Lwów: Różnice pomiędzy wersjami

'''Lwów''' ([[Łacina|łać.]] ''Leopolis'', {{w języku|uk|Львів}}, ''Lwiw'', [[Język niemiecki|niem.]] ''Lemberg'') – miasto na [[Ukraina|Ukrainie]], ośrodek administracyjny [[obwód lwowski|obwodu lwowskiego]] i [[Rejon lwowski|rejonu lwowskiego]].

1 listopada 1918 roku, wraz z upadkiem [[Austro-Węgry|Austro-Węgier]] politycy ukraińscy proklamowali we Lwowie powstanie [[Zachodnioukraińska Republika Ludowa|Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej]] i przy pomocy złożonych z Ukraińców oddziałów [[Armia Austro-Węgier|armii Austro-Węgier]] opanowali miasto. Polska ludność Lwowa, dążąca do przyłączenia miasta, jak również całego terytorium [[Galicja Wschodnia|Galicji Wschodniej]], do [[II Rzeczpospolita|odradzającego się po zaborach państwa polskiego]], przeciwstawiła się temu zbrojnie. Wybuchły [[Bitwa o Lwów (1918–1919)|polsko-ukraińskie walki o miasto, określane w polskiej historiografii jako obrona Lwowa]], które przekształciły się następnie w regularną [[Wojna polsko-ukraińska|wojnę polsko-ukraińską]]. 22 listopada 1918 roku, po wycofaniu się Ukraińców z miasta<ref>W chwili wydania przez płk. [[Hnat Stefaniw|Hnata Stefanowa]] rozkazu wycofania się z miasta oddziały [[Ukraińska Armia Halicka|Ukraińskiej Armii Halickiej]] obsadzały: [[Ratusz we Lwowie|Ratusz]] (na którego wieży polska flagę wywiesił ok. godziny 5.00 rano por. [[Roman Abraham]] po wycofaniu się oddziału ukraińskiego), [[Wysoki Zamek (wzgórze)|Wysoki Zamek]], Górę Jacka, Namiestnictwo, [[Narodnyj Dim we Lwowie|Narodnyj Dim]], [[Cytadela we Lwowie|Cytadelę]], Koszary Ferdynanda ([[Ulica Gródecka we Lwowie|Gródecka 40]]) i [[Dzielnica III Przedmieście Żółkiewskie|dzielnicę Żółkiewską]]. [[Michał Klimecki]], ''Polsko-ukraińska wojna o Lwów i Galicję Wschodnią 1918–1919'', Warszawa 2000 [[Oficyna Wydawnicza Volumen|Volumen]], s. 135, {{ISBN|83-7233-145-6}}.</ref>, doszło do [[Pogrom lwowski (1918)|pogromu miejscowej ludności żydowskiej]] przy biernej postawie polskich oddziałów<ref>Grzegorz Gauden, Lwów – kres iluzji. Opowieść o pogromie listopadowym 1918 roku, 2019, {{ISBN|97883-242-3617-6}}.</ref>. Miasto było [[Oblężenie|oblegane]] przez [[Ukraińska Armia Halicka|Ukraińską Armię Halicką]] do maja 1919 roku. [[Konferencja pokojowa w Paryżu (1919–1920)|Paryska konferencja pokojowa]] zatwierdziła 25 czerwca 1919 roku tymczasową administrację [[II Rzeczpospolita|Polski]] nad terytorium Galicji Wschodniej, w tym nad Lwowem. W sierpniu 1919 roku ostatnie oddziały Ukraińskiej Armii Halickiej zostały wyparte za rzekę [[Zbrucz]], wyznaczającą wschodnią granicę [[Galicja (Europa Środkowa)|Galicji]], co było ''[[de facto]]'' równoznaczne z upadkiem ZURL. W czasie [[wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej]] w lipcu 1920 roku [[Armia Czerwona]] prowadziła ofensywę na Lwów, czasowo [[Okupacja wojenna|okupując]] część Galicji Wschodniej. W sierpniu 1920 roku nacierająca na miasto sowiecka [[1 Armia Konna]] [[Siemion Budionny|Siemiona Budionnego]] została zatrzymana przez [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojsko Polskie]] w [[Bitwa pod Zadwórzem|bitwie pod Zadwórzem]]. Po zakończeniu walk, marszałek [[Józef Piłsudski]] w uznaniu bohaterstwa mieszkańców, a zwłaszcza [[Orlęta Lwowskie|Orląt Lwowskich]], odznaczył miasto [[Order Virtuti Militari|Krzyżem Virtuti Militari]]<ref>Odznaczone Orderem Virtuti Militari oprócz Lwowa zostały jeszcze tylko dwa miasta: Warszawa i [[Verdun (Moza)|Verdun]].</ref>. Ponadto miasto zostało odznaczone [[Krzyż Obrony Lwowa|Krzyżem Obrony Lwowa z Mieczami]], odznakami honorowymi ze [[Śląsk]]a i [[Poznań|Poznania]]<ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Muzeum Historyczne Obrony Lwowa |url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=94630 |czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] |strony = 3 |data = nr 267 z 24 listopada 1938}}</ref>, odznaką pamiątkową [[5 Pułk Piechoty Legionów|5 Pułku Piechoty Legionów]]<ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Odznaka pułkowa 5 p. p. Leg. dla m. Lwowa |url = https://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/101589 |czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] |wolumin = Nr 265 |strony = 1 |data = 22 listopada 1938}}</ref>. [[Traktat ryski (1921)|Traktat ryski]] ustalił granicę pomiędzy Polską a [[Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka|Ukraińską SRR]] na Zbruczu, co wobec nieuznawania [[Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka|Rosyjskiej FSRR]] i [[Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka|Ukraińskiej SRR]] na arenie międzynarodowej<ref group>Francja i Wielka Brytania uznały ZSRR i nawiązały stosunki dyplomatyczne w roku 1922 po układzie niemiecko-sowieckim w [[Rapallo]], Stany Zjednoczone najpóźniej – w roku 1934.</ref> miało jedynie charakter dwustronny (zrzeczenie się przez RFSRR i USRR pretensji do Galicji Wschodniej). Państwa [[Ententa|Ententy]] i organy przez nie wyłonione ([[Rada Ambasadorów]], [[Rada Ligi Narodów]]) aż do 14 marca 1923 roku uznawały Galicję Wschodnią ze Lwowem za terytorium sporne, nie należące do państwa polskiego, nad którym [[Suwerenność|suwerenną]] władzę sprawują państwa Ententy na mocy [[Traktat w Saint-Germain-en-Laye (1919)|traktatu pokojowego z Austrią]]<ref>„Pod presją Wielkiej Brytanii Rada Ligi Narodów przyjęła 23 lutego 1921 r. uchwałę stwierdzającą, że: (1) '''Postanowienia konferencji pokojowej''' o prawach mniejszości narodowych '''nie mogą być zastosowane wobec Galicji Wschodniej, ponieważ leży ona poza granicą Polski'''; (2) Postanowienia o wykonywaniu mandatów i kontroli Ligi Narodów nad mandatariuszami nie mogę odnieść się do Galicji Wschodniej, ponieważ '''Polska nie otrzymała mandatu, a tylko prawo do administrowania tej krainy'''; (3) Nie można również stosować do tego przypadku zasad Konwencji Haskiej, bo w czasie gdy ta konwencja była podpisywana, Polska jako państwo nie istniała; (4) '''Polska jest tylko faktycznie wojskowym okupantem Galicji, suwerenem są państwa Ententy (art. 91 traktatu w Saint Germain-en-Laye)''' i dlatego Rada Ligi Narodów postanawia przedłożyć postulaty Galicjan odnośnie prawnego stanowiska Galicji Wschodniej i przyszłości tego kraju do rozpatrzenia przez [[Rada Ambasadorów|Radę Ambasadorów]]” Rafał Galuba, ''„Niech nas rozsądzi miecz i krew...”. Konflikt polsko-ukraiński o Galicję Wschodnią w latach 1918–1919'', Poznań 2004, {{ISBN|83-7177-281-5}}, s. 284.</ref>. Ententa nigdy nie uznała również niepodległości Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej. W odniesieniu do terytorium Galicji Wschodniej próbowała początkowo wprowadzić rozwiązanie tymczasowe w postaci przyznania Polsce 25-letniego [[Terytorium mandatowe|mandatu]] na zarządzanie Galicją Wschodnią, przy zapewnieniu temu terytorium [[Autonomia|autonomii]]. Po upływie okresu mandatu miałoby nastąpić rozstrzygnięcie jego ostatecznej przynależności państwowej w formie [[Plebiscyt terytorialny|plebiscytu]]<ref>''W odniesieniu do obszaru Galicji Wschodniej główne mocarstwa opowiedziały się 20 listopada 1919 r. za tzw. Koncepcją mandatową. Polska otrzymałaby mandat na Galicję Wschodnią na dwadzieścia pięć lat, po czym decyzją o jej dalszych losach podjęłaby Liga Narodów. Sprawa nie miała dalszego ciągu. Polska sprawowała (z wyjątkiem okresu ofensywy sowieckiej latem 1920 r.) na tym obszarze funkcje administracyjne. Starał się temu przeciwstawić przebywający na emigracji gabinet [[Jewhen Petruszewycz|Jewhena Petruszewicza]]. Nie zmieniło jego polityki oświadczenie Rady Ambasadorów z 12 lipca 1921 r. o nieuznawaniu rządu ZURL za reprezentację Galicji Wschodniej''. [[Karol Grünberg]], [[Bolesław Sprenger]], ''„Trudne sąsiedztwo”'', Warszawa 2005, s. 264–265.</ref>. Intencją polityczną państw Ententy było zachowanie terytorium Galicji Wschodniej dla [[Biali (Rosja)|„białej” Rosji]]. Polska sprzeciwiała się tym koncepcjom, jednocześnie realizując na administrowanym terytorium politykę faktów dokonanych, integrując je z państwem polskim<ref>Rafał Galuba, ''„Niech nas rozsądzi miecz i krew...”. Konflikt polsko-ukraiński o Galicję Wschodnią w latach 1918–1919'', Poznań 2004, {{ISBN|83-7177-281-5}}, s. 285–286.</ref>.