Imperium Rosyjskie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m dr
Zmiany detaliczne
Linia 1:
{{Państwo stary szablon infobox
|nazwa_polska = CesarstwoCarstwo Rosyjskie
|nazwa_oryginalna = {{j|ru|Россійская Имперiя}} (przedreformowa ortografia)<br />{{j|ru|Российская Империя}} (rosyjski)<br />Rossijskaja impierija (Transliteracja)
|nazwa_dopełniacz = Imperium Rosyjskiego
Linia 9:
|dewiza_język = Rosyjski
|dewiza_polski = Bóg z nami!
|mapa_obraz = Subdivisions of the Russian Empire in 1914. Blank Map.svg
|lokalizacja_obraz_opis =
|konstytucja = [[Konstytucja Rosji z 1906|Zasadnicze prawa państwowe Cesarstwa Rosyjskiego z 1906]]
Linia 43:
|terytoria_autonomiczne = [[Wielkie Księstwo Finlandii|Finlandia]]<br /><small>(1809–1917)</small><br />[[Królestwo Polskie (kongresowe)|Polska]]<br /><small>(1831–1864)</small>
|commons = Category:Russian Empire
|wikisłownik = Imperium Rosyjskie
}}
'''Imperium Rosyjskie''', oficjalna nazwa polska<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Ustawa Konstytucyina Królestwa Polskiego – Wikiźródła, wolna biblioteka |data = 1815 |data dostępu = 2018-08-12 |opublikowany = pl.wikisource.org |url = https://pl.wikisource.org/wiki/Ustawa_Konstytucyina_Kr%C3%B3lestwa_Polskiego |cytat = Artykuł 1. Królestwo Polskie iest na zawsze połączone z Cesarstwem Rossyiskiém.}}</ref><ref>{{Cytuj |redaktor = Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski |tytuł = Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom IX – wynik wyszukiwania – DIR |data = 1888 |data dostępu = 2018-08-12 |wolumin = IX |s = 776 |opublikowany = dir.icm.edu.pl |url = http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IX/776 |cytat = Rossya, ruskie „Ruś, Rossija, Rossijskaja imperija”, łac. „Russia”, cesarstwo, największe państwo na kuli ziemskiej...}}</ref>: '''CesarstwoCarstwo Rosyjskie''' ({{w języku|ru|Российская империя}}, przed reformą ortografii: {{k|ru|Россійская Имперія}}) – oficjalna nazwa [[Rosja|Rosji]] w latach 1721–1917<ref>{{encyklopedia PWN|id=3914378|tytuł=Imperium Rosyjskie|data dostępu=2021-11-13}}</ref>. Imperium Rosyjskie u szczytu swej potęgi w 1866 roku zajmowało powierzchnię 23 700 000 [[Kilometr kwadratowy|km²]] i było trzecim [[Lista największych państw w historii|pod względem wielkości państwem w historii ludzkości]], po [[Imperium brytyjskie|imperium brytyjskim]] i [[Imperium mongolskie|Wielkim Ułusie Mongolskim]]<ref name="uconn">Peter Turchin, Thomas D. Hall and Jonathan M. Adams, [https://web.archive.org/web/20120819050341/http://jwsr.ucr.edu/archive/vol12/number2/pdf/jwsr-v12n2-tah.pdf „East-West Orientation of Historical Empires”], ''Journal of World-Systems Research'' Vol. 12 (no. 2), s. 219–229 (2006).</ref>. Faktyczną stolicą Imperium Rosyjskiego był przez niemal cały okres jego istnienia [[Petersburg]], choć z prawnego punktu widzenia stolicą pozostawała Moskwa<ref name="autonazwa2" />, pozostająca do 1812 roku największym miastem Rosji i miejscem [[Koronacja|koronacji]] [[car]]ów. Dwór przeniesiono do [[Moskwa|Moskwy]] w 1728 roku, ale dwa lata później powrócił on do Petersburga (1730). Imperium było sukcesorem [[Carstwo Rosyjskie|Carstwa Rosyjskiego]]. Upadło na skutek [[Rewolucje w Rosji 1917 roku|dwóch rewolucji]] w 1917 roku.
 
== Historia ==
Linia 55:
Uznanie tytułu cesarskiego władców Rosji przebiegało w Europie stopniowo. [[Zjednoczone Prowincje Niderlandów]] i [[Królestwo Prus]] uznały natychmiast cesarski tytuł [[Piotr I Wielki|Piotra I Wielkiego]]. Inne państwa nie chciały drażnić cesarza [[Święte Cesarstwo Rzymskie|Świętego Cesarstwa Rzymskiego]], który był zazdrosny o swój tytuł. [[Szwecja]] uznała Piotra za cesarza w 1723 roku. [[Imperium Osmańskie]] uznało cesarzową Annę w 1739 roku. [[Wielka Brytania]] uznała tytuł w 1742 roku, [[Królestwo Francji (987–1791)|Francja]] i [[Hiszpania]] zrobiły to w 1745 roku. [[Rzeczpospolita Obojga Narodów]] uznała tytuł cesarski w 1764 roku na mocy postanowień sejmu konwokacyjnego i ratyfikacji Deklaracji Ministrów Rosyjskich z tegoż roku<ref>Robert K. Massie, Peter the Great. His life and world, New York 1980, s. 742.</ref><ref name=":1">{{Cytuj stronę |url = https://pl.wikisource.org/wiki/Volumina_Legum._Tom_VII/Ratyfikacya_deklaracyi_Ministrow_Rossyiskich_wzgl%C4%99dem_tytu%C5%82u:_Ca%C5%82ey_Rossyi_Imperatorowy |tytuł = Volumina Legum. Tom VII/Ratyfikacya deklaracyi Ministrow Rossyiskich względem tytułu: Całey Rossyi Imperatorowy – Wikiźródła, wolna biblioteka |opublikowany = pl.wikisource.org |data dostępu = 2018-08-12}}</ref>.
 
W nomenklaturze urzędowej [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]] po 1764 roku najpierw pojawia się tytuł „Całej Rosji Imperatorowej”<ref name=":1" />, nieco później tytuł „Jej Cesarska Mość Wszech Rosji”<ref name=":2">{{Cytuj stronę |url = https://pl.wikisource.org/wiki/Traktat_rozbiorowy_pomi%C4%99dzy_Rzecz%C4%85pospolit%C4%85_a_Imperium_Rosyjskim_1793 |tytuł = Traktat rozbiorowy pomiędzy Rzecząpospolitą a Imperium Rosyjskim 1793 – Wikiźródła, wolna biblioteka |opublikowany = pl.wikisource.org |data dostępu = 2018-08-12}}</ref>, następnie aż do upadku państwa tytuły imperator i cesarz względem władców Rosji są używane równolegle, niekiedy bywając ze sobą łączone, np. „Jej Cesarska Mość imperatorowa Wszech Rosji”<ref name=":2" />. Nazwa Cesarstwo Rosyjskie zostaje oficjalnie zatwierdzona w 1. Artykule [[Konstytucja Królestwa Polskiego|Ustawy Konstytucyjnej Królestwa Polskiego]] z 1815 roku<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Ustawa Konstytucyina Królestwa Polskiego – Wikiźródła, wolna biblioteka |data = 1815 |data dostępu = 2018-08-12 |opublikowany = pl.wikisource.org |url = https://pl.wikisource.org/wiki/Ustawa_Konstytucyina_Kr%C3%B3lestwa_Polskiego |cytat = Artykuł 1. Królestwo Polskie iest na zawsze połączone z Cesarstwem Rossyiskiém.}}</ref>.
 
=== Rosja mocarstwem eurazjatyckim ===