Wikipedia

Brakteat: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
merytoryczne i redakcyjne z przypisami; usunięty fakt/przypis [wątpliwe/niemiarodajne źródło, niedostępny link]
Znacznik: Wycofane
m Wycofano edycje użytkownika Cyborian (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Szoltys-bot.
Znaczniki: Wycofanie zmian Wycofane
Linia 1:
{{Dopracować|źródła=2023-06|wymaga on znacznego rozwinięcia z przeredagowaniem i poprawieniem wprowadzenia (leadu), na podstawie poważnej bibliografii numizmatycznej (źródeł książkowych zamiast podanych przyczynkowych)|data=2020-07}}
[[Plik:Brakteat01.jpg|thumb|180px|Brakteat „hebrajski” Mieszka Starego datowany na XII/XIII w.]]
[[Plik:Vadstena-brakteaten, Nordisk familjebok.png|thumb|180px|[[Brakteat z Vadstena]], (znalezisko ze Szwecji, (1774)]]
'''Brakteat''' (''nummus– bracteatus'',[[moneta]] wybijana jednostronnie z cienkiej blaszki na miękkiej podkładce (od [[łacina|łac.]] ''bractea, brattea'' – blaszka). –Stempel średniowiecznaodciśnięty wypukło na [[monetaAwers i rewers|awersie]] srebrnapojawiał wybijanasię jednostronniejako zwklęsły cienkiej blaszki [[kruszce|kruszcowej]](negatyw) na miękkim podkładzierewersie.
 
W postaci brakteatów bito przede wszystkim w XII–XIV wieku w środkowej Europie niskowartościowe [[denar]]y. Stempel odciśnięty wypukło na [[Awers i rewers|awersie]] pojawiał się jako wklęsły (negatyw) na rewersie. Tym sposobem przy ograniczonych możliwościach emisyjnych władcy ([[król]], [[książę]]) spowodowanych brakiem kruszcu ([[srebro|srebra]]), niekiedy wprowadzano do obiegu nawet duże ilości bezwartościowego pieniądza. W Polsce [[Mieszko III Stary|Mieszko Stary]] oprócz takich praktyk redukcji kruszcu w masowo bitych brakteatach stosował (nawet trzykrotnie w ciągu roku) przymusową wymianę monet (''renovatio monetae''), co doprowadzało do znacznego drenażu rynku. {{Fakt|Brakteaty bił również [[Jaksa z Kopanicy]] ([[Köpenick]])|data=2014-01}} oraz książę pomorski [[Sambor I gdański|Sambor]]<ref>Marek Adamkowicz: [https://web.archive.org/web/20170730052605/http://www.dziennikbaltycki.pl/historia/a/swiety-graal-w-gdanskiej-ziemi-co-znalezli-archeolodzy,9470824/ ''Święty Graal w gdańskiej ziemi. Co znaleźli archeolodzy?''], "Dziennik Bałtycki" z 6.03.2016 [dostęp: 7.03.2016]</ref>.
Pomysł wypuszczania taniego, niskowartościowego pieniądza powstał w krajach niemieckich. Za najstarsze monety tego rodzaju uważane są emisje z początków XII wieku, jakie wyszły z mennicy [[Miśnia|miśnieńskiej]] należącej do Henryka z Eilenburga (1103-1027), będącego prawdopodobnie inicjatorem tej praktyki. Z tego czasu pochodzą również brakteaty z innych mennic kościelnych: [[Magdeburg|magdeburskiego]] arcybiskupa Konrada (1134-1142), [[Bad Hersfeld|hersfeldzkiego]] [[opat]]a Henryka II (1127-1155) i [[Quedlinburg|kwedlinburskiej]] opatki Beatrycze z Winzenburga (1138-1180), które wagą początkowo nie różniły się od ówczesnych [[denar]]ów. Dopiero jego postępująca [[deprecjacja]] spowodowała szkodliwą różnicę w zawartości srebra w monecie lub w gorszej jego [[próba srebra|próbie]]<ref>[[Andrzej Mikołajczyk (archeolog)|Andrzej Mikołajczyk]]: ''Monety stare i nowe''. Warszawa: Arkady, 1988, s. 14.</ref>.
W Polsce [[Mieszko III Stary|Mieszko Stary]] oprócz takich praktyk redukcji kruszcu w masowo bitych brakteatach, stosował (nawet trzykrotnie w ciągu roku) przymusową wymianę monet (''[[renovatio monetae]]''), co doprowadzało do znacznego drenażu rynku<ref>Henryk Cywiński: ''Dziesięć wieków pieniądza polskiego''. Warszawa: [[Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza|LSW]],1987, s. 18-20.</ref>. Na zachodzie (za [[Odra|Odrą]]) brakteaty „słowiańskie” z wyjątkową [[epigraf|inskrypcją]] ''CNES'' bił m.in. książę [[Jaksa z Kopanicy]] ([[Köpenick]])<ref>Henryk Cywiński: ''Dziesięć wieków pieniądza polskiego'', dz. cyt., s. 29.</ref>.
 
Typową praktyką była częsta wymiana brakteatów (z reguły 2 razy w roku), podczas której redukowano liczbę monet, np. za 13 starych otrzymać można było jedynie 12 nowej emisji, przy czym dopuszczano do obrotu jedynie nowe monety. W ten sposób zapobiegano tendencji gromadzenia pieniędzy i wymuszano ich szybki obrót, co prowadziło do stabilnego rozkwitu gospodarczego w średniowieczu{{fakt|data=2013-11}}. Czeski kronikarz {{Fakt|[[Kosmas z Pragi]] oceniał to rozwiązanie bardzo negatywnie, twierdząc, że jest ono "gorsze niż dżuma, bardziej niszczycielskie niż napad wrogów, głód i inne plagi"|data=2014-01}}.
 
== Zobacz też ==
* [[brakteatyBrakteaty z Tjurkö]]
 
== Przypisy ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Brakteat”