Wrocław: Różnice pomiędzy wersjami

== Nazwa miasta ==

Pochodzenie nazwy miasta nie jest jasne, ponieważ w najstarszych określeniach tej nazwy zapisanych przez [[Thietmar z Merseburga|Thietmara]] jako ''Wrotizlaensem'' i ''Wortizlava'', oraz późniejszej z 1133 jako ''Vuartizlau'', występuje grupa ''-ar-'', ''-ro-'', a nie czeska ''-ra-'' stosowana jako część nazwy miasta w późniejszych wiekach i co mogłoby wskazywać, że pochodzenie nazwy miasta należy tłumaczyć jako gród [[Wrocisław]]a, które to imię było popularne wśród rycerstwa polskiego w różnych formach i odmianach{{r|TAiWPN Universitas 2000|Rospond_zabytki}}. Jeszcze w początkach XII wieku zapis ''Vuartizlau'' jest polski (z polską grupą ''–ar-'' jak w ''[[Warcisław]]''). Późniejsza forma łacińska ''Vrastislavia'', w której pojawia się czeskie –ra-, jest zniekształcona (czeski [[egzonim]] nazwy miasta mógł się rozpowszechnić z racji bliższych kontaktów gospodarczych z południem Europy){{r|Sikorski}}. Przeciwną hipotezą jest pogląd, że nazwa miasta pochodzi przypuszczalnie od imienia zmarłego w 921 roku księcia czeskiego [[Wratysław I|Vratislava I]], który być może czasowo panował nad grodem i który według legend jest założycielem miasta{{r|deutsche-und-polen-}}. Według tej koncepcji w VI wieku [[Słowianie|słowiańskie]] plemię [[Ślężanie|Ślężan]] osiedliło się nad Odrą i wzniosło na [[Ostrów Tumski we Wrocławiu|Ostrowie Tumskim]] gród, który Vratislav I umocnił{{r|Klaus Klöppel Breslau Niederschlesien}}. Poza wymienionymi argumentami językowymi, koncepcja ta napotyka też na wątpliwości natury historycznej, ponieważ dotychczasowe datowanie pierwszego wrocławskiego grodu na najwcześniej 940 rok przypada na co najmniej dwadzieścia lat po śmierci Vratislava I{{r|TAiWPN Universitas 2000}}. Jednym z pierwszych źródeł nazwy miasta jest kronika [[Thietmar z Merseburga|Thietmara z Merseburga]] z XI wieku („Iohannem Wrotizlaensem”, „Wortizlava civitate”){{r|Tiefenbach}}. Polska nazwa miejscowości „Wrocław” jest skrótem od [[Imiona słowiańskie|staropolskiego imienia]] „Wrocisław”. „Wrocisław” i czeskie „Vratislav” są imionami złożonymi: pierwsza część znaczy „wrócić”, „zwrócić” ([[Język czeski|czes.]] „vraceti”, „vrátiti”), „obalać przeciwnika”, „zmusić kogoś do ucieczki”. Druga część („sław”) znaczy „reputacja”, „sława”{{r|Paul Hefftner Städtische}}. Dlatego inicjał „W” jest od dawna częścią herbu niemieckiego i polskiego. W roku 1154 [[Arabowie|arabski]] geograf [[Al-Idrisi]] w swoim dziele pt. [[Księga Rogera]] zamieścił nazwę Wrocławia jako ''-r(a)t(i)-slaba'' pośród innych polskich miast [[Kraków|Krakowa]], [[Gniezno|Gniezna]], [[Sieradz]]a, [[Łęczyca|Łęczycy]] oraz [[Santok]]a{{r|PZWS|Tadeusz Lewicki Polska i}}.

 

Niemiecka nazwa „Breslau” ma pochodzenie [[Słowianie|słowiańskie]] i oparła się na wcześniejszych dokumentach z roku 1175 jako nazwa „Wrezlaue” oraz z 1201 r. jako „Wreczelaw”{{r|Rospond_nazewnictwo}}. W czasie, w którym Niemcy osiedlali się nad Odrą, istniało już osiedle polskie na [[Ostrów Tumski we Wrocławiu|Ostrowie Tumskim]]. Osiedle nazywało się „Wrocław”, ulokowane tu było już też [[Archidiecezja wrocławska|biskupstwo]]. Stopniowe scalenie tych osiedli w jeden ośrodek spowodowało, że nie istniała potrzeba stosowania nowej nazwy dla osad niemieckich. Etymologiczne pochodzenie nazwy „Breslau” od nazwy „Wrocław” można udowodnić przez porównanie historycznych dokumentów duchownych i książęcych, w których można znaleźć dużo wariantów i odwołań do tej nazwy<ref>„Ecclesiam Wratislaviensem”, „episcopus Wratizlauiensis”, „Wrotizlaensis”, „in foro Wratislaviensi”, „Wroczlaviensi provincia”, „Vrozlavia”, „Wortizlaua”, „Wrazslavie”, „Vratislavia”, „Wratizlavia”, „Wratislavia”, „Wratislawia”, „Vratizlav”, „Wratizlaw”, „Wratislaw”, „Wraislaw”, „Vratizlau”, „Wratizlau”, „Wratislau”, „Wreczeslaw”, „Wretslaw”, „Wrezlaw”, „Wrezlau”, „dux de Werslaue”, „Breczlaw”, „Bretzlaw”, „Bretlav”, „Bretzlau”, „Bretzla”, „Brezslaw”, „Brezlaw”, „Breßlaw”, „Bresslaw”, „Presslaw”, „Breslow”, „Breslou”, „Breßlau”, „Bresslau”, „Breslau”.</ref>. Wymiana litery „W” na literę „B” uzasadnia się trudnościami w artykulacji przez Niemców wersji nazwy zaczynającej się od „W”. Niektórzy przypuszczają, że niemieckie osiedle początkowo mogło mieć swoją własną nazwę, która jednak nie zachowała się{{r|Paul Hefftner Städtische}}.