Wikipedia

Aborcja: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m MalarzBOT: WP:CHECK#44: usunięcie pogrubienia z nagłówków
Źródła odnoszą się tylko do małej części historii gatunku ludzkiego
Znaczniki: Wycofane VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
Linia 5:
-->'''Aborcja''' ({{łac.|abortus}} lub {{k|la|abortio}}<ref>{{Cytuj stronę | url = http://lacina.info.pl/index.php?dzial=slowniczek&opcja=slownik | tytuł = Linqua latina Omnibus | opublikowany = lacina.info.pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20180903125627/http://lacina.info.pl/index.php?dzial=slowniczek&opcja=slownik | zarchiwizowano = 2018-09-03}} Słownik łacińsko-polski i polsko-łaciński</ref> „poronienie, wywołanie poronienia”) – zamierzone zakończenie [[Ciąża człowieka|ciąży]] w wyniku interwencji zewnętrznej, np. działań lekarskich<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.stisan.nl/paginas/abortushulp/abortus.html | archiwum = https://web.archive.org/web/20130121230827/http://www.stisan.nl/paginas/abortushulp/abortus.html | tytuł = Abortushulpverlening | data dostępu = 2009-09-15 | autor = Stichting Samenwerkende AbortusKliniken STISAN | język = nl | zarchiwizowano = 2013-01-21}}</ref><ref name=":1">{{Cytuj |autor = Stowarzyszenie Rodziców po Poronieniu |tytuł = Dwa łyki semantyki |data dostępu = 2021-03-27 |opublikowany = poronienie.pl |url = https://www.poronienie.pl/psychologia/dla-lekarzy-i-poloznych/pozytywne-wzorce-zachowan/dwa-lyki-semantyki/ |archiwum = https://web.archive.org/web/20211206215307/https://www.poronienie.pl/psychologia/dla-lekarzy-i-poloznych/pozytywne-wzorce-zachowan/dwa-lyki-semantyki/ |zarchiwizowano = 2021-12-06 |język = pl}}</ref>, w j. łacińskim ''abortus provocatus''<ref>[http://www.abortuscentra-vlaanderen.be/ Abortuscentra] Abortus Informatie {{lang|nl}}</ref>. Przeważnie w efekcie dochodzi do [[śmierć|śmierci]]<ref name="post">{{cytuj stronę|url=http://www.prawoimedycyna.pl/index.php?str=artykul&id=271 |tytuł=Sąd Najwyższy odmówił uchwały ws. wyroku o przerwanie ciąży|autor=Sąd Najwyższy|data = 2009-03-26 r.|praca=Sygn. akt I KZP 2/09|opublikowany=Prawo i medycyna|data dostępu=2010-02-23}}</ref> [[zarodek|zarodka]] lub [[płód|płodu ludzkiego]]<ref name="Scholieren">{{cytuj stronę| url =http://www.scholieren.com/werkstukken/7831 | tytuł = Abortus | data dostępu = 2009-09-15 | autor = | język =nl}}</ref> (łac. ''[[nasciturus]]'').
 
NajczęstszymObecnie najczęstszym przyczyną aborcji wskazywaną przez kobiety jest chęć zaplanowania ciąży i ograniczenie liczebności rodziny<ref name=":2">{{Cytuj |autor = Akinrinola Bankole, Susheela Singh, Taylor Haas |tytuł = Reasons Why Women Have Induced Abortions: Evidence from 27 Countries |czasopismo = International Perspectives on Sexual and Reproductive Health |data = 1998-09-02 |data dostępu = 2024-04-14 |wolumin = 24 |doi = 10.2307/3038208 |jstor = 3038208 |url = https://www.guttmacher.org/journals/ipsrh/1998/09/reasons-why-women-have-induced-abortions-evidence-27-countries |język = en | issn=0190-3187 }}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Sophia Chae, Sheila Desai, Marjorie Crowell, Gilda Sedgh |tytuł = Reasons why women have induced abortions: a synthesis of findings from 14 countries |czasopismo = Contraception |data = 2017-10 |data dostępu = 2024-04-14 |issn = 1879-0518 |wolumin = 96 |numer = 4 |s = 233–241 |doi = 10.1016/j.contraception.2017.06.014 |pmid = 28694165 |pmc = 5957082 |url = https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28694165/}}</ref><ref name=":3">{{Cytuj |tytuł = The Limitations of U.S. Statistics on Abortion |data = 1997-01 |data dostępu = 2024-04-14 |opublikowany = guttmacher.org |url = http://www.guttmacher.org/pubs/ib14.html |archiwum = https://web.archive.org/web/20120404080239/http://www.guttmacher.org/pubs/ib14.html |zarchiwizowano = 2012-04-04}}</ref>. Inne wymieniane powody to m.in. {{link-interwiki |Zdrowie matek |tekst=zdrowie matki |Q=Q6786626}}, [[Bieda|brak funduszy na dziecko]], [[przemoc domowa]], brak wsparcia, poczucie, że są za młode, chęć zdobycia wykształcenia lub rozwoju kariery, a także brak możliwości lub chęci wychowywania dziecka poczętego w wyniku [[Gwałt|gwałtu]] lub [[Kazirodztwo|kazirodztwa]]<ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref>{{Cytuj |autor = Nada Logan Stotland |tytuł = Update on Reproductive Rights and Women's Mental Health |czasopismo = The Medical Clinics of North America |data = 2019-07 |data dostępu = 2024-04-14 |issn = 1557-9859 |wolumin = 103 |numer = 4 |s = 751–766 |doi = 10.1016/j.mcna.2019.02.006 |pmid = 31078205 |url = https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31078205/}}</ref>.
 
