Wikipedia

Powierzchnia Roche’a: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
popr
popr
Linia 1:
[[Image:RochePotential.jpg|thumb|Potencjał ciała rotującego wraz z układem gwiazd w ich układzie podwójnym.]]
'''Powierzchnia Roche'a''' wokół gwiazdy w [[układ podwójny|układzie podwójnym]] to powierzchnia okalająca obszar grawitacyjnej dominacji danej gwiazdy. Materia znajdująca się poza powierzchnią Roche'a może opuścić gwiazdę bez konieczności uzyskania dodatkowej energii. Pojęcie to jest niezwykle ważne w interpretacji takich obiektów jak [[rentgenowski układ podwójny|rentgenowskie układy podwójne]], [[układ kataklizmiczny|zmienne kataklizmiczne]] czy [[pulsar milisekundowy|pulsary milisekundowe]].
 
Powierzchnia Roche'a jest jedną z [[powierzchnia ekwipotencjalna|powierzchni ekwipotencjalnych]] wokół gwiazdy, ale bardzo szczególną. Bliżej gwiazdy powierzchnie ekwipotencjalne mają w przybliżeniu kształt sferyczny, jak dla pojedynczej gwiazdy. Nieco dalej ważny staje się efekt obecności towarzysza, oraz efekt ruchu orbitalnego obu gwiazd wokół ich [[środek masy|środka masy]]. Powoduje to, że powierzchnie ekwipotencjalne są wydłużone w kierunku towarzysza. Powierzchnie o mniejszym potencjale otaczają każdą z gwiazd układu z osobna, ale w miarę zwiększania energii potencjalnej dochodzi do połączenia oddzielnych powierzchni dla obu gwiazd w jedną, o kształcie przypominającym liczbęcyfrę osiem. CzęśćPowierzchnia tejo tym powierzchnipotencjale, okalająca jedną z gwiazd, nazywamy powierzchnią Roche'a tej gwiazdy. Punkt pomiędzy gwiazdami, gdzie stykają się dwie powierzchnie Roche'a obu gwiazd, to wewnętrzny [[punkt Lagrange'a]] L1, leżący na osi łączącej środki obu gwiazd. Równania opisujące położenie powierzchni Roche'a dla gwiazdy w zależności od stosunku mas gwiazd w układzie podwójnym oraz seperacji gwiazd oparte są o założenie, że ruch gwiazd odbywa się po orbicie kołowej, a gwiazdy korotują, to znaczy ich ruch obrotowy względem osi odbywa się z tą samą prędkością kątową co ruch orbitalny.
 
Równania opisujące położenie powierzchni Roche'a dla gwiazdy w zależności od stosunku mas gwiazd w układzie podwójnym oraz seperacji <!--??--> gwiazd oparte są o założenie, że ruch gwiazd odbywa się po orbicie kołowej, a gwiazdy korotują, to znaczy ich ruch obrotowy względem osi odbywa się z tą samą prędkością kątową co ruch orbitalny.
Jeżeli gwiazda w wyniku ewolucji lub w wyniku utraty momentu pędu przez układ podwójny wypełnia swoją powierzchnię Roche'a, a jej górne warstwy atmosfery wystają nieco ponad tę powierzchnię, materia z gwiazdy zaczyna wypływać przez wewnętrzny punkt L1 w kierunku drugiej gwiazdy. Wypływająca struga nie płynie wzdłuż osi łączącej środki obu gwiazd, ale odchyla się ze względu na ruch orbitalny i działającą [[siła Coriolisa|siłę Coriolisa]]. Jeżeli gwiazda, na którą opada materia, ma promień niewielki w stosunku do swojej powierzchni Roche'a, a jej pole magnetyczne jest niezbyt silne, materia tworzy wokół obiektu centralnego [[dysk akrecyjny]]. Wymiana masy pomiędzy gwiazdami, zachodząca w wyniku wypełniania przez jedna z nich swojej powierzchni Roche'a, ma duży wpływ na dalszą [[ewolucja gwiazd|ewolucję gwiazd]].▼
 
▲Jeżeli gwiazda w wyniku ewolucji lub w wynikunp. utraty momentu pędu przezorbitalnego układlub podwójnymasy wypełnia swoją powierzchnię Roche'a, a jej górne warstwy atmosfery wystają nieco ponad tę powierzchnię, materia z gwiazdy zaczyna wypływać przez wewnętrzny punkt L1 w kierunku drugiej gwiazdy. Wypływająca struga nie płynie wzdłuż osi łączącej środki obu gwiazd, ale odchyla się ze względu na ruch orbitalny i działającąwywołaną nim [[siła Coriolisa|siłę Coriolisa]] odchyla się. Jeżeli gwiazda, na którą opada materia, ma promień niewielki w stosunku do swojej powierzchni Roche'a, a jej pole magnetyczne jest niezbyt silne <!--??-->, materia tworzy wokół obiektu centralnego [[dysk akrecyjny]]. WymianaPrzepływ masy pomiędzy gwiazdami, zachodząca w wyniku wypełniania przez jednajedną z nich swojej powierzchni Roche'a, ma duży wpływ na dalszą [[ewolucja gwiazd|ewolucję gwiazd]].
 
Pokrewnym, ale odrębnym pojęciem jest [[granica Roche'a]]. W obu przypadkach nazwa pochodzi od nazwiska [[Francja|francuskiego]] [[astronom]]a, [[Édouard Roche|Édouarda Roche'a]].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Powierzchnia_Roche’a”