Leszno: Różnice pomiędzy wersjami

Polacy związani z Lesznem publikowali w mieście polską prasę i książki. W latach 1834–1849 w mieście wychodziło polskie ilustrowane czasopismo [[Przyjaciel Ludu (Leszno 1834–1849)|Przyjaciel Ludu]]. W latach 1841–1847 polski historyk, geograf i statystyk [[Stanisław Plater]] napisał i wydał w mieście dwa tomy [[Mała Encyklopedia Polska|Małej Encyklopedii Polskiej]], jednej z pierwszych dziewiętnastowiecznych [[Polskie encyklopedie|polskich encyklopedii]] ogólnych{{odn|Plater|1841}}{{odn|Gloger|1901}}.

 

Od XIX w. w Lesznie dominowała ludność niepolska (aż do okresu po odzyskaniu niepodległości), przede wszystkim napływowa niemieckojęzyczna i protestancka<ref>Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880–1902, t. V, s. 180.</ref>. Wraz z procesami uprzemysłowienia nowym zjawiskiem stał się stopniowy przyrost ludności polskiej, który zbiegł się z rozwojem polskiej i niemieckiej świadomości narodowej oraz zarysowaniem się konfliktów narodowościowych. Jeszcze w I poł. XIX w. nie przynosiło to znacznego zachwiania tradycyjnego współżycia. Kontynuowana była działalność naukowa, gdzie Leszno, oprócz Poznania, było w Wielkopolsce największym ośrodkiem wydawniczym i oświatowo-kulturalnym. II poł. XIX w. była okresem narastającej polityki germanizacyjnej, nasilonej w szczególności po zjednoczeniu Niemiec w 1871. W latach 1876–1900 usunięto język polski z gimnazjum, zaczęto zwalniać polskich nauczycieli i zastępowano ich Niemcami. Działania te wywołały opór wśród ludności polskiej, która organizowała strajki szkolne i prowadziła działalność konspiracyjną. W 1905 w mieście mieszkało 16 021 osób, w tym 79,2% Niemców (w zdecydowanej większości napływowi w okresie zaborów w celach germanizacji tę część ziem polskich), 13,7% Polaków i 6,2% Żydów. 53,1% mieszkańców było ewangelikami, 39,8% – katolikami<ref>Na podstawie danych ze spisu powszechnego z 1905 r., według deklarowanego języka ojczystego i religii; wliczono 1,265 mężczyzn znajdujących się na służbie wojskowej; część ludności zadeklarowała więcej niż jeden język ojczysty, ''Gemeindelexikon für das Königreich Preußen. Heft V. Provinz Posen, Berlin 1908.''</ref>.