Doskonała próżnia: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →''Kto napisał Stanisława Lema?'': drobne redakcyjne, poprawa linków Znacznik: Edytor kodu źródłowego 2017 |
Poszerzyłem wstęp, a także dodałem nowy segment rcepcja krytyki |
||
Linia 21:
}}
'''Doskonała próżnia''' – książka [[Stanisław Lem|Stanisława Lema]] po raz pierwszy wydana nakładem wydawnictwa [[Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”|Czytelnik]] w roku [[1971 w literaturze|1971]].
Jej treść stanowią [[recenzja|recenzje]] nieistniejących [[książka|książek]] oraz jedna fikcyjna mowa noblowska. Sam Lem określał te utwory jako apokryfy, chociaż w większości przypadków przybierają raczej formę eseistyczną a niżeli beletrystyczną. Sam autor stwierdził w późniejszym wywiadzie, że pisanie apokryfów było dla niego formą wypowiedzi umożliwiającą skondensowanie jego pomysłów do rozmiaru krótkiego zbioru zamiast męczącego realizowania każdego z nich jako całościowej powieści. Można podzielić zamieszczone w zbiorze teksty na kilka grup w zależności od stosunku autora do "recenzowanej" treści:
* parodystyczne - teksty wyśmiewające pewne popularne w okresie pisania zbioru tendencje w twórczości literackiej i światowej humanistyce zwykle poprzez sprowadzenie ich do absurdalnej konsekwencji. Należą tu min. ''Gigamesh, Rien du tout, ou la conséquence.''
* futurologiczne - teksty prezentujące wizje przyszłości opracowane przez autora, będące częstokroć równocześnie prześmiewczą krytyką aktualnych zjawisk społecznych takich jak komercjalizacja literatury. Tu należą min. ''Sexplosion, Do yourself a book''
* teksty prezentujące quasi-naukowe pomysły Lema, przybierające formę prowokacji wobec czytelnika. Obejmują one cztery ostatnie recenzie zawarte w zbiorze.
== Lista recenzji ==
* '''''Stanisław Lem: "Doskonała próżnia"''''' – Lem jest tutaj krytykiem swoim, swojej książki i pomysłu, dzięki któremu powstała. Wytworzoną w ten sposób sytuację komentuje tak: ''(...) jedynym fortelem, jakiego mógłby jeszcze użyć kluczący Lem, to kontratak: w postaci twierdzenia, że to nie ja, krytyk, lecz on sam, autor, napisał niniejszą recenzję i uczynił z niej kolejną cząstkę "Doskonałej próżni"''.
* '''''Marcel Costat: "Les Robinsonades"''''' (Robinsonady) – książka opisująca pobyt Sergiusza N., ''logika w stanie czystym, skrajnego konwencjonalisty, filozofa'', nowego Robinsona, na bezludnej wyspie. Zrywając z ludzkością, otacza się licznymi postaciami, tworami jego umysłu (m.in. trójnogą Sierodką).
* '''''Patrick Hannahan: "Gigamesh"''''' (Gigamesz) – opowiada historię G.I.J. Mesha, amerykańskiego żołnierza, płatnego mordercy i gangstera skazanego na powieszenie w hrabstwie [[Norfolk (Anglia)|Norfolk]]. Powieść składa się z dwóch części: tą drugą jest ''Wykładnia'', wyjaśniająca znaczenie ''wielokierunkowych odniesień'' w "Gigameshu". Omawiana powieść jest parodią "Ulissesa" J. Joyca i obszernej literatury o niej traktującej.
* '''''Simon Merril: "Sexplosion"''''' (Seksplozja) – akcja rozgrywa się na początku [[XXI wiek]]u; bohaterem jest pewien starzec, zwiedzający podziemia nowojorskiego wieżowca, ostatniego miejsca, gdzie znajdują się świadectwa istnienia [[seks]]u jako ''filozofii cywilizacyjnej'', którą stał się w latach 80. [[XX wiek]]u. Wspomina także koniec seksu jako takiego, który miał miejsce w [[1998]] roku na skutek wysadzenia w atmosferę pewnej substancji, znanej jako NOSEX.
* '''''Alfred Zellermann: "Gruppenführer Louis XVI"''''' (Gruppenführer Ludwik XVI) – dzieje Siegfrida Taudlitza, który po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] przedostał się wraz z kilku kompanami i częścią skarbu Akademii [[Schutzstaffel|SS]] do [[Argentyna|Argentyny]] i tam, w ruinach [[Aztekowie|azteckich]] budowli, postanawia się osiedlić. Gruppenführer zatrudnia tubylców do budowy utopii- położonego w dżungli [[Wersal]]u, w którym Taudlitz gra rolę [[Ludwik XVI|Ludwika XVI]], a jego kompani- członków dworu.
Linia 40 ⟶ 44:
* '''''Arthur Dobb: "Non serviam"''''' – opis ''personetyki'' – nauki, której istnienie zawdzięczają istoty zwane personoidami. Żyją one we wnętrzu komputerów; ich światem jest matematyka, ich fizyką - logika. Opowiadania tego brak w I wydaniu ''Doskonałej próżni'' z roku 1971, po raz pierwszy zostało ono opublikowane później w tym samym roku w zbiorze ''[[Bezsenność (zbiór opowiadań)|Bezsenność]]''.
* '''''Alfred Testa: "Nowa Kosmogonia"''''' – przemowa wygłoszona przez profesora Alfreda Testę, laureata [[Nagroda Nobla|Nagrody Nobla]], poświęcona koncepcji [[Wszechświat]]a jako gry (Testa nawiązuje do dzieła Arystydesa Acheropoulosa o identycznym tytule, które nie zdobyło jednak uznania).
== Recepcja krytyki ==
W pierwszych latach po ukazaniu się zbioru krytyka krajowa nie była wstanie w odpowiednio go docenić, ze względu na pozornie radykalną odmienność od dotychczasowej twórczości autora jak i rozległość podjętej w im tematyki. Bohdan Zadura pisał: "Nie pierwsza to książka Lema budząca podziw dla jego pisarskiej sprawności i efektywności. Nie pierwsza również, z którą nie bardzo wiem, co począć - serio pojąć, czy żartem, widzieć w niej rzecz ważną, czy tylko dobrą, a napisaną jakby dla wytchnienia[...]". Wojciech Żurowski również poszedł tropem wątków parodystycznych: "''Doskonała próżnia'' jest zabawą dla mądrych czytelników niewesołą, ale jakże pouczającą, obnażającą snobizmy i naiwną wiarę w ułatwiony postęp, ewolucję obyczajów bliską anarchii, a także samozagłady".
== ''Kto napisał Stanisława Lema?'' ==
| |||