca w formacie PDF (webarchive)], s.
[[Stefania Bobrowska]], [[Szymon Taub]] [https://archive.org/details/DziejeStenografji|''Dzieje stenografii''], Katowice 1931, s. 10-13</ref>.
Wraz z upadkiem Rzymu i narodzinami państw feudalnych zapotrzebowanie na tachygrafię stopniowo spadało. Uważa się, że sztuka ta wygasła około 1000 r.n.e.<ref>Według pracy Waldira Cury ''As Notas tironianas...'' ostatni znany dokument, w którym znaleziono znaki tyrońskie, datuje się na rok 1067 i pochodzi z Francji Filipa I.</ref> Zabytki not tyrońskich przechowały się w bibliotekach [[klasztor]]nych.
Linia 125 ⟶ 128:
== Klasyfikacja systemów stenograficznych ==
=== Podział systemów stenograficznych ze względu na zastosowanie ===
==== Systemy parlamentarne ====
Są to metody stenograficzne profesjonalne, zaprojektowane od początku pod kątem zapisu bieżącego dyskusji, przemówień, zebrań itp. Dają możliwość pisania z ogromnymi prędkościami, ale stawiają przed stenografem wysokie wymagania – dokładności i kaligrafii podczas stawiania znaków. Czytelność w tych systemach podporządkowano szybkości. Zaopatrzone są w duże zbiory znaczników, szczególnie [[frazeogram]]ów, które jednym znakiem symbolizują całe [[związek frazeologiczny|związki frazeologiczne]]. Powszechne też w nich jest stosowanie skrótów zdaniowych, czyli wykorzystanie faktu, że w zdaniach występują pewne sztywne grupy wyrazów, co szczególnie jest widoczne w [[języki pozycyjne|językach pozycyjnych]], i zaznaczanie tych grup zwykle pierwszym ich wyrazem. Używanie metody parlamentarnej wymaga wielu lat ćwiczeń i codziennego treningu. Porównuje się to do wirtuozerskiego opanowania gry na instrumencie muzycznym. Każdy stenograf parlamentarny z czasem dodatkowo opracowuje setki własnych znaczników, które czynią jego [[stenogram]] nieczytelnym lub bardzo trudnym do odczytania dla innych.
| |||