Aborcja przeprowadzana legalnie w społeczeństwach uprzemysłowionych jest jedną z najbezpieczniejszych procedur medycznych<ref>{{Cytuj |autor = David A Grimes, Janie Benson, Susheela Singh, Mariana Romero, Bela Ganatra, Friday E Okonofua, Iqbal H Shah |tytuł = Unsafe abortion: the preventable pandemic |czasopismo = The Lancet |data = 2006-11 |data dostępu = 2024-04-14 |wolumin = 368 |numer = 9550 |s = 1908–1919 |doi = 10.1016/S0140-6736(06)69481-6 |url = https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0140673606694816 |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Elizabeth G. Raymond, Daniel Grossman, Mark A. Weaver, Stephanie Toti, Beverly Winikoff |tytuł = Mortality of induced abortion, other outpatient surgical procedures and common activities in the United States |czasopismo = Contraception |data = 2014-11 |data dostępu = 2024-04-14 |issn = 1879-0518 |wolumin = 90 |numer = 5 |s = 476–479 |doi = 10.1016/j.contraception.2014.07.012 |pmid = 25152259 |url = https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25152259/}}</ref>. {{link-interwiki |Niebezpieczne aborcje |Q=Q1342132}} — wykonywane przez osoby nieposiadające niezbędnych umiejętności lub w nieodpowiednich warunkach — są odpowiedzialne za 5-13% {{link-interwiki |Zgony matek |tekst=zgonów matek |Q=Q1339474}}. Większość z nich ma miejsce w krajach rozwijających się<ref>{{Cytuj |autor = WHO |tytuł = Preventing unsafe abortion |data = 2019-06-26 |data dostępu = 2024-04-14 |opublikowany = WHO |url = https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/preventing-unsafe-abortion |archiwum = https://web.archive.org/web/20190823190843/https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/preventing-unsafe-abortion |zarchiwizowano = 2019-08-23 |język = en}}</ref>. {{link-interwiki |Aborcja farmakologiczna |tekst=Aborcje farmakologiczne |Q=Q2604964}} przeprowadzane {{link-interwiki |Samodzielnie wywoływana aborcja |tekst=samodzielnie |Q=Q721654}} są jednak wysoce skuteczne i bezpieczne przez cały [[Okres prenatalny#Pierwszy trymestr|pierwszy trymestr ciąży]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Self-management Recommendation 50: Self-management of medical abortion in whole or in part at gestational ages < 12 weeks (3.6.2) - Abortion care guideline |data = 2021-11-19 |data dostępu = 2024-04-14 |opublikowany = srhr.org |url = https://srhr.org/abortioncare/chapter-3/service-delivery-options-and-self-management-approaches-3-6/self-management-recommendation-50-self-management-of-medical-abortion-in-whole-or-in-part-at-gestational-ages-12-weeks-3-6-2/ |język = en-US}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Heidi Moseson, Ruvani Jayaweera, Sarah Raifman, Brianna Keefe-Oates, Sofia Filippa, Relebohile Motana, Ijeoma Egwuatu, Belen Grosso, Ika Kristianingrum, Sybil Nmezi, Ruth Zurbriggen, Caitlin Gerdts |tytuł = Self-managed medication abortion outcomes: results from a prospective pilot study |czasopismo = Reproductive Health |data = 2020-12 |data dostępu = 2024-04-14 |issn = 1742-4755 |wolumin = 17 |numer = 1 |doi = 10.1186/s12978-020-01016-4 |pmid = 33109230 |pmc = PMC7588945 |url = https://reproductive-health-journal.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12978-020-01016-4 |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Heidi Moseson, Ruvani Jayaweera, Ijeoma Egwuatu, Belén Grosso, Ika Ayu Kristianingrum, Sybil Nmezi, Ruth Zurbriggen, Relebohile Motana, Chiara Bercu, Sofía Carbone, Caitlin Gerdts |tytuł = Effectiveness of self-managed medication abortion with accompaniment support in Argentina and Nigeria (SAFE): a prospective, observational cohort study and non-inferiority analysis with historical controls |czasopismo = The Lancet Global Health |data = 2022-01 |data dostępu = 2024-04-14 |wolumin = 10 |numer = 1 |s = e105–e113 |doi = 10.1016/S2214-109X(21)00461-7 |pmid = 34801131 |pmc = PMC9359894 |url = https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S2214109X21004617 |język = en}}</ref>. Dane dotyczące ochrony zdrowia publicznego pokazują, że zapewnienie legalnego i łatwego dostępu do bezpiecznej aborcji zmniejsza liczbę zgonów wśród matek<ref>{{Cytuj |autor = Anibal Faúndes, Iqbal H. Shah |tytuł = Evidence supporting broader access to safe legal abortion |czasopismo = International Journal of Gynecology & Obstetrics |data = 2015-10 |data dostępu = 2024-04-14 |issn = 0020-7292 |wolumin = 131 |numer = S1 |doi = 10.1016/j.ijgo.2015.03.018 |url = https://obgyn.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1016/j.ijgo.2015.03.018 |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Su Mon Latt, Allison Milner, Anne Kavanagh |tytuł = Abortion laws reform may reduce maternal mortality: an ecological study in 162 countries |czasopismo = BMC Women's Health |data = 2019-12 |data dostępu = 2024-04-14 |issn = 1472-6874 |wolumin = 19 |numer = 1 |doi = 10.1186/s12905-018-0705-y |pmid = 30611257 |pmc = PMC6321671 |url = https://bmcwomenshealth.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12905-018-0705-y |język = en}}</ref>.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Aborcja